Ang pagsaka ni Achaz ngadto sa trono nagdala kang Isaias ug sa iyang mga kauban nga nagtinan-away sa mga kahimtang nga labaw pa nga makahahadlok kay sa bisan unsa nga diha kaniadto diha sa gingharian sa Juda. Daghan nga kaniadto nakabarug sa mabihagon nga inpluwensya sa diwatahang mga batasan, karon nadani na sa pag-apil sa pagsimba sa paganong mga diosdios. Ang mga prinsipe sa Israel nagamatuod nga dili matinud-anon sa ilang pagkapiniyalan; nanindog ang mga bakakong mga manalagna uban sa mga mensahe sa pagpasalaag; bisan ang uban sa mga sacerdote nanagpanudlo nga nagpasuhol. Apan ang mga pangulo sa apostasiya nagpadayon pa gihapon sa mga porma sa diosnon nga pagsimba ug nag-angkon nga sila mga katawhan sa Dios.MH 292.1

Si manalagna Miqueas, nga nagdala sa iyang pagpamatuod sulod niadtong masamokong mga panahon, nagpahayag nga ang mga makasasala sa Sion, samtang nagaangkon nga sila “nagasandig pa gayud kang Jehova,” ug sa mapasipalahon nagapasiatab sa pagingon, “Dili ba si Jehova ania kanato? walay kadaotan nga moabut kanato,” nagpadayon nga “gitukod nila ang Sion inubanan sa dugo, ug ang Jerusalem inubanan sa kasal-anan.” Miqueas 3:11, 10. Batok mining mga pagkadaotan gipatugbaw ni Isaias ang iyang tingog sa mapig-ot nga pagbadlong: “Pamatia ninyo ang mga pulong ni Jehova, kamo nga mga punoan sa Sodoma; patalinghugi ninyo ang kasugoan sa among Dios, kamo nga katawhan sa Gomorra. Magaunsa man Kanako ang gidaghanon sa inyong mga paghalad? miingon si Jehova:...Sa diha nga kamo manganhi aron sa pagpakita sa atubangan Ko, kinsay nagkinahanglan niini gikan sa inyong mga kamot aron tumban ang Akong mga hawanan?” Isaias 1:10-12.MH 292.2

Ang tinuktukan sa Espiritu nga sinulat nagapahayag, “Ang halad sa tawong daotan maoy usa ka dulumtanan: daw unsa ka labaw pa gayud, kong iyang dad-on kini uban sa daotan nga hunahuna?” Proverbio 21:27. Ang Dios sa langit “may labing maputling mga mata kay sa pagtan-aw sa daotan,” ug dili “makatan-aw sa pagkadaotan.” Habacuc 1:13. Dili tungod nga Siya walay gusto nga mopasaylo nga Siya molihay gikan sa malapason; tungod kay ang makasasala nagadumili sa pagpahimulos sa madagayaong tagana sa grasya, tungod kay si Jehova dili makahimo sa pagluwas gikan sa sala. “Ang kamot ni Jehova wala pamub-i aron kini dili makaluwas; ni pabug-aton ang Iyang igdulungog aron kini dili makadungog: apan ang inyong mga kasal-anan maoy nakapahamulag kaninyo ug sa inyong Dios, ug ang inyong sala nakapatago sa Iyang nawong gikan kaninyo, aron Siya dili makadungog.” Isaias 59:1, 2.MH 292.3

Si Salomon nagsulat nga nagingon, “Alaut ikaw, Oh yuta, sa diha nga ang imong han maoy usa ka bata!” Ecclesiastes 10:16. Ingon niini ang yuta sa Juda. Tungod sa nagpadayon nga paglapas ang iyang mga han nahimong ingon sa mga bata. Gitawag ni Isaias ang pagtagad sa katawhan sa pagkawalay kusog sa ilang pagkabutang taliwala sa mga nasud sa yuta, ug iyang gipakita nga kini maoy gisangputan sa pagkadaotan diha sa hatag-as nga mga dapit. “Ania karon,” siya miingon, “ang Ginoo, si Jehova sa mga panon, nagakuha gikan sa Jerusalem ug gikan sa Juda ang kalig-on ug ang sungkod, ang tanang kalig-on sa tinapay, ug ang tanang kalig-on sa tubig, ang tawo nga kusgan ug ang tawo sa panggubatan; ang maghuhukom, ug ang manalagna, ug ang mapanagan-on, ug ang tigulang, ang pangulo sa tinagkalim-an, ug ang halangdon nga tawo, ug ang magtatambag, ug ang batid nga magmumugna, ug ang batid nga mamumulong. Ug igabutang Ko ang mga bata nga maoy ilang mga pnnsipe, ug ang mga masuso maoy magahari kanila.” “Kay ang Jerusalem nalumpag na, ug ang Juda napukan na: kay ang ilang dila ug ang ilang mga buhat batok kang Jehova.” Isaias 3:1-4, 8.MH 293.1

“Sila nga nagmando kanimo,” mipadayon ang manalagna, “maoy nagapasayop kanimo, ug nagabungkag sa dalan sa imong mga alagianan.” Bersikulo 12. Sulod sa paghari ni Achaz kini sa literal tinuod; kay mahitungod kaniya kini ang nahisulat: “Siya naglakat sa mga dalan sa mga han sa Israel, ug naghimo usab sa mga tinunaw nga mga larawan alang sa mga Baal. Labut pa siya nagsunog sa insenso didto sa walog sa anak nga lalaki ni Hinom;” “Oo, ang iyang anak nga lalaki gipaagi sa kalayo, sumala sa buhat nga dulumtanan sa mga nasud, nga gisalikway ni Jehova gikan sa atubangan sa mga anak sa Israel.” 2 Hari 16:3.MH 293.2

Sa pagkamatuod kini maoy usa ka panahon sa dakung katalagman alang sa pinili nga nasud. Sa pipila lamang ka mugbo nga mga tuig, unya ang napulo ka mga banay pagapatibulaagon taliwala sa mga nasud nga pagano. Ug mangitngit usab ang palaabuton diha sa gingharian sa Juda. Ang mga kusog alang sa pagkadaotan napilopilo ang pagtubo. Sa natan-aw ni manalagna Miqueas ang kahimtang, napugos siya sa pagpatugbaw sa iyang tingog: “Ang tawo nga diosnon nawagtang na sa yuta: ug walay usa nga matarung taliwala sa mga tawo.” “Ang tawo nga labing maayo kanila sama sa sampinit: ang labing matarung kanila daotan pa kay sa kural nga tunokon.” Miqueas 7:2, 4. “Kong wala pa si Jehova sa mga panon magbilin alang kanato ug madiyutay nga salin,” nagpahayag si Isaias, “mahisama unta kita sa Sodoma ug...Gomorra.” Isaias 1:9.MH 294.1

Sa matag panahon, tungod ug alang kanila nga nagpabilin nga mga matinud-anon, ingon man tungod sa Iyang dili masukod nga gugma alang sa masalaypon, ang Dios dugay nga nag-antus sa mga masupilon, ug nag-agda kanila sa pagbiya sa ilang daotan nga dalanug mobalik ngadto Kaniya. “Ang sugo ibabaw sa sugo; lagda ibabaw sa lagda,....dinhi madiyutay, ug didto madiyutay,” pinaagi sa mga tawo nga Iyang tinudlo, Iyang natudloan ang mga malapason sa dalan sa pagkamatarung. Isaias 28:10.MH 294.2

Ug mao kini sa panahon sa paghari ni Achaz. Nagsunodsunod ang mga imbitasyon nga gipadala ngadto sa masalaypon nga Israel sa pagbalik ngadto sa ilang pagpasakop kang Jehova. Malumo ang mga pakiluoy sa mga manalagna; ug samtang sila nagtindog sa atubangan sa katawhan, nga sa mainiton nagtambag kanila ngadto sa paghinolsol ug sa repormasyon, ang ilang mga pulong mipakita ug bunga ngadto sa paghimaya sa Dios.MH 294.3

Pinaagi kang Miqueas miabut ang kahibulongang pangaliya nga nagingon,“Pamati kamo karon sa ginaingon ni Jehova; Tindog ka, asdangon mo ang mga bukid, ug himoa nga ang mga bungtod makadungog sa imong tingog. Pamati, Oh kamo nga malig-ong mga patukoranan sa kalibutan: kay si Jehova adunay pagpakigbisog sa Iyang katawhan, ug Siya nakigbisog sa Israel.MH 294.4

“Oh katawhan Ko, unsay nabuhat Ko kanimo? ug diin Ako makapalaay kanimo? magpamatuod ka batok Kanako. Kay gikuha Ko ikaw gikan sa yuta sa Egipto, ug gilukat Ko ikaw gikan sa balay sa pagkaulipon; ug gipadala Ko kanimo si Aloises, si Aaron, ug si Miriam.MH 294.5

“Oh katawhan Ko, hinumdumi karon kong unsa ang gimugna ni Balac nga hari sa Moab, ug kong unsa ang gitubag ni Balaam ang anak nga lalaki ni Beor kaniya gikan sa Sittim ngadto sa Gilgal; aron kamo mahibalo sa pagkamatarung ni Jehova.” Miqueas 6:1-5.MH 295.1

Ang Dios nga atong ginaalagaran taas ug pag-antos; “Ang Iyang mga kaluoy walay paghubas.” Lamentaciones 3:22. Sa tibuok panahon nga gilugway ang Iyang Espiritu nagapakiluoy sa mga tawo sa pagdawat sa gasa sa kinabuhi. “Ingon nga Ako buhi, nagaingon si Jehova nga Dios, .Ako walay kalipay sa kamatayon sa tawong daotan; apan nga motalikod ang daotan gikan sa iyang dalan ug mabuhi: bumiya kamo, bumiya kamo gikan sa inyong daotan nga mga dalan; kay ngano man nga magpakamatay kamo?” Ezequiel 33:11. Maoy pinasahi nga lingla ni Satanas ang pagdaldal sa tawo ngadto sa sala ug biyaan siya diha, nga walay mahimo ug walay paglaum, nga mahadlok mangita alang sa pasaylo. Apan ang Dios nagadapit nga nagaingon, “Pahawira siya sa Akong kusog aron siya makahimo ug paldgdait uban Kanako; Oo pahimoa siya ug pakigdait uban Kanako.” Isaias 27:5. Diha kang Cristo ang tagsatagsa ka tagana nahimo na, ug gihatag ang tagsatagsa ka pagpadasig.MH 295.2

Sa mga adlaw sa apostasiya diha sa Juda ug sa Israel, daghan ang nagapangutana: “Unsa ang dad-on ko sa moduol ako sa atubangan ni Jehova, ug sa moyukbo ako sa akong kaugalingon sa atubangan sa Halangdon nga Dios? moatubang ba ako Kaniya uban sa mga haladnga-sinunog, ug uban sa mga nating baka nga tagsa ka tuig ang kagulangon? Mahimuot ba si Jehova sa mga linibo nga laking camero, o sa napulo ka libo nga mga suba sa lana?” Tin-aw ug dili kaduhaduhaan ang tubag nga nagaingon: “Gipakita na Niya Oh tawo, kong unsa ang maayo; ug unsa ba ang gildnahanglan ni Jehova kanimo, kondili ang pagbuhat sa minatarung ug ang paghigugma sa kalolot, ug ang paglakaw nga mapainubsanon uban sa imong Dios?” Miqueas 6:6-8.MH 295.3

Ang pag-awhag sa bili sa mapuslanon nga pagkadiosnon, gisubli lamang sa manalagna ang tambag nga gihatag ngadto sa Israel sa mga kasiglohan nga ming-agi. Pinaagi kang Moises, samtang sila hapit na mosulod sa Yuta sa Saad, mao kini ang pulong ni Jehova: “Ug karon, Israel, unsa ang gildnahanglan ni Jehova nga imong Dios, kondili ang pagkahadlok kang Jehova nga imong Dios, ug ang paglakaw sa tanang mga dalan Niya, ug ang paghigugma Kaniya, ug ang pagalagad kang Jehova nga imong Dios sa bug-os mong kasingkasing ug sa bug-os mong kalag, ang pagbantay sa mga sugo ni Jehova ug sa Iyang kabalaoran, nga akong ginasugo kanimo niining adlawa alang sa imong kaayohan?” Deuteronomio 10:12, 13. Gikan sa matag panahon kining maong mga tambag ginabalikbalik sa mga alagad ni Jehova ngadto kanila nga diha sa katalagman nga mahulog ngadto sa mga batasan sa pormalismo ug malimot sa pagpakita ug kaluoy. Sa diha nga si Cristo sa Iyang Kaugalingon, sa panahon sa Iyang yutan-on nga pangalagad, giduul sa usa ka abogado uban sa pangutana nga nagingon, “Magtutudlo, unsa man ang dakung sugo sa kasugoan.-’ Gitubag siya ni Jesus nga nagingon, “Higugmaa ang Ginoo nga imong Dios, sa tibuok mong kasingkasing, ug sa tibuok mong kalag, ug sa tibuok mong salabutan. Mao kini ang daku ug unang sugo. Ug ang ikaduha sulosama ra, nga mao kini, Higugmaa ang imong silingan sama sa imong kaugalingon. Niining duha ka mga sugo nagasukad ang dbuok nga kasugoan ug ang mga manalagna.” Mateo 22:36-40.MH 295.4

Kining maong tin-aw nga mga pulong sa mga manalagna ug sa Agalon sa Iyang Kaugalingon, atong pagadawaton ingon nga dngog sa Dios nganha sa tagsatagsa ka kalag. Dili nato usikan ang higayon sa pagbuhat sa mga binuhatan sa kaluoy, sa malumo nga pangandam ug Cristohanon nga pagkamadnahuron, alang sa ginabug-atan ug ginadaugdaug. Kong wala na kitay dugang pa nga mahimo, magsuld kita ug mga pulong sa pagpadasig ug paglaum ngadto kanila nga walay kasinadan sa Dios, ug kanila nga masayon duolon pinaagi sa agianan sa kaluoy ug sa gugma.MH 297.1

Datu ug madagayaon ang mga saad nga gihimo ngadto kanila nga nagmabinantayon sa mga kahigayonan sa pagdala ug kalipay ug panalangin ngadto sa mga kinabuhi sa uban. “Kong ibubo mo ang imong kalag ngadto sa gigutom, ug busgon mo ang sinakit nga kalag; unya ang imong kahayag mosubang sa kangitngitan, ug ang imong kadulom maingon sa kaudtuhon: ug si Jehova magamando kammo sa kanunay, ug mobusog sa imong kalag sa mga dapit nga mamala, ug magapalig-on sa imong mga kusog; ug ikaw mahisama sa usa ka pinatubigan nga tanaman, ug sama sa usa ka tubod nga tubig, kansang mga tubig walay paghubas.” Isaias 58:10, 11.MH 297.2

Ang diwatahang kinabuhi ni Achaz, sa atubangan sa mainiton nga mga pakiluoy sa mga manalagna, may usa lamang ka sangputanan. “Ang kaligutgut ni Jehova anaa sa ibabaw sa Juda ug sa Jerusalem, ug Iyang...gitugyan sila ngadto sa kasamok, ngadto sa kahibolong, ug ngadto sa pagkasitsitan.” 2 Cronicas 29:8. Matulin ang pag-us-us sa gingharian, ug sa wala madugay namiligro ang iyang kinabuhi tungod sa nagapanulong nga mga kasundalohan. “Si Resin nga hari sa Siria ug si Peka anak nga lalaki ni Remalias nga hari sa Israel mingsulong sa Jerusalem aron sa pagpakiggubat: ug ilang gilibutan si Achaz.” 2 Hari 16:5.MH 297.3

Kong si Achaz ug ang pangulong mga katawhan sa iyang gingharian mga tinuod pang mga alagad sa Labing Hataas Uyamut, wala unta silay kahadlok sa dili kaayo tiunay nga kaabinan nga naporma batok kanila. Apan ang gibalikbalik nga paglapas maoy nakapawala kanila sa kusog. Sa naigo sila sa usa ka wala hiilhi nga kahadlok sa mapanimaslanon nga mga paghukom sa usa ka Dios nga nasuko, ang kasingkasing sa han “mikurog, ug ang kasingkasing sa iyang katawhan, ingon sa mga kakahoyan sa lasang nga mokurog uban sa hangin.” Isaias 7:2. Niining mao nga krisis ang pulong ni Jehova miabut ngadto kang Isaias, nga nagmando kaniya sa pagsugat sa nagakurog nga hari ug magingon:MH 297.4

“Pagbantay, ug paghilum; ayaw kahadlok, ni paluyahon mo ang imong kasingkasing...Tungod kay ang Siria, ang Ephraim ug ang anak ni Remalias nagatmguha ug daotan batok kanimo nga nagaingon: Manungas kita batok sa Juda, ug atong samokon kini, ug ato kining bungkagon alang kanato, ug ibutang ta ang usa ka hari sa taliwala niini:...mao kini ang giingon ni Jehova nga Dios, Kini dili motindog, ni mahinabo.” Nagpahayag ang manalagna nga ang gingharian sa Israel, ug ingon man sa Siria, sa dili madugay mosangko sa katapusan. “Kong kamo dili motoo,” mitapus siya sa pagingon, “sa pagkamatuod kamo dili malig-on.” Mga bersikulo 4-7, 9.MH 298.1

Maayo unta alang sa gingharian sa Juda kong gidawat pa ni Achaz kining maong mensahe ingon nga gikan sa langit. Apan sa iyang pagpili sa pagsandig diha sa bukton nga tawhanon, siya nangita ug panabang gikan sa mga pagano. Sa nawad-an sa paglaum siya nagpadala ug pulong ngadto kang Tiglath-pileser, ang hari sa Asiria nga nagingon: “Ako ang imong alagad ug imong anak nga lalaki: umari ka, ug luwason mo ako gikan sa kamot sa hari sa Siria, ug gikan sa kamot sa hari sa Israel nga mingtindog batok kanako.” 2 Hari 16:7. Ang hangyo gipaubanan sa usa ka makabuhong nga gasa gikan sa bahandi sa hari ug gikan sa dpiganan sa templo.MH 298.2

Ang panabang nga gipangayo gipadala, ug si Hari Achaz nahatagan ug temporaryo nga kahumpayan, apan pagkadaku sa gasto alantj sa Juda! Ang buhis nga gitanyag nakapukaw sa pagkamaibugon sa Asiria, ug kanang mabudhion nga nasud sa wala madugay mihulga sa pagpabaha ug sa paglaglag sa Juda. Si Achaz ug ang iyang mga sakop nga walay kalipay ginahasol karon sa kahadlok nga mahulog sa hingpit ngadto sa mga kamot sa banyaga nga mga Asirianhon.MH 298.3

“Gipaubos ni Jehova ang Juda” tungod sa nagpadayon nga paglapas. Niining maong panahon sa kastigo si Achaz, imbis maghinulsol, siya milapas “pa gayud batok kang Jehova:...kay siya naghalad sa mga dios sa Damasco.” “1 ungod kay ang mga dios sa mga hari sa Siria mingtabang kanila,” siya miingon, “tungod niini ako magahalad kanila, aron sila motabang kanako.” 2 Cronicas 28:19, 22, 23.MH 298.4

Samtang ang apostata nga hari nagakahaduul na sa katapusan sa iyang paghari, iyang gipatakpan ang mga pultahan sa templo. Gipahunong ang mga balaan nga tulomanon. Wala na magasiga ang mga kandilero diha sa atubangan sa halaran. Wala na paghimoa ang mga halad alang sa mga sala sa katawhan. .Ang mahuinot nga insenso wala na mosaka ngadto sa itaas diha sa takna sa buntag ug sa gabii nga paghalad. Sa ilang pagbiya sa mga sawang sa balay sa Dios ug sa gitrangkahan pag-ayo ang mga pultahan mini, ang mga pumopuyo sa siyudad nga walay Dios sa maisogon nagpatindog ug mga halaran alang sa pagsimba sa paganong mga dios diha sa mga eskina sa mga dalan sa tibuok Jerusalem. Daw nagdaug ang paganismo; ang mga gahum sa kangitngit hapit na gayud magpasulabi.MH 298.5

Apan didto sa Juda may nagpuyo nga pipila nga nagpadayon sa ilang pagsugot kang Jehova, nga sa makanunayon nagadumili nga madala ngadto sa pagsimba sa mga diosdios. Nganhi niining mga tawhana nga si Isaias ug si Miqueas ug ang ilang mga kaubanan nagsalig sa paglaum samtang ilang ginanaw ang mga guba nga nangahimo sulod sa katapusang mga tuig ni Achaz. Gisirhan na ang ilang santuwaryo, apan ang mga matinumanon gipasaligan: “Ang Dios ania nagauban kanato.” “Si Jehova sa mga panon; Siya maoy inyong pagabalaanon; ug pasagdi nga Siya maoy inyong kahadlokan, ug Siya maoy inyong kalisangan. Ug Siya maoy mahimong balaang puloy-anan.” Isaias 8:10, 13, 14.MH 299.1

Kapitulo 26—’’Ania ang Inyong Dios!”

Kapitulo 28—Si Ezechias