Ang Paghubad sa Biblia ngadto ft a Ininglis
Apan ang labing dakong buhat ni Wicleff sa tibook niyang kinabuhi mao ang paghubad sa Biblia ngadto sa pinulongang Ininglis. Sa iyang buhat, “On the Truth and Meaning of Scripture,” iyang gipahavag ang iyang tinguha sa paghubad sa Biblia, aron ang tagsatagsa ka tawo sa Inglaterra makabasa, sa pinulongan nga iyang natawohan, sa mga kahibulongang buhat sa Dios.ADA 77.2
Sa kalit lamang ang iyang mga buhat nahunong. Bisan ang iyang panuigon wala pa muabut ug kan-uman, apan tu ngod sa walay puas nga buhat, pagtoon, mga ataki sa iyang mga kaaway, nakapaluya sa iyang kusog, ug nakahimo kaniyang tigulang. Siya gitakbuyan sa piligrosong sakit. Killing mga balitaa nakalipay ug dako kaayo sa mga Fraile. Karon naghunahuna sila nga siya si Wicleff maghinulsul gayud sa mapait sa kadautan nga nahimo niya sa iglesia, ug midali-dali sila sa pag-adto sa iyang lawak sa pagpakompisal kaniya. Ang mga Tinugyanan gikan sa upat ka mga pundok nga re¬ligioso, uban sa mga opisial sa lungsod, nagpunsisok sa ginaingon nga himalatyong tawo. “Sila miingon ang kamatayon anaa sa imong mga ngabil” “matandog ka karon sa imong mga sala, ug bakwion mo sa among atubangan ang imong giingon nga makadaut kanamo.” Ang Reformador namati sa dakong kahilum; unya naghangyo siya sa iyang mananabang nga bangonon sa iyang higdaan, iyang gitutukan silang nagtindog nga naghulat sa iyang bakwi, siya miingon, sa dako ug kusug nga tingog nga kanunay mao ang makapakurog kanila, “Dili ako mamatay, apan mabuhi, ug igapahayag ko pag-usab ang mga dautang buhat sa mga Fraile.” Nahabulong ug naulaw ang mga Fraile midali pagguwa sa lawak.ADA 78.1
Ang mga pulong ni Wicleff natuman. Nabuhi siya sa pagpahaluna sa mga kamot sa iyang katagilungsud sa labing gamhanang hinagiban batok sa Roma,—ang Biblia, ang langitnong tinudlong magtatabang sa paggawas, sa pagbanwag, ug sa pagwali sa katawolian.ADA 78.2
Adunay daghan ug dakong mga kalisdanan nga makabalda niining buhata. Si Wicleff ginalaygay sa sakit; nahibalo siya nga diotay na lamang ang nahabilin nga mga tuig alang sa iyang pagbuhat; iyang hikit-an ang kabatokan nga kinahanglan niyang sumpoon; apan dinasig tungud sa mga saad sa pulong sa Dios, nagpadayon sa pagsulong nga walay panagana. Sa kinapungpungang kusog sa iyang mahunahunaong gahum, daghang ang kabatid, siya natagoan ug naandam tu- ngod sa kabubut-on sa Dios alang ning dako niyang mga bulohaton. Samtang ang tanang Kakristianosan nagkaguliyang. ang Reformador, sa iyang puloy-anan sa Lutterworth, wala makabati sa mga kasamok sa gawas, nagpahaluna sa iyang kaugalingon sa iyang piniling buhat.ADA 78.3
Sa katapusan ang buhat nahuman,—ang unang paghubad sa Biblia ngadto sa Ininglis nahimo. Ang Inglaterra nabuksan na sa pulong sa Dios. Ang Reformador wala nay kahadlok karon sa bilanggoan kun sa kalero nga kalayo. Iya nang napahaluna sa kamot sa mga Inglis ang kahayag nga dili ga¬yud mapalong. Sa paghatag sa Biblia sa iyang mga katagilungsud, ang iyang nahimo labaw pa kay sa paglumpag sa mga talikala sa pagkadili maalam ug bisio, labaw pa kay sa paggawas ug pagtuboy sa iyang lungsud, kay sa nahimong mga mahayag nga kadaugan sa natad sa panggubatan.ADA 79.1
Ang paagi sa pagpatik wala pa kaniadto hiilhi, tungud lamang sa mahinay ug malaay nga buhat ang mga hulad sa Biblia misanay. Dako kaayo ang tinguha sa pagbaton sa basahon, nga daghan ang gusto sa pagsalmot sa paghulad niini, apan malisud kaayo kay ang mga maghuhulad dili maka-ato. Ang uban sa mga datong pumapalit nagtinguha sa pagpalit sa tibook nga Biblia. Ang uban nagpalit mga bahin lamang. Sa makadaghang hitabu ang mga lain-laing familia managtinampohay sa pagpalit ug usa ka hulad. Sa ingon niana ang Biblia ni Wicleff didto na sa mga balay sa katawohan.ADA 79.2
Si Wicleff migikan sa hilabihang kangitngit sa mga katuigan. Wala pay bisan kinsa nga nahauna kaniya sa sulondan pagbuhat sa paagi sa pagreforma. Natawo siya sama kang Juan Bautista sa paghimo ug mision nga especial (tinuyo), siya mao ang balita sa bag-ong katuigan. Bisan pa ang sistema sa kamatuoran nga iyang gipahayag adunay pagkausa ug kahingpit sa mga reformador nga misunod kaniya, maabut, ug dili hilabwan, bisan usa ka gatus ka tuig human niini. Halapad ug halalum kaayo ang patukuranan, malig-ong ug matuod ang bayanan, nga dili kinahanglan pa nga usbon pagtukud sa mga nakasunod kaniya.ADA 79.3
Si Wicleff usa sa mga labing dako nga reformador. Sa kahalapdon sa kaalam, sa katin aw sa salabutan, sa kalig-on sa pagpahayag sa kamatuoran, ug sa kaisug sa paglaban niini, siya hitupngan lamang sa pipila nga nahasunod kaniya. Ang kaputli sa kinabuhi, ang makanunayong pagkakugi sa pagtoon ug sa pagbuhat, ang maayong kadungganan, ug ang gugma sama sa kang Kristo ug pagmatinumanon sa iyang pag-alagad nga sama kang Kristo, maisip nga nahauna sa mga reformador. Ug walay sapayan niining tanan, sa iyang panahon mangitngit ang panumduman ug dautan ang pamatasan milutaw ang kaputli niya.ADA 80.1
Ang kinaiya ni Wicleff mao ang nagpamatuod sa maalamon ug makauusab nga gahum sa Balaang Kasulatan. Ang Biblia mao ang naghimo kaniya nga mao siya. Ang panlimbasug sa pagsagop sa mga dagkong mga kamatuoran nga binugna, naghatag sa kalab-as ug kusug sa tanang kalawasan. Nagpalapad sa hunahuna, nagpahait sa gahum sa igsalabut ug nakapahingkud sa paghukom. Ang pagtoon sa Biblia makapahalangdon sa hunahuna, igbalati, ug sa tinguha labaw pa kay sa bisan unsang hiarangan sa pagtoon. Makahatag kalig-on sa tuyo, sa pagpailub, sa kadasig, ug sa pagkamainantuson; makapaayo sa kinaiya, ug makapabalaan sa kalag. Ang mainiton ug balaanong pagtoon sa Kasulatan, magdala sa hunahuna sa tinon-an ngadto duol sa walay katapusang hunahuna, maghatag sa mga tawo sa kalibutan sa labi pang maligon ug maabtik nga salabutan ingon man usab sa halangdon pagtulon-an kay sa mahimo sa sangputan sa pagtoon sa tawhanong pilosopia. “Ang pagsulod sa Imong pulong”, matud pa sa mag-aawit, “nagahatag ug kahayag; naghatag ug igsalabut.”ADA 80.2
Ang mga doktrina nga ginatudlo ni Wicleff nagpadayon sa ubang panahon sa pagsabwag; ang mga sumosunod ginganlan ug mga Wicleffista, ug lolardos, dili lamang nga midaghan sa Inglaterra kondili nahasabwag sa laing mga yuta, nagdala sa kaalam sa Maayong Balita. Ang uban sa mga tawong halangdon, ug bisan ngani ang asawa sa hari, naihap nga mga kinabig. Sa daghang mga dapit adunay timaan sa pagkausab sa mga batasan sa mga tawo, ug ang ilang mga diniwatahang mga timaan sa Romanismo nangawagtang sa ilang mga iglesia.ADA 80.3
Sa wala madugay ang waykukalooy unos sa paglutos mibundak niadtong nagdawat sa Biblia ingon nga ilang magmamando. Ang mga hari nga Inglis nga may tinguha sa paglig-on sa ilang kagahum tungud sa panabang sa Roma, wala gayud magdugavdugay sa pagsakit sa mga Reformador. Sa nahaunang panahon sa kasaysayan sa Inglaterra, may kasugoan sa pagsunog sa kalero niadtong tanang mga tinon-an sa ebangelio. Ang mga pagsakit nagkasunodsunod. Ang mga maglalaban sa kamatuoran, ginasalikway ug ginasakit, ug makatuaw lamang sila sa igdulongog sa Ginoo sa mga kasun dalohan. Ginapangita sila ingon nga kaaway sa iglesia ug mabudhion sa ginharian, sila nagpadayon sa pagwali sa mga tagong dapit nga nagpangita ug kadangpan sumala sa ilang maarangan sa mga makalolooy nga mga poloy-anan sa mga kabus, ug sa makadaghan nanagtago sa mga langob.ADA 81.1
Walay sapayan niining mga puntanong paglutos, ang mahilumon, diosnon, mainiton, mapailubong pagsupak batok sa kadautan sa tinohoan ginapadayon pagsangyaw sa mga ginatus ka mga katuigan. Ang mga Kristohanon niadtong unang panahon diotay lamang kaayo ug kaalam sa kamatuoran, apan nakatoon sila sa paghigugma ug pagsunod sa mga pulong sa Dios, ug sa mapailubon nag-antus alang niini. Sama sa mga tinon-an sa mga apostolikanhong mga kaadlawan, daghang nagbiya sa ilang mga katungdanan kalibutanon tungud lamang sa buhat ni Kristo. Kadtong ginatugutan sa pagpapuyo sa ilang mga balay, sa malipayon nagpadangop sa ilang mga kaigsoonan nga hininginlan; ug kong sila usab ginatabug, sa malipayon ilang ginadawat ang kapalaran sa pagkahininginlan. Matuod, may mga linibu, hinulga sa ilang mga mapuntanong mga maglulutos, nagpalit sa ilang kagawasan bisan sa pagkawala sa ilang pagtoo, ug migula sa ilang mga bilanggoan, sinaputan sa sapot sa paghinulsul, sa pagpasundayag sa ilang pagbakwi. Apan ang gidaghanon dili diotay—nga ang kadaghanan kanila mga tawong halangdon, ug dato, ingon man mapainubsanon ug mga kabus—nga nagpamatuod sa waykukalisang sa mga bilanggoan, sa “torres lolardos”, ug nga sa kinataliwad-an sa ilang mga kasakitan ug sa dilaab sa kalayo, nagmalipayon sila nga maisip nga takus sa pagkahibalo sa “Iyang mga pag-antus.”ADA 81.2
Tungud sa mga sulat ni Wicleff si Juan Hus, sa Bohemia namandoan sa pagbutyag sa mga kasaypanan sa Roma, ug misalmot sa buhat sa pagka reformador. Tungud niini kining duha ka mga halagyo kaayong lungsud napugsan sa kama¬tuoran. Gikan sa Bohemia ang buhat mikaylap sa laing mga kayutaan. Ang mga panumduman sa mga tawo namandoan sa mga pulong sa Dios nga dugay nang hikalimtan. Ang langitnong kamot nag-andam sa dalan alang sa Dakong “Reformacion”.ADA 82.1