Diha sa paghari ni David ug ni Salomon, ang Israel nahimong kusgan taliwala sa mga nasud ug may daghang mga kahigayonan alang sa paggamit sa usa ka gamhanang inpluwensya alang sa kamatuoran ug sa katarung. Ang ngalan ni Jehova gipasidunggan ug gipataas, ug ang katuyoan sa pagpahimutang sa mga Israelihanon diha sa Yuta sa Saad nagdapit sa maayo nga katumanan. Gipangguba ang mga balabag, ug ang mga nagapangita sa kamatuoran nga gikan sa mga yuta nga pagano wala papaulia nga walay katagbawan. Nahitabo ang daghang mga nangakabig, ug ang iglesya sa Dios dinhi sa yuta ningdaku ug ning-uswag. MH 25.1
Gidihog si Salomon ug gimantala nga hari diha sa katapusang mga tuig sa iyang amahan nga si David, kinsa miluwat sa iyang pagkahari aron si Salomon ang molingkod. Ang sayo niyang kinabuhi masanagon sa saad, ug maoy tuyo sa Dios nga siya magpadayon sa kusog sa kusog, gikan sa himaya ngadto sa himaya, nga sa walay hunong nagakahaduul sa pagkasama sa taras sa Dios, ug sa ingon niini magadasig sa Iyang katawhan sa pagtuman sa ilang balaan nga pagpiyal ingon nga mga magbalantay sa diosnon nga kamatuoran. MH 25.2
Nasayud si David nga ang hataas nga katuyoan sa Dios alang sa Israel makab-ot lamang sa diha nga ang mga punoan ug ang katawhan magatinguha uban sa walay hunong nga pagtukaw sa pagdangat ngadto sa sumbanan nga gipahimutang sa atubangan nila. Iyang nahibaloan nga aron ang iyang anak nga lalaki nga si Salomon nakatunan sa pagpiyal nga niini nahimuot ang Dios sa pagpasidungog kaniya, ang batan-on nga hari dili lamang usa ka sundalo, usa ka badd nga tawo sa kagamhanan, ug usa ka hari, kondili usa ka kusgan, maayong tawo, usa ka magtutudlo sa pagkamatarung, usa ka sumbanan sa pagkamatinumanon. MH 25.3
Uban sa malumo nga pagkamalugoton si David nagpakiluoy ni Salomon nga mahimo siya nga maisug ug madungganon, sa pagpakita sa kaluoy ug mahigugmaong-kalulot ngadto sa iyang mga sakop, ug diha sa tanan niyang mga pagdumala sa mga nasud sa yuta sa pagpasidungog ug sa paghimaya sa ngalan sa Dios ug sa paghimo nga maila ang katahum sa pagkabalaan. Ang daghang masulayon ug talagsaon nga mga eksperensya nga giagian ni David sulod sa tibuok niyang kinabuhi nagtudlo kaniya sa bili sa dungganon nga mga birtud ug nagdala kaniya sa pagpahayag diha sa iyang nag-ungaw sa kamatayon nga pagpahimangno ngadto ni Salomon nga nagingon: “Ang usa nga nagahari sa mga tawo sa pagkamatarung, nga nagahari diha sa kahadlok sa Dios, siya mahisama sa kahayag sa kabuntagon sa diha nga mosubang na ang adlaw nga nagasilang, usa ka buntag nga walay mga panganod; sa diha nga ang mahutay nga balili mogitib sa yuta, pinaagi sa masanag nga pagsilang tapus ang ulan.” 2 Samuel 23:3,4. MH 25.4
Oh, unsa nga kahigayonan alang ni Salomon! Kong iyang sundon ang tinuktukan sa Dios nga pahimangno sa iyang amahan, ang iyang paghan mahimong usa ka paghari sa pagkamatarung, sama sa gihulagway diha sa ika-kapitoan ug duha nga salmo nga nagaingon: MH 26.1
“Ihatag sa hari ang Imong mga paghukom. Oh Dios,
Ug ang Imong pagkamatarung sa anak sa han
Siya sa pagkamatarung magahukom sa Imong katawhan,
Ug sa hustisya sa Imong mga kabus....
Mokunsad siya ingon sa ulan sa ibabaw sa balili nag-alab,
Ingon sa taligsik nga nagabisibis sa yuta.
Sa iyang mga adlaw molambo ang mga matarung,
Ug ang kadagaya sa pakigdait, hangtud nga ang bulan mahanaw na.
Magagahum usab siya gikan sa dagat ngadto sa laing dagat,
Ug gikan sa suba ngadto sa mga kinatumyan sa yuta....
Ug ang mga han sa Tarsis ug ang mga kapupud-an magahatag ug buhis:
Ang mga hari sa Sheba ug sa Seba magahatag ug mga gasa.
Oo, ang tanang mga hari managluhod sa atubangan niya;
Managalagad kaniya ang tanang mga nasud.
Kay siya magaluwas sa hangul sa diha nga siya magatuaw,
Ug ang kabus, nga walay makatabang....
Ug ang mga tawo magapadayon sa pagampo alang kaniya;
Magapadayon sila sa pagdayeg kaniya sa tibuok nga adlaw....
Ang iyang ngalan molungtad sa walay katapusan:
Ang iyang ngalan magapadayon ingon nga nagapadayon pa ang adlaw:
Ug ang mga tawo mabulahan diha kaniya:
Ug ang tanang kanasuran motawag kaniya nga malipayon. MH 26.2
“Dalayegon si Jehova nga Dios, ang Dios sa Israel,
Nga mao lamang ang nagabuhat sa mga katingalahang butang.
Ug dalayegon ang iyang mahimayaong ngalan sa walay
katapusan:
Ug pagapun-on ang tibuok nga yuta sa Iyang himaya;
Hinaut unta, ug Hinaut unta.” MH 27.1
Diha sa iyang pagkabatan-on gihimo ni Salomon nga iya ang mga pagpili ni David, ug sulod sa daghang mga tuig siya naglakaw nga sa minatarung, ang iyang kinabuhi gitiman-an sa estrikto nga pagkamasinulondon sa mga sugo sa Dios. Sayo sa iyang paghari miadto siya sa Gabaon uban sa iyang mga magtatambag sa panggobyerno, diin ang tabernaculo nga gibuhat didto sa kamingawan diha pa, ug didto iyang gihiusa uban sa iyang pinili nga mga magtatambag, “ang mga kapitan sa mga linibo ug sa mga ginatus,” “ang mga maghuhukom,” ug “tanang mga gobernador sa tibuok nga Israel, ang mga pangulo sa mga amahan,” diha sa paghimo ug mga halad ngadto sa Dios ug diha sa pagtugyan sa ilang kaugalingon sa hingpit ngadto sa pagalagad sa Dios. 2 Cronicas 1:2. Sa pagkasabut sa gibug-aton sa mga katungdanan kalabut sa harianon nga katungdanan, nahibaloan ni Salomon nga ang nagapas-an sa mabugat nga mga lulan kinahanglan mangita sa Tuburan sa Kaalam alang sa paggiya, kong gusto nila nga magtuman sa ilang mga katungdanan nga pagadawaton. Kini maoy nakadala kamya sa pagdasig sa iyang mga magtatambag sa pagpakighiusa uban kaniya sa kinasingkasing diha sa paghimo nga siguro ang ilang pagdawat sa Dios. MH 27.2
Ibabaw sa matag yutan-on nga kaayohan, ang han nagtinguha ug kaalam ug pagsabut alang sa katumanan sa buhat nga gihatag sa Dios kaniya nga ipahimo. Nangandoy siya alang sa kahait ug salabutan, alang sa kadaku sa kasmgkasing, alang sa kalumo ug espiritu. Nianang gabhiona si Jehova nagpakita ngadto kang Salomon diha sa usa ka damgo ug nagmgon, “Pangayo kong unsay akong ihatag kanimo.” Diha sa iyang tubag ang batan-on ug kulang sa eksperensya nga hari mibungat sa iyang pagbati sa pagkadili makagahum ug sa iyang tinguha alang sa panabang. “Ikaw nagapakita sa Imong ulipon nga si David nga akong amahan sa dakung mahigugmaong-kalolot,” ingon nga siya naglakaw sa atubangan mo sa kamatuoran, ug sa pagkamatarung, ug sa katul-id sa kasmgkasing uban kanimo; ug ikaw nagbaton alang kamya mining dakung mahigugmaong-kalolot, nga siya gihatagan mo ug usa ka anak nga lalaki aron sa paglingkod sa iyang trono ingon niining adlawa. MH 27.3
“Ug karon, Oh Jehova nga akong Dios, gihimo mo ang imong ulipon nga hari ilis kang David nga akong amahan: ug ako usa lamang ka diyutay nga bata; wala ako mahibalo kong unsaon sa paggula kun sa pagsulod. Ug ang Imong ulipon anaa sa kinataliwad-an sa Imong katawhan nga Imong pinili, usa ka dakung katawhan, nga dili maisip ni maihap tungod sa pagkadaghan. Busa hatagi ang Imong ulipon sa usa ka masinabuton nga kasingkasing sa paghukom sa imong katawhan, aron maila ko ang kalainan sa maayo ug sa daotan: kay kinsay makahimo sa paghukom mining Imong daku nga katawhan? MH 28.1
“Ug ang pakigpulong nakapahimuot sa Ginoo, nga si Salomon naghangyo mining butanga.” MH 28.2
“Tungod kay nangayo ka ruining butanga,” ang Dios miingon ngadto kang Salomon, “ug wala mangayo alang sa imong kaugalingon sa hataas nga kinabuhi, ni mangayo ug mga bahandi alang sa Imong kaugalingon, ni sa kinabuhi sa imong mga kaaway, apan nangayo alang sa imong kaugalingon; sa kaalam ug sa kahibalo, aron ikaw magahukom sa Akong katawhan, “ania karon, Ako nagbuhat sumala sa imong mga pulong: tan-awa Ako nagahatag kanimo ug usa ka maalamon ug masinabtanong kasingkasing; sa pagkaagi nga walay sama kanimo sa mga nanghiuna kanimo, bisan sa sunod kanimo walay motindog nga sama kanimo. Ug Ako naghatag usab kanimo sa wala nimo pangayoa, niining duruha, mga bahandi ug dungog,” “aron walay bisan kinsa sa mga kaharian nga sama kanimo sa tanang mga adlaw mo.” MH 28.3
“Ug kong ikaw magalakaw sa Akong mga dalan, sa pagbantay sa Akong kabalaoran ug sa Akong mga sugo, ingon sa paglakat sa imong amahan nga si David, nan pahalugwayan ko ang imong mga adlaw.”1Hari 3:5-14; 2 Cronicas 1:7-12. MH 28.4
Ang Dios nagsaad nga maingon nga Siya nag-uban m David, sa mao nga katarungan Siya magauban ni Salomon. Kong ang hari maglakaw sa atubangan ni Jehova diha sa katarung, kong iyang pagabuhaton ang gisugo kaniya sa Dios, pagalig-onon ang iyang trono ug ang iyang paghari mahimong paagi sa pagtuboy sa Israel ingon nga “usa ka makinaadmanon ug masinabutong katawhan,” ang kahayag sa nagalibot nga mga nasud. Deuteronomio 4:6. MH 28.5
Ang pinolongan nga gigamit ni Salomon samtang nagaampo ngadto sa Dios diha sa atubangan sa karaan nga halaran sa Gabaon nagapadayag sa iyang pagpaubos ug sa iyang malcusganon nga tinguha sa pagpasidungog sa Dios. Iyang malcusganon nga kong walay diosnon nga panabang siya ingon ka walay mahimo sa usa ka diyutay nga bata sa pagtuman sa mga katungdanan nga nahipatong diha kamya. Siya nasayud nga siya nakulangan sa panabut, ug tungod kadto sa usa ka pagbati sa iyang dakung panginahanglan nga nagdala kaniya sa pagpangita sa Dios alang sa kaalam. Diha sa iyang kasingkasing wala siyay pangandoy alang sa usa ka kahibalo nga magatuboy kaniya labaw sa uban. Siya nagtinguha sa pagtuman nga matinumanon sa mga katungdanan nga natugyan nganha kaniya, ug iyang gipili ang gasa nga maoy mahimong paagi sa iyang paghari sa pagdala ug himaya ngadto sa Dios. Si Salomon dili ingon ka dato o ingon ka manggialamon o ingon ka tinuod nga bantugan kay sa diha nga siya misugid nga nagingon, “Ako usa lamang ka diyutay nga bata: wala ako mahibalo kong unsaon ko sa paggula ug sa pagsulod.” MH 28.6
Ang nagakupot karon ug mga katungdanan sa pagpiyal kinahanglan maningkamot sa pagkat-on sa leksyon nga gitudlo sa pagampo ni Salomon. Sa magahataas ang katungdanan nga pagakuptan sa usa ka tawo, magadugang ang kadaku sa katungdanan nga iyang pagapasanon, magadugang ang kahalapad sa inpluwensya nga iyang ipasundayag ug magadugang ang kadaku sa iyang panginahanglan sa pagsalig sa Dios. Kinahanglan kanunay niyang hinumduman nga uban sa pagtawag ngadto sa buhat magaabut usab ang pagtawag sa paglakaw nga maugdang sa atubangan sa iyang usa ka magtutuon. Ang katungdanan dili makahatagug kabalaan sa taras. Pinaagi lamang sa pagpasidungog sa Dios ug sa pagtuman sa Iyang mga sugo nga ang usa ka tawo mahimong tinuod nga bantugan. MH 30.1
Ang Dios nga atong ginaalagaran walay pinilian sa mga tawo. Siya nga naghatag ngadto ni Salomon sa espiritu sa maalamon nga panabut andam sa paghatag sa sama nga panalangin ngadto sa Iyang mga anak karon. “Kong aduna man kaninyoy nakulangan sa kaalam,” ang Iyang pulong nagapahayag, “papangayoa siya sa Dios nga nagapanghatag ngadto sa tanang mga tawo sa madagayaon gayud ug sa walay pagpamoyboy, ug kini igahatag kaniya.” Santiago 1:5. Kong ang usa ka magpapas-an sa lulan nagatinguha ug kaalam labaw pa kay sa iyang pagtinguha ug bahandi, gahum, o kadungganan, siya dili mabalo. Ang maong tawo makakat-on gikan sa Dakung Magtutudlo dili lamang sa unsa ang pagabuhaton, kondili unsaon usab sa paghimo niini diha sa usa ka paagi nga pagadawaton sa langit. MH 30.2
Samtang siya magapabilin nga nahalad, ang tawo nga natugahan sa Dios sa panabut ug sa katakus dili magpaila sa usa ka kaikag alang sa hataas nga katungdanan, ni siya magtinguha sa pagmando o sa pagdominar. Tungod sa pagkakinahanglan ang mga tawo kinahanglan magdala ug mga kaakohan; apan inay nga maninguha alang sa pagkalabaw, siya nga usa ka tinuod nga pangulo magampo alang sa usa ka masinabuton nga kasingkasing, sa pag-ila tali sa maayo ug sa daotan. MH 30.3
Ang dalan sa mga tawo nga gibutang ingon nga mga pangulo dili usa ka masayon nga dalan. Apan sila magtan-aw nga diha sa matagkalisdanan adunay usa ka pagtawag ngadto sa pagampo. Dili gayud nila pakyason ang pagpakitambang sa dakung Tuburan sa tanan nga kaalam. Sa nalig-on ug sa naiwagan sa Agalon nga Magbubuhat, matakus sila sa pagtindog nga malig-on batok sa dili balaan nga mga inpluwensya ug sa pag-ila sa matarung gikan sa sayop, sa maayo gikan sa daotan. Ilang pagauyonan nga ginauvonan sa Dios, ug magapaningkamot nga mainiton batok sa paggamit sa sayop nga mga prinsipyo ngadto sa Iyang kawsa. MH 30.4
Ang Dios naghatag kang Salomon sa kaalam nga iyang gitinguha labaw sa mga bahandi, sa kadungganan, o sa hataas nga kinabuhi. Gitugot ang iyang hangyo alang sa usa ka maliksi nga hunahuna, sa usa ka haluag ug kasingkasing, ug sa usa ka malumo nga espiritu. “Ug ang Dios mihatag kang Salomon sa kaalam ug kahibalo nga hilabihan gayud, ug kadaku sa kasingkasing, sama sa balas nga anaa sa baybayon. Ug ang kaalam ni Salomon milabaw sa kaalam sa tanang mga anak sa silangan, ug sa tanang kaalam sa Egipto. Kay siya labi pang maalam kay sa tanang mga tawo;.... ug ang iyang kabantug diha sa tanang mga nasud nga nagalibut.” 1 Hari 4:29-31. MH 31.1
“Ug ang tibuok Israel...nangahadlok sa hari: kay nakita nila ang kaalam sa Dios diha kaniya sa pagtuman sa hustisya.” 1 Hari 3:28. Ang mga kasingkasing sa katawhan mipaingon ngadto kang Salomon, ingon sa ilang paghangad kaniadto kang David, ug ilang gisugot siya diha sa tanang mga butang. “Ug si Salomon...nahimong malig-on sa iyang gingharian, ug si Jehova nga iyang Dios nag-uban kaniya, ug nagpadaku kaniya sa hilabihan gayud.” 2 Cronicas 1:1. MH 31.2
Sulod sa daghang mga tuig ang kinabuhi ni Salomon gitiman-an sa paghalad ngadto sa Dios, sa pagkamatarung ug sa dili matarug nga prinsipyo, ug sa estrikto nga pagkamatinumanon ngadto sa mga sugo sa Dios. Siya ang nagpalakat diha sa matag buluhaton nga importante ug nagdumala sa maalamon sa mga buluhaton kalabut sa gingharian. Ang iyang bahandi ug kaalam, ang maambong nga mga balay ug ang mga tinukod pangpubliko nga iyang natukod sulod sa sayong mga katuigan sa iyang paghari, ang kabaskug, ang pagkadiosnon, hustisya, ug ang pagkamapasayloon nga iyang gipadayag sa pulong ug sa buhat, nakadani sa pagkamaunongon sa iyang mga sakop ug sa pagdayeg ug sa pagtahud sa mga han sa daghang mga kayutaan. MH 31.3
Ang ngalan ni Jehova gipasidunggan pagayo sulod sa unang bahin sa paghan ni Salomon. Ang kaalam ug ang pagkamatarung nga gipadayag sa han nagpanghimatuod sa tanang mga nasud mahitungod sa pagkahamili sa mga hiyas sa Dios nga iyang gialagad. Sulod sa usa ka panahon ang Israel mao ang ingon sa kahayag sa kalibutan, nga nagapasundayag sa pagkadaku ni Jehova. Dili diha sa nagalabaw nga kaalam, sa katingalahang mga bahandi, sa masangkaron nga gahum ug kadungganan nga iya ni Salomon, napasundayag ang tinuod nga himaya sa sayo nga paghan ni Salomon; kondili diha sa kadungganan nga iyang gidala ngadto sa ngalan sa Dios sa Israel pinaagi sa usa ka maalamon nga paggamit sa mga gasa sa Langit. MH 31.4
Samtang nagahubadhubad ang mga tuig ug ningtubo ang kabantug ni Salomon, naningkamot siya sa pagpasidungog sa Dios pinaagi sa pagdugang sa iyang kusog sa pangutok ug sa espiritu, ug pinaagi sa nagapadayon nga paghatag ngadto sa uban sa mga panalangin nga iyang nadawat. Walay usa nga mas maayong nakasabut kaniya nga pinaagi kadto sa kaluoy ni Jehova nga siya nakabaton ug gahum ug kaalam ug panabut, ug kining maong mga gasa gituga kaniya aron iyang ihatag ngadto sa kalibutan ang kahibalo mahitungod sa I Ian sa mga kaharian. MH 32.1
Si Salomon may ulusahon nga kaikag sa kasaysayan sa kinaiyahan, apan ang iyang mga pagdukiduki wala mahikutob sa usa lamang ka sanga sa pagtoon. Pinaagi sa usa ka kugihan nga pagtoon sa tanang mga butang nga binuhat, nga nag-apil sa mga may kinabuhi ug ang walay kinabuhi, iyang nakuha ang usa ka matin-aw nga panghunahuna mahitungod sa Magbubuhat. Diha sa mga kusog sa kinaiyahan, diha sa mineral ug sa mananap nga kalibutan, ug diha sa matag kahoy ug gagmay nga mga tanum ug bulak, nakita mya ang usa ka pinadayag sa kaalam sa Dios; ug samtang naninguha siya sa pagtoon ug dugang pa, ang iyang kahibalo mahitungod sa Dios ug ang iyang gugma alang Kaniy a walay hunong ang pagtubo. MH 32.2
Ang iya ni Salomon nga tinuga sa langit nga kaalam nakakaplag ug sinultihan diha sa mga awit sa pagdayeg ug diha sa daghang mga proverbio. “Ug siya namulong ug tulo ka libo nga mga proverbio: ug ang iyang mga awit usa ka libo ug lima. Ug siya naghisgut mahitungod sa mga kahoy, sukad sa cedro nga anaa sa Libano bisan hangtud sa hisopo nga nagturok sa kuta: siya naghisgut usab mahitungod sa mga mananap, ug mahitungod sa mga langgam, mahitungod sa mga nagakamang sa yuta, ug mahitungod sa mga isda.” 1 I Ian 4:32, 33. MH 32.3
Diha sa mga proverbio ni Salomon giladlad ang mga prinsipyo mahitungod sa balaan nga pagkinabuhi ug sa dungganan nga panglimbasug, mga prinsipyo nga gikan sa langit ug nga nagapingon ngadto sa pagkadiosnon, mga prinsipyo nga maoy magmando sa tanang lihok sa kinabuhi. Ang sangkad nga pagkasangyaw niining inaong mga pnnsipyo, ug ang pag-ila sa Dios ingon nga Usa nga tag-iya sa tanan nga pagdayeg ug pagpasidungog, nga naghimo sa sayo nga paghari ni Salomon nga usa ka panahon sa kausbawan sa pamatasan ingon man sa yutan-on nga kalampusan. MH 32.4
“Malipayon ang tawo nga makakaplag sa kaalam,” siya misulat, “ug ang tawo nga makakab-ot sa pagsabut. Kay ang pagpakabaton niini labi pang maayo kay sa pagmanggad sa salapi, ug ang kaayohan mini labaw pa kay sa fino nga bulawan. Siya labi pang bililhon kay sa mga rubi: ug walay mausa sa mga butang nga imong ginatinguha nga ikatanding niana. Ang hataas nga mga adlaw anaa sa iyang kamot nga tuo; diha sa iyang kamot nga wala anaa ang bahandi ug kadungganan. Ang iyang mga dalan maoy mga dalan sa kahimutanan, ug ang tanan niyang mga alagianan mga pakigdait. Siya maoy usa ka kahoy sa kinabuhi kanila nga mokupot kaniya: ug malipayon ang tagsatagsa nga magahawid kaniya.” Proverbio 3:13-18. MH 33.1
“.Ang kaalam maoy labaw nga butang; busa batoru ang kaalam: Oo, uban sa tanan mo nga pagatinguhaon batoni ang pagsabut.” Proverbio 4:7. ” Ang pagkahadlok kang Jehova mao ang sinugdanan sa kaalam.” Salmo 111:10. “Ang pagkahadlok kang Jehova maoy pagdumot sa daotan: ang pagkagarboso, ug ang pagkamapahitas-on, ug ang daotan nga dalan, ug ang binalit-aron nga baba, maoy akong ginadumtan.” Proverbio 8:13. MH 33.2
O nga unta diha sa ulahing mga tuig gipatalinghugan ni Salomon kining maong kahibolongang mga pulong sa kaalam! O nga siya mipahayag, “Ang mga ngabil sa manggialamon nagabutyag ug kahibalo” (Proverbio 15:7), ug kinsa sa iyang kaugalingon nagtudlo sa mga hari sa yuta sa paghatag ngadto sa Hari sa mga hari sa pagdayeg nga gitinguha nila sa paghatag ngadto sa usa ka yutan-on nga han, wala unta gayud mag-angkon uban sa usa ka “mabinalitaron nga baba,” diha sa “pagkagarboso ug pagkamapahitas-on,” ngadto sa iyang kaugalingon sa himaya nga Iya lamang sa Dios! MH 33.3