Ang Daku nga Linog

Ang manugbugna nagpanaysay sang nahauna nga mga talandaan nga magauna sa Iya ikaduha nga pagkari: “Nagabut ang isa ka daku nga linog, kag ang adlaw nag-itum subung sang isa ka baluyot nga buhok; kag ang bug-os nga bulan nahimo nga subung sang dugo.” Bugna 6:12.AP 227.2

Sa katumanan sini nga tagna nahanabu sang tuig 1755, ang labing makakulugmat nga linog nga nasulat sang tawo. Bisan masunsun ginatawag ini nga “linog sa Lisboa, nagdangat sia sa kalabanan nga bahin sang Europa, Africa, kag America. Nabatyagan man sia sa Greenlandia, sa West Indies, sa pulo sang Madeira, sa Norwega kag Suecia, sa Gran Britania, kag sa Irlanda. Nag-uyog sia sang dili magkubus sa apat ka milyon ka milyas kuadradas. Sa Africa ang pag-uyog maapit-apit sang sa Europa ang kabaskug. Daku nga bahin sang Argel nalaglag; kag dili gid malayo gikan sa Marruecos, isa ka banwa nga may walo okon napulo ka libo ka mga pumuluyo linamon sang duta. Daku nga balud nagsilhig sa baybayon sang Espana kag Africa, nga nagtubig sang mga banwa kag nabangdanan sang madamu nga pagpanlaglag.AP 227.3

Sa Espana kag sa Purtugal nagpakita ang labing daku nga kabaskug. Sa Cadiz ang balud nga nagsalakay ginasugid nga kan-uman ka tapak ang kataas. Ang mga bukid “ang iban sa ila amo ang labing dalagku sa Portugal, sa inuyog sing labing mabaskug, subung nga amo, halin sa ila panadsaran; kag ang iban sa ila nagbuka sa putokputokan kag magkalatimpa sa isa ka makatilingala nga bagay, dalagku nga mga nagkatimpa ang nagtalabon sa mga nalupyakan nga patag nga malapit. Ginasugid nga naggolowa ang kalayo sa sini mga bukid.”^{*Lyll, Sir Charles, “Principles of Geology” P. 495 (ed. 1858, N. Y.).}AP 228.1

Sa Lisboa “nabatian ang tingug sang daguub sa idalum sang duta, kag gilayon sa olihi ang mabaskug nga pag-uyog nagguba sang kalabanan nga bahin sina nga siudad. Sa salud sang malapit sa anum ka minutos, kan-uman ka libo ka mga tawo ang nagkawala. Ang dagat naghubas anay, kag nagpamala sang baybayon; niyan nagbalik, nga nagsaka sing kalim-an ka tapak okon kapin sang sa iya kinaugali nga kataas.” Upod sang iban nga kalatingalahan nga mga hitabu nga ginsugid nga nahanabu sa Lisboa sa sulud sini nga kalalat-an, amo ang pagsalup sang isa ka bag-o nga dungkaan nga nahimo tanan sa marmol, kag sa daku nga kagastohanan. Kadamuan sang mga tawo ang nagdalangup didto sa pagpanginluwas, kay lugar sia nga malayo sa nagakaguba nga mga pamalay; apang sa hinali lamang ang dungkaan nagsalup pati ang tanan nga mga tawo, kag wala gid sing bangkay sang mga minatay nga naglutaw sa tubig.”^{*Lyll, Sir Charles, “Principles of Geology” P. 495 (ed. 1858, N. Y.).}AP 228.2

“Ang pag-uyog” sang linog “ginsundan gilayon sang pagkaguba sang tanan nga mga simbahan kag mga konvento, kag daw ang tanan nga mga dalagku nga balay, kag kapin sa isa sang apat ka bahin sang mga pamalay nagkaguba. Sa mga duha ka oras sa tapus sang pag-uyog, nagdalabdab ang kalayo gikan sa nagkalainlain nga duug, kag nagdabdab sa daku nga kabaskug malapit sa tatlo ka adlaw, nga naghaw-as gid sang bug-os nga siudad. Ang linog natabu sa adlaw sang fiesta, nga puno ang mga simbahan kag mga konvento sang mga tawo, kag diutay lamang sa ila ang nakapalagyo.”^{*Encyelopeadia Americana, Art, Lisboa, (ed. 1831.)} Ginabanabana nga kasiaman ka libo ka mga tawo ang nagkaduladula sa sinang adlaw.AP 228.3