Κεφάλαιο 7: Η δοκιμη τησ μαθητειασ

“Εάν τις είναι εν Χριστώ είναι νέον κτίσμα· τα αρχαία παρήλθον, ιδού τα πάντα έγιναν νέα”. Β΄ Κορ. 5:17.BX 53.1

Ο άνθρωπος δεν είναι σε θέση να προσδιορίσει ακριβώς τον τρόπο ή χρόνο και να εξιχνιάσει τις λεπτομερείς συνθήκες που μεσολάβησαν για την επιστροφή του στο Χριστό. Όμως αυτό δε σημαίνει ότι δεν έχει γίνει η μεταλλαγή στη ζωή του. Ο Χριστός είπε στο Νικόδημο: “Ο άνεμος όπου θέλει πνέει, και την φωνήν αυτού ακούεις, αλλά δεν εξεύρεις πόθεν έρχεται, και που υπάγει· ούτως είναι πας όστις εγεννήθη εκ του Πνεύματος”. Ιωαν. 3:8. Όπως ο άνεμος είναι αόρατος, αλλά τα αποτελέσματά του γίνονται αντιληπτά, ορατά, έτσι ενεργεί και το Πνεύμα του Θεού μέσα στην ανθρώπινη καρδιά. Αυτή η αναγεννητική δύναμη που ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να διακρίνει, δημιουργεί μια νέα ζωή μέσα στην ψυχή. Δημιουργεί μια νέα ύπαρξη σύμφωνα με την εικόνα του Θεού. Μπορεί το Άγιο Πνεύμα να ενεργεί σιωπηλά και απαρατήρητα· τα αποτελέσματά Του όμως είναι ολοφάνερα. Αν η καρδιά έχει αναγεννηθεί από το Πνεύμα του Θεού, η ζωή θα το δείξει οπωσδήποτε. Αν και δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε για να αλλάξουμε την καρδιά μας ή να εναρμονιστούμε με το Θεό, αν και δεν πρέπει να βασι- σθούμε καθόλου στον ευατό μας ή στα καλά μας έργα, η ζωή μας όμως θα φανερώσει αν η χάρη του Θεού κατοικεί μέσα μας. Η αλλαγή θα φανεί στο χαρακτήρα, στις συνήθειες, στις επιδιώξεις. Καθαρή και αποφασιστική θα γίνει η διάκριση ανάμεσα στην προηγούμενη και στην τωρινή συμπεριφορά. Ο χαρακτήρας αποκαλύπτεται όχι από μερικές καλές ή κακές πράξεις κατά περιστάσεις, αλλά από τα κίνητρα που μας ωθούν στα καθημερινά λόγια και έργα.BX 53.2

Φυσικά συμβαίνει κάποτε να παρατηρείται μια κάποια εξωτερική καλυτέρευση της συμπεριφοράς και χωρίς την ανακαινιστική δύναμη του Χριστού. Η δίψα μας για την εξάσκηση επιρροής, την απόσπαση της εκτίμησης των άλλων μπορεί να δημιουργήσει μια ζωή ευταξίας. Από σεβασμό στον εαυτό μας, μπορεί να αποφεύγομε την επιλήψιμη συμπεριφορά. Και η εγωιστική καρδιά είναι και αυτή σε θέση να προβεί σε πράξεις γενναιόδωρες. Αλλά τότε πώς θα διαπιστώσουμε με ποιου το μέρος είμαστε;BX 54.1

Ποιος εξουσιάζει την καρδιά μας; Ποιος απασχολεί τις σκέψεις μας; Για ποιον μας αρέσει να μιλούμε; Σε ποιον αφιερώνομε την τρυφερότερη στοργή μας και τις πολυτιμότερες ενεργειές μας; Αν είμαστε του Χριστού, οι σκέψεις μας θα στρέφονται γύρω απ' Αυτόν και οι γλυκύτεροι διαλογισμοί μας θα συγκεντρώνονται πάνω σ' Αυτόν. Θα λαχταρούμε να φέρομε την εικόνα Του, να κάνουμε το θέλημά Του, να Τον ευχαριστήσουμε σε όλα.BX 54.2

Όσοι γίνονται νέα κτίσματα με τη βοήθεια του Ιησού Χριστού θα φέρουν τους καρπούς του Πνεύματος, όπως είναι η “αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθοσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια”. Γαλ. 5:22,23. Δε θα προσαρμόζονται πια με τις πρότερες επιθυμίες, αλλά με πίστη στον Υιό του Θεού, θα ακολουθούν τα ίχνη Του, θα αντανακλούν το χαρακτήρα Του και θα αγνισθούν όπως Εκείνος είναι αγνός. Πράγματα που άλλοτε μισούσαν τώρα τα αγαπούν, και πράγματα που άλλοτε αγαπούσαν τώρα τα απεχθάνονται. Οι περήφανοι και ισχυρογνώμονες μεταβάλλονται σε πράους και ταπεινούς. Οι κενόδοξοι και αλαζονικοί γίνονται κόσμιοι και συνετοί. Οι μέθυσοι εγκρατεύονται και οι άσωτοι εξαγνίζονται. Οι μάταιες συνήθειες και οι συρμοί του κόσμου αφήνονται κατά μέρος. Η επιδίωξη του Χριστιανού δεν είναι πια ο εξωτερικός στολισμός, αλλά ο “κρυπτός άνθρωπος της καρδίας κεκοσμημένος με την αφθαρσίαν του πράου και ησυχίου πνεύματος”. Α΄ Πέτρου 3:3,4.BX 54.3

Πραγματική μετάνοια δε γίνεται νοητή αν δε συνοδεύεται από έργα μεταρρυθμιστικά. Αν είναι πρόθυμος ο αμαρτωλός να αποδώσει το ενέχυρο, να επιστρέψει ό,τι δεν του ανήκει, να εξομολογηθεί τις αμαρτίες του και να αγαπά το Θεό και τους συνανθρώπους του, τότε μπορεί να είναι βέβαιος ότι διάβηκε απ' το θάνατο στη ζωή.BX 55.1

Όταν, πλανώμενοι και αμαρτωλοί ακόμη όπως είμαστε, ερχόμαστε στο Χριστό και Αυτός μας περιβάλλει με τη συγχωρητική Του χάρη, τότε η αγάπη ξεχειλίζει απ' την καρδιά. Κάθε φορτίο γίνεται ελαφρύ, επειδή ο ζυγός του Χριστού είναι εύκολος. Το καθήκον θεωρείται τέρψη και η θυσία αποτελεί ευχαρίστηση. Το μονοπάτι που πριν φαίνονταν ζοφερό, φωτίζεται τώρα με τις ακτίνες του Ήλιου της Δικαιοσύνης.BX 55.2

Ο ευγενικός χαρακτήρας του Χριστού θα αντανακλάται στους οπαδούς Του. Για τον Ιησού ήταν ευχαρίστηση να εκτελεί το θέλημα του Θεού. Αγάπη για το Θεό, και ζήλος για τη δόξα Του ήταν η δύναμη που κατεύθυνε τη ζωή του Σωτήρα. Η αγάπη εξωράϊζε και εξευγένιζε όλες Του τις πράξεις. Η αγάπη προέρχεται απ' το Θεό. Όμως η καρδιά που δεν έχει καθιερωθεί, δεν μπορεί ούτε να τη συλλάβει, ούτε να την εκπονήσει. Μόνο στην καρδιά όπου βασιλεύει ο Χριστός βρίσκεται η αγάπη. “Ημείς αγαπώμεν διότι Αυτός πρώτος ηγάπησεν ημάς”. Ιωαν. 4:19. Η αγάπη είναι το στοιχείο για τη δράση της καρδιάς που έχει αναγεννηθεί με τη θεία χάρη. Αυτή μεταβάλλει το χαρακτήρα, κυβερνά τις ορμές, δαμάζει τα πάθη, εξουθενώνει την έχθρα και εξευγενίζει τους πόθους. Όταν μια τέτοια αγάπη υποθάλπεται στην ψυχή, τότε γλυκαίνει τη ζωή και ασκεί μια εξευγενιστική επίδραση ολόγυρα.BX 55.3

Υπάρχουν δύο πλάνες που πρέπει ιδιαίτερα να προσέξουν τα παιδιά του Θεού-και μάλιστα εκείνα που μόλις άρχισαν να εμπιστεύονται στη χάρη Του. Η πρώτη που την έχουμε και προηγουμέ- νως τονίσει, είναι να βασίζονται στα δικά τους έργα, πιστεύοντας ότι συμβάλλουν με αυτά στο να έρθουν σε αρμονία με το Θεό. Εκείνος όμως που προσπαθεί να γίνει άγιος με τα έργα του φυλάττοντας το νόμο, προσπαθεί να επιτύχει το ακατόρθωτο. Όλες οι προσπάθειες του ανθρώπου χωριστά απ' το Χριστό είναι μολυσμένες με ιδιοτέλεια και αμαρτία. Μόνο η χάρη του Χριστού που δεχόμαστε με την πίστη μπορεί να μας εξαγιάσει.BX 55.4

Αντίθετα απ' αυτή και όχι λιγότερο επικίνδυνη πλάνη, είναι ότι η πίστη στο Χριστό απαλλάσσει τους ανθρώπους από την τήρηση του νόμου του Θεού· ότι αφού γινόμαστε μέτοχοι στη χάρη του Χριστού μοναδικά με την πίστη, τότε τα έργα μας δεν παίζουν πια κανένα ρόλο στη σωτηρία μας.BX 56.1

Ομως σημειώστε εδώ ότι υπακοή δεν είναι μόνο απλή εξωτερική συμμόρφωση, αλλά και υπηρεσία αγάπης. Ο νόμος του Θεού. εκφράζει τον ίδιο το χαρακτήρα Του. Είναι η ενσωμάτωση της μεγάλης αρχής της αγάπης και επομένως αποτελεί το θεμέλιο της κυβέρνησής Του τόσο στον ουρανό όσο και στη γη. Αν οι καρδιές μας ανανεωθούν σύμφωνα με την ομοίωση του Θεού και αν η θεϊκή αγάπη φυτευτεί στην ψυχή, δε θα έχει σαν αποτέλεσμα την εκτέλεση των εντολών του Θεού στην καθημερινή ζωή; Όταν η αρχή της αγάπης εμφυτευτεί στην καρδιά, όταν ο άνθρωπος ανακαινιστεί σύμφωνα με την εικόνα του Δημιουργού του, τότε η υπόσχεση της νέας διαθήκης βρίσκει την εκπλήρωσή της; “Θέλω δώσει τους νόμους Μου εις τας καρδίας αυτών και θέλω γράψει αυτούς επί των διανοιών αυτών”. Εβραίους 10:16. Και όταν ο νόμος είναι γραμμένος στην καρδιά δε θα διαπλάσει και τη ζωή; Το πραγματικό τεκμήριο της μαθητείας είναι η υπακοή, δηλαδή υπηρεσία και υποταγή με κίνητρο την αγάπη. Γι' αυτό και η Γραφή λέγει: “Αύτη είναι η αγάπη του Θεού, το να φυλάττωμεν τας εντολάς Αυτού.” “Όστις λέγει εγνώρισα Αυτόν και τας εντολάς Αυτού δεν φυλάττει, ψεύστης είναι και εν αυτώ η αλήθεια δεν υπάρχει”. Α΄ Ιωάν. 5:3, 2:4. Αντί να απαλλάξει τον άνθρωπο απ' την υπακοή, η πίστη, αποκλειστικά η πίστη, είναι εκείνη που μας ικανώνει να μετέχουμε στη χάρη του Χριστού, εκείνη που μας δίνει και τη δύναμη για την υπακοή.BX 56.2

Δεν εξασφαλίζουμε τη σωτηρία μας με την υπακοή μας. Επειδή η σωτηρία είναι δώρο Θεού και αποκτάται μόνο με την πίστη. Η υπακοή είναι ο καρπός της πίστης. “Εξεύρετε ότι Εκείνος εφανερώθη διά να σηκώση τας αμαρτίας ημών και αμαρτία εν Αυτώ δεν υπάρχει. Πας όστις μένει εν Αυτώ δεν αμαρτάνει- πας ο αμαρτάνων δεν είδεν Αυτόν, ουδέ εγνώρισεν Αυτόν”. Ιωάν. 3:5, 6. Εδώ είναι η πραγματική δοκιμή. Αν μένουμε με το Χριστό, αν η αγάπη του Θεού κατοικεί μέσα μας, τα αισθήματά μας, οι στοχασμοί μας, οι προθέσεις μας, οι πράξεις μας θα εναρμονιστούν με το θέλημά του Θεού όπως αυτό εκφράζεται στις εντολές του θείου νόμου Του. “Τεκνία, ας μη σας πλανά μηδείς· όστις πράττει την δικαιοσύνην είναι δίκαιος, καθώς Εκείνος είναι δίκαιος”. Α΄ Ιωάν. 3:7. Η δικαιοσύνη προσδιορίζεται από τις αρχές του άγιου νόμου όπως εκτίθεται στο δεκάλογο που δόθηκε στο όρος Σινά. Η τιτλοφορούμενη πίστη στο Χριστό που διατείνεται ότι οι άνθρωποι απαλλάσσονται από την υποχρέωση να υπακούουν στο Θεό, δεν είναι πίστη αλλά αλαζονεία. “Κατά χάριν είσθε σεσωσμένοι διά της πίστεως”. Αλλά “η πίστις εάν δεν έχει έργα, νεκρά είναι καθ' εαυτήν”. Εφεσ. 2:8; Ιακ. 2:17. Πριν ακόμη έρθει σ' αυτή τη γη, ο Χριστός είπε για τον Εαυτό Του: “Χαίρω Θεέ Μου να εκτελώ το θέλημά Σου· και ο νόμος Σου είναι εν τω μέσω της καρδίας Μου”. Ψαλμ. 40:8. Και λίγο πριν αναληφθεί στον ουρανό δήλωσε: “Εγώ εφύλαξα τας εντολάς του Πατρός Μου και μένω εν τη αγάπη Αυτού”. Ιωάν. 15:10. Η Γραφή λέγει: “Και εν τούτω γνωρίζομεν ότι εγνωρίσαμεν Αυτόν, εάν τας εντολάς Αυτού φυλάττω- μεν... όστις λέγει ότι μένει εν Αυτώ χρεωστεί καθώς Εκείνος περιεπάτησε και αυτός ούτω να περιπατή”. Α΄ Ιωάν. 2:3-6. “Επειδή και ο Χριστός έπαθεν υπέρ υμών, αφίνων παράδειγμα εις υμάς, διά να ακολουθήσετε τα ίχνη Αυτού”. Α΄ Πετρ. 2:21.BX 57.1

Οι όροι που εξασφαλίζουν την αιώνια ζωή είναι και σήμερα οι ίδιοι που ίσχυαν άλλοτε στον Παράδεισο ακόμη πριν αμαρτήσουν οι προπάτορές μας -τέλεια δηλαδή υπακοή στο νόμο του Θεού, τέλεια δικαιοσύνη. Αν η αιώνια ζωή προσφέρονταν κάτω από οποιουσδήποτε διαφορετικούς όρους, τότε η ευτυχία σ' ολόκληρο το σύμπαν θα διακινδύνευε. Ο δρόμος θα άνοιγε για την αμαρτία που θα διαιωνίζονταν με όλα τα θλιβερά της επακόλουθα της συμφοράς και αθλιότητας.BX 58.1

Ο Αδάμ είχε πριν από την πτώση τη δυνατότητα να μορφώσει ένα δίκαιο χαρακτήρα υπακούοντας στο νόμο του Θεού. Απέτυχε όμως σ' αυτό το σημείο. Και με την αφορμή της δικής του αμαρτίας, έγινε αμαρτωλή και η δική μας φύση, έτσι που μόνοι μας είναι τώρα αδύνατο να γίνομε δίκαιοι. Αμαρτωλοί και ανόσιοι όπως είμαστε, δεν μπορούμε να εκδηλώσουμε τέλεια υπακοή σ' έναν άγιο νόμο. Δεν έχουμε δική μας δικαιοσύνη για να ικανοποιήσουμε τις απαιτήσεις του θείου νόμου. Ο Χριστός όμως εξασφάλισε τον τρόπο για τη σωτηρία μας. Έζησε στη γη αντιμετωπίζοντας τις ίδιες με μας δοκιμασίες, τους ίδιους πειρασμούς. Έζησε μια αναμάρτητη ζωή. Πέθανε για μας και τώρα προσφέρεται να σηκώσει τις αμαρτίες μας και να μας δώσει τη δικαιοσύνη Του. Αν Του προσφέρεις τη ζωή σου και Τον δεχθείς σαν Σωτήρα σου, τότε, όσο αμαρτωλή και αν υπήρξε η ζωή σου για χάρη Του λογίζεσαι δίκαιος. Ο χαρακτήρας του Χριστού παίρνει τη θέση του δικού σου χαρακτήρα και ο Θεός σε δέχεται σαν να μη είχες ποτέ αμαρ- τήσει.BX 58.2

Εκτός απ' αυτό, ο Χριστός αλλάζει και την καρδιά. Με την πίστη που έχεις σ' Αυτόν, κάνει την καρδιά σου κατοικητήριό Του. Και πάλι με την πίστη και τη διαρκή παραχώρηση της θέλησής σου σ' Εκείνον, πρέπει να προσπαθήσεις να διατηρήσεις την επαφή αυτή με το Χριστό. Όσο δεν αμελείς αυτή την τακτική, Εκείνος θα εργάζεται μέσα σου έτσι που οι επιθυμίες και οι πράξεις σου να προσαρμόζονται σύμφωνα με το δικό Του καλό θέλημα. Τότε θα μπορείς να πεις: “Καθ' ο δε τώρα ζω εν σαρκί, ζω εν τη πίστει του Υιού του Θεού, όστις με ηγάπησε, και παρέδωκεν εαυ τόν υπέρ εμού”. Γαλ. 2:20. Όπως και ο Χριστός είπε στους μαθητές Του: “Σεις δεν είσθε οι λαλούντες, αλλά το Πνεύμα του Πατρός σας, το οποίον λαλεί εν υμίν”. Ματθ. 10:20. Τότε με τη βοήθεια του Χριστού που ενεργεί στην καρδιά σου, θα δείχνεις το ίδιο πνεύμα και θα παρουσιάζεις τα ίδια καλά έργα -έργα δικαιοσύνης και υπακοής.BX 58.3

Δεν έχουμε λοιπόν τίποτε μέσα μας για να περιαυτολογούμε. Δεν υπάρχει λόγος να περηφανευτούμε. Μοναδική ελπίδα μας είναι η δικαιοσύνη του Χριστού που μας καταλογίζεται, καθώς και τα έργα που μέσα μας πραγματοποιεί το Πνεύμα Του για μας.BX 59.1

Μιλώντας για πίστη, πρέπει να κάνουμε κάποια διάκριση. Υπάρχει ένα είδος πίστης που κατά βάθος διαφέρει ριζικά απ' την πραγματική πίστη. Η ύπαρξη του Θεού, η παντοδυναμία Του και η αλήθεια του λόγου Του είναι γεγονότα τόσο αναντίρρητα που ούτε αυτός ο Σατανάς με όλο του το στράτευμα δεν αρνείται κατά βάθος. Η Γραφή λέγει ότι “και τα δαιμόνια πιστεύουσι και φρίττουσι”. Ιακ. 2:19. Αλλ' αυτό δεν είναι πίστη. Πίστη είναι εκεί όπου εκδηλώνεται όχι μόνο μια απλή εμπιστοσύνη στο λόγο του Θεού, αλλά και παραχώρηση της θέλησης σ'Αυτόν, και υποταγή επίσης της καρδιάς και προσήλωση της αγάπης σ'Αυτόν. Αυτή είναι πίστη -πίστη που εκδηλώνεται με αγάπη και εξαγνίζει την ψυχή. Με μια τέτοια πίστη η καρδιά ανανεώνεται σύμφωνα με την εικόνα του Θεού. Και η καρδιά εκείνη που πριν την αναγέννηση δεν υποτάσσονταν στο νόμο του Θεού- γιατί στην πραγματικότητα ούτε και μπορούσε να υποταχθεί- βρίσκει τώρα ευχαρίστηση στις άγιες εντολές Του και αναφωνεί μαζί με τον Ψαλμωδό: “πόσον αγαπώ τον νόμον Σου! όλην την ημέραν είναι η μελέτη μου”. Ψαλμ. 119:97. Εκπληρώνεται τότε η δικαιοσύνη του νόμου για μας “τους μη περιπατούντας κατά την σάρκα αλλά κατά το Πνεύμα”. Ρωμ. 8:1.BX 59.2

Υπάρχουν άνθρωποι που γνώρισαν τη συγχωρητική αγάπη του Χριστού και που ποθούν να γίνουν γνήσια παιδιά του Θεού. Όμως παρατηρώντας την ελαττωματικότητα του χαρακτήρα τους και τη σφαλερότητα της ζωής τους, αρχίζουν να αμφιβάλλουν αν η καρ- διά τους έχει αναγεννηθεί από το Πνεύμα το Άγιο. Σ' αυτούς θα έλεγα, μη οπισθοχωρείτε μέσα στην απελπισία σας. Πολλές φορές θα βρεθούμε με σκυμμένο το κεφάλι κλαίοντας στα πόδια του Χριστού για τις ελλείψεις και τα λάθη μας. Αλλά δεν πρέπει να χάσουμε το θάρρος μας. Και αν ακόμη νικηθούμε απ' τον εχθρό, δε θα μας απορρίψει όμως, ούτε θα μας εγκαταλείψει ο Θεός. Όχι. Ο Χριστός βρίσκεται στα δεξιά του Θεού και μεσιτεύει για μας. Ο αγαπητός Ιωάννης έγραψε: “Ταύτα σας γράφω διά να μη αμαρτήσητε· και εάν τις αμαρτήση, έχομεν Παράκλητον προς τον Πατέρα, τον Ιησούν Χριστόν τον δίκαιον”. Α΄ Ιωάν. 2:1. Και ας μη ξεχνάμε τα λόγια του Χριστού: “Αυτός ο Πατήρ σας αγαπά”. Ιωάν. 16:27. Η επιθυμία Του είναι να σε ξαναφέρει κοντά Του και να δει την ίδια Του την αγνότητα και την αγιότητα να αντανακλούν στο άτομό σου. Αν μόνο Του παραχωρήσεις τον εαυτό σου, τότε Εκείνος που άρχισε ένα καλό έργο μέσα σου, θα το αποτελειώσει μέχρι την ημέρα της παρουσίας του Ιησού Χριστού. Προσευχήσου με μεγαλύτερη θέρμη και πίστευε με βαθύτερη κατάνυξη. Ενώ αναγνωρίζουμε ότι δεν μπορούμε να βασιστούμε στις δικές μας δυνάμεις, ας εμπιστευόμαστε στη δύναμη του Λυτρωτή μας και ας Τον δοξάζουμε, Αυτόν που ουσιαστικά αποτελεί το είναι μας.BX 59.3

Όσο περισσότερο πλησιάζεις στο Χριστό, τόσο καθαρότερα θα βλέπεις την ενοχή σου· γιατί τώρα τα μάτια σου διακρίνουν καλύτερα και οι ατέλειές σου παρουσιάζονται σε χτυπητή αντίθεση πλάι στον τέλειο χαρακτήρα Του. Αυτό είναι απόδειξη ότι τα τεχνάσματα του Σατανά έχασαν τη δύναμή τους και ότι ξυπνά τώρα μέσα σου η ζωοδότρα επιρροή του Πνεύματος του Θεού.BX 60.1

Στην καρδιά που δε συναισθάνεται την αμαρτωλότητά της δεν μπορεί να κατοικήσει βαθιά ριζωμένη αγάπη για το Χριστό. Η ψυχή που έχει μεταβληθεί με τη χάρη του Χριστού θα βλέπει με θαυμασμό τον άγιο χαρακτήρα Του. Αν όμως δε διακρίνουμε τη δυσμορφία στο χαρακτήρα μας, αυτό είναι ένα αλάνθαστο τεκμήριο ότι δεν παρατηρήσαμε ακόμη την ωραιότητα και το μεγαλείο .του Χριστού.BX 60.2

Όσο ταπεινότερη ιδέα έχουμε για τον εαυτό μας, τόσο βαθύτερα θα εκτιμήσουμε την άπειρη αγνότητα και χάρη του Σωτήρα μας. Η αναγνώριση της αμαρτωλότητάς μας μας ωθεί προς Εκείνον που είναι σε θέση να συγχωρεί. Και όταν η ψυχή που συναισθάνεται την αδυναμία της προσπαθεί να πλησιάσει το Χριστό, τότε Αυτός θα της αποκαλυφθεί πανίσχυρος. Όσο πλησιέστερα μας φέρνει η συναίσθηση της ανάγκης προς Αυτόν και προς το λόγο Του, τόσο βαθύτερα θα εκτιμούμε το χαρακτήρα Του, τόσο λαμπρότερα θα αντανακλούμε τη μορφή Του. BX 61.1