Kapitulo 33—Ang Basahon sa Kasugoan

Ang mahilom apan gamhanan nga mga inpluwensya nga gipalihok sa mga mensahe sa mga manalagna mahitungod sa Pagkabihag sa Babilonia nakahimo ug daku sa pag-andam sa agianan alang sa usa ka repormasyon nga nahanabo sa ika-napulo’g walo ka tuig sa paghari ni Josias. Kining maong kalihokan sa reporma, nga pinaagi niini nasanta sulod sa usa ka panahon ang gihulga nga mga paghukom, napahinabo sa usa ka paagi nga wala gayud paabuta pinaagi sa pagkakaplag ug sa pagtoon sa usa ka bahin sa Balaan nga Kasulatan nga sulod sa daghang mga tuig sa kahibulongan nasayop pagbutang ug unya nawala.MH 355.1

Hapit usa ka siglo nga ninglabay, sulod sa unang pagsaulog sa Pasko ni Ezechias, gihimo ang usa ka gimbut-an alang sa adlawadlaw nga katilingbanon nga pagbasa sa basahon sa kasugoan ngadto sa katawhan pinaagi sa mga sacerdote nga nagapanudlo. Maoy nakahimo nga labing mauswagon ang paghari ni Ezechias ang pagbantay sa mga balaod nga gitala ni Moises, ilabina niadtong gihatag diha sa basahon sa tugon, maoy kabahin sa Deuteronomio. Apan si Manases nangahas sa pagpadaplin niining maong mga kabalaoran; ug sulod sa iyang pagmando ang kopya sa basahon sa kasugoan alang sa templo, nawala pinaagi sa dinanghag nga pagpabaya. Sa ingon niini sulod sa daghang mga katuigan sa kasagaran ang katawhan natunginahan sa pahimangno gikan niini.MH 355.2

Ang dugay nang nawala nga sinulat sa kamot nakit-an ni lilcias, ang labaw nga sacerdote, didto sa templo, samtang ang balay sa Dios nag-agi ug malukpanon nga mga pang-ayo subay sa piano ni I lari Josias alang sa pagpreserbar sa balaan nga tinukod. Giitunol sa labaw nga sacerdote ang bililhong basahon ngadto kang Shaphan, ang usa ka makinaadmanon nga eskriba, nga maoy nagbasa niini ug unya gidala kini ngadto sa hari uban sa kaagi sa pagkakaplag niini.MH 355.3

Sa halalom natandug si Josias samtang iyang nadungog nga gibasa sa unang higayon ang mga tambag ug mga pasidaan nga natala niining karaan nga sinulat. Sukad, wala siya makaamgo sa hilabihan ka hingpit sa katin-aw nga niini gibutang sa Dios sa atubangan sa Israel ang “kinabuhi ug ang kamatayon, ang panalangin ug ang tunglo” (Deuteronomio 30:19); ug sa makadaghan sila giagda sa pagpili sa dalan sa kinabuhi, aron sila mahimo nga usa ka pagdayeg dinhi sa yuta, usa ka panalangin ngadto sa tanang mga nasud. “Magmakusganon kamo ug magmadasigon kamo, dili kamo malisang kanila, ug dili kamo mahadlok kanila,” gitambagan ang Israel pinaagi kang Moises; “kay si Jehova nga imong Dios mao ang magauban kanimo; dili ka pasagdan Niya, ni pagabiyaan ikaw Niya.” Deuteronomio 31:6.MH 355.4

Ang basahon napuno sa mga pasalig sa pagkaandam sa Dios sa pagluwas ngadto sa kinutoban kadtong magbutang sa ilang pagsalig sa hingpit diha Kaniya. Maingon nga Siya nagbuhat sa ilang kaluwasan gikan sa kaulipnan nga Egiptohanon, busa Siya magbuhat sa dakung gahum diha sa pagpalig-on kanila diha sa Yuta sa Saad ug diha sa pagbutang kanila nga ulo sa mga nasud sa yuta.MH 356.1

Ang mga padasig nga gitanyag ingon nga balos sa pagkamasinulondon gipaubanan sa mga tagna sa mga paghukom batok sa mga masupilon; ug samtang nadungog sa hari ang tinuktukang mga pulong, iyang naila, diha sa hulagway nga gibutang sa atubangan niya, ang mga kahimtang nga may pagkasama sa nakita diha sa iyang ginghanan. Kadugtong niining matagnaong mga paghulagway sa pagtipas gikan sa Dios, nakurat siya sa pagkaplag sa matin-aw nga mga pahayag nga ang adlaw sa kalisdanan dali nga mosunod ug niini walay ikaayo. Matin-aw ang pinulongan; walay kalagmitan nga masayop ang kahulogan sa mga pulong. Ug diha sa katapusan sa basahon, diha sa usa ka sumada sa mga pagdumala sa Dios sa Israel ug sa usa ka sanasana sa mga hitabo nga umalabut, kining mga butanga gihimong pilo ang katin-aw. Sa madungog sa tibuok nga Israel, si Moises nagpahayag sa pagingon:MH 356.2

“Magpatalinghug kamo, mga langit ug magasulti Ako;
Ug pamati, Oh yuta, sa mga pulong sa akong baba.
Ang Akong pagtulon-an magatulo ingon sa ulan,
Ang Akong pagsulti magadaligdig ingon sa yamog,
Ingon sa talisik sa ibabaw sa linghod nga tanum,MH 356.3

Ug ingon sa alindahaw sa ibabaw sa balili:
Kay iga mantala ko ang ngalan ni Jehova:
Padakuon ninyo ang atong Dios.
Siya mao ang Bato, ang Iyang buhat hingpit:
Kay ang tanan Niyang mga dalan mga matul-id,
Usa ka Dios sa kamatuoran ug walay pagkadaotan,
Matarung ug matul-id Siya.” Deuteronomio32:1-4.

MH 357.1

“Hinumduman mo ang mga adlaw sa kanhi,
Palandunga ang mga tuig sa daghang kaliwatan:
Pangutan-a ang imong amahan, ug siya magapahayag kanimo;
Ang imong mga anciano, ug sila magingon kanimo.
Sa diha nga gibahin sa Hataas Uyamot ngadto sa
mga nasud ang ilang panulondon,
Sa diha nga Iyang gibulag ang mga anak nga lalaki ni Adan,
Gibutang Niya ang mga utlanan sa mga katawhan
Sumala sa gidaghanon sa mga anak sa Israel.
Kay ang bahin ni Jehova mao ang Iyang katawhan;
Si Jacob mao ang pahat sa Iyang panolundon.
Iyang hingkaplagan siya didto sa yuta nga kamingawan,
Ug diha sa nagauwang nga kamingawan sa kasulupan;
Gidala Niya sila sa palibut, Iyang gimaymayan siya,
Iyang gibantavan siya ingon sa kalimutaw sa Iyang mata.” Mga bersikulo 7-10.

MH 357.2

Apan si Israel “mibiya sa Dios nga nagbuhat kaniya,
Ug gitamay nip ang Bato sa iyang kaluwasan.
Ilang gihagit Siya sa pag-abugho sa lain nga mga dios.
Gihagit nila Siya sa pagkasuko uban sa mga dulumtanan.
Nanaghalad sila ngadto sa mga yawa, dili ngadto sa Dios;
Ngadto sa mga dios nga wala nila hiilhi,
Ngadto sa bag-ong mga dios nga miabut sa dili pa dugay,
Nga wala kahadloki sa inyong mga amahan.
Sa Bato nga nagbuhat kanimo, nahikalimot ka,
Ug nahikalimot ka sa Dios nga nag-umol kanimo.

“Ug sa diha nga nakita kini ni Jehova, Siya napungot kanila,
Tungod sa kasuko sa Iyang mga anak nga lalaki,
ug sa Iyang mga anak nga babaye.
Ug sip miingon: Pagatagoon Ko ang Akong nawong gikan kanila,
Pagatan-awon Ko kong unsa ang ilang kaulahian:
Kay sila maoy kaliwatan nga masukihon kaayo,
Mga anak nga walay pagkamadnumanon.
Sila nagpaabugho Kanako nianang dili Dios;MH 357.3

Ilang gihagit AKo sa pagkasuko sa ilang mga kakawangan:
Ug dasigon Ko sila sa pagpangabugho uban kanila
nga dili usa ka katawhan;
Pagahagiton Ko sila sa pagkasuko batok sa
usa ka nasud nga buangbuang.”

“Ako magapundok ug mga kadaotan sa ibabaw nila;
Igabutang Ko kanila ang Akong mga udyong.
Sila pagaut-uton sa gutom, ug pagalamyon sa
nagadilaab nga kainit,
Ug sa mapait nga pagkalaglag.”

“Kay sila usa ka nasud nga nawad-an sa mga pagtambag,
Ug wala kanila ang salabutan.
Oh nga sila makinaadmanon unta, nga mahibaloan nila kini,
Ug nga palandongon nila ang ilang kaulahian!
Unsaon sa usa paglutos sa usa ka libo,
Ug sa duruha sa pagpakalagiw sa napulo ka libo,
Gawas kong ang ilang Bato nagabaligya kanila,
Ug si Jehova nagtugyan kanila?
Kay ang ilang bato dili ingon sa atong Bato,
Bisan ang atong mga kaaway sa ilang kaugalingon mao ang mga maghuhukom.”

“Wala Ko ba kini tipigi,
Ug gipatikan taliwala sa Akong mga bahandi?
Ako ang pagpanimalus, ug ang pagbayad;
Ang ilang mga tiil mahidalin-as sa nagakaigo nga panahon:
Kay ang adlaw sa ilang kagul-anan haduul na,
Ug magadali ang mga butang nga mahitabo kanila.” Mga bersikulo 15-21, 23, 24. 28-31,34, 35.MH 358.1

Kini sila ug ang sosama nga mga pahayag nagpadayag ngadto kang Josias sa gugma sa Dios alang sa Iyang katawhan ug sa Iyang pagduinot sa sala. Samtang gibasa sa hari ang mga tagna mahitungod sa dali nga paghukom ibabaw kanila nga magpadayon diha sa pagsukol, mikurog siya alang sa umalabut. Daku kaayo ang pagkabadlongon sa Juda; unsa kaha ang mosangput sa ilang nagpadayon nga apostasya?MH 358.2

Sa kahing mga katuigan ang hari dili nga walay pagpanumbaling sa nagpasulabi nga pagkadiwatahan. “Sa ikawalo ka tuig sa iyang paghari, samtang batan-on pa siya,” iyang gihalad sa hingpit ang iyang kaugalingon ngadto sa pagalagad sa Dios. Sa upat ka tuig sa ulahi, sa panuigon nga kaluhaan naghimo na siya ug mainiton nga paningkamot sa pagwagtang sa panuiay gikan sa iyang mga sakop pinaagi sa paghinlo “sa Juda ug sa Jerusalem gikan sa mga hatag-as nga dapit, ug sa mga Asherim, ug ang mga linilok nga larawan, ug ang mga tinunaw nga larawan.” “Ilang gigun-ob ang mga halaran sa mga Baal diha sa iyang atubangan; ug ang mga larawan-sa-adlaw nga dinha sa itaas iyang gipamukan; ug ang mga Asherim, ug ang mga linilok nga larawan, ug ang mga tinunaw nga larawan, iyang gipanugmok, ug gihimong abug kini, ug gisabulak kini sa ibabaw sa mga lubnganan niadtong mga nanaghalad kanila. Ug iyang gisunog ang mga bukog sa mga sacerdote sa ibabaw sa ilang mga halaran, ug gihinloan ang Juda ugjerusalem.” 2 Cronicas 34:3-5.MH 358.3

Wala matagbaw sa pagbuhat sa sangkad nga buluhaton didto sa yuta sa Juda, ang batan-on nga magmamando mipalapad sa iyang panglimbasug ngadto sa mga bahin sa Palestina nga kanhi giokupahan sa napulo ka mga banay sa Israel, nga mga maluyahon lamang ang karon nagpabilin. “Ingon niini ang gihimo niya,” sumala sa mabasa sa talaan, “sa mga siyudad sa Manases ug sa Ephraim ug Simeon, bisan ngadto sa Nephtali.” Wala siya mobalik ngadto sa Jerusalem hangtud nga iyang natadlas ang gitas-on ug ang gilapdon niini nga dapit sa nangaguba nga mga puloy-anan ug “gipanggun-ob ang mga halaran, ug gipanugmok ang mga Asherim, ug ang mga linilok nga mga larawan hangtud sa pagkaabug, ug gipamutol ang mga diosdios sa dbuok yuta sa Israel,” mobalik ba siya sa Jerusalem. Alga bersikulo 6,7.MH 359.1

Sa ingon niini si Josias, gikan sa iyang kinasayohan nga pagkalalaki, naningkamot sa pagpahimulos sa iyang katungdanan ingon nga hari sa pagtuboy sa mga prinsipyo sa balaang kasugoan sa Dios. Ug karon, saintang si Shaphan ang eskriba nagabasa ngadto kaniya gikan sa basahon sa kasugoan, nasabtan sa han niini nga basahon ang usa ka bahandi sa kahibalo, nga usa ka gamhanan nga kaabin, diha sa buhat sa reporma nga iyang gidnguha pag-ayo nga mabuhat diha sa yuta. Nagtapat siya sa malig-on sa paglakaw diha sa kahayag sa mga tambag niini, ug sa pagbuhat sa tanan nga diha sa iyang gahum sa pagpasinati sa iyang katawhan sa mga pagtulon-an niini ug sa pagdala kanila kong mahimo, ngadto sa pag-ugmad sa kataha ug sa gugma alang sa kasugoan sa langit.MH 359.2

Apan nahimo ba ang pagpahanabo sa gikinahanglan nga reporma? Ang Israel hapit na makaabut sa utlanan sa diosnon nga pagpailub; sa dili madugay motindog ang Dios sa pagsilot niadtong nagdala ug pagpakaulaw sa Iyang ngalan. Nahaling na ang kasuko ni Jehova batok sa katawhan. Sa gisanapan sa kasubo ug sa kalisang, gigisi ni Josias ang iyang mga bisti ug miduko sa atubangan sa Dios diha sa paghingutas sa espiritu, nagapangita sa pasaylo alang sa mga sala sa usa ka nasud nga dili mahinulsolon.MH 359.3

Niadtong panahon ang manalagna nga babaye nga si Hulda nagpuyo didto sa Jerusalem, haduul sa templo. Ang hunahuna sa hari, nga napuno sa mahingawaon ug daotang tilimad-on, mibalik ngadto kaniya, ug naniguro sa pagpangutana mahitungod kang Jehova pinaagi niining pinili nga mensahera sa paghibalo, kong mahimo, kong sa bisan unsa nga paagi nga diha sa iyang gahum iyang maluwas ang masalaypon nga Juda, nga karon anaa sa tampi sa kalaglagan.MH 360.1

Ang kabug-at sa kahimtang ug ang pagtahud nga iyang gibutang ngadto sa manalagna nga babaye nagdala kaniya sa pagpili ingon nga iyang mga mensahero ngadto kaniya sa nag-unang mga katawhan sa gingharian. “Lakaw kamo,” siya mimando kanila, “pangutana kang Jehova alang kanako, ug alang sa katawhan, ug alang sa dbuok Juda, mahitungod sa mga pulong niining basahona nga hingkaplagan: kay daku ang kaligutgut ni Jehova nga misilaub batok kanato, tungod kay ang atong mga amahan wala mamati sa mga pulong mining basahona sa pagbuhat sa tanang nahisulat mahitungod kanato.” 2 Hari 22:13.MH 360.2

Pinaagi kang Hulda ni Jehova nagpadala ug pulong ngadto kang Josias nga ang kalaglagan sa Jerusalem dili mapugngan. Bisan karon kong ang katawhan magpaubos sa ilang kaugalingon sa atubangan sa Dios, dili sila makalikay sa ilang silot. Dugay na kaayo nga mikubol ang ilang mga igbalad pinaagi sa pagbuhat ug daotan nga, kong ang paghukom dili moabut nganha kanila, sa dili madugay sila mamalik ngadto sa sama nga makasasala nga pagkinabuhi. “Suginli ninyo ang tawo nga nagpadala kaninyo dinhi kanako, mipahayag ang manalagna nga babaye, “Kini mao ang giingon ni Jehova, Ania karon. magadala Ako sa kadaotan niining dapita, ug sa mga pumopuyo diha, sumala sa tanan nga mga pulong sa basahon nga nabasa sa hari sa Juda: tungod kay ilang gibiyaan Ako, ug nagsunog ug insenso alang sa laing mga dios, aron sila makahagit Kanako sa kasuko uban sa tanang buhat sa ilang mga kamot; busa ang Akong kaligutgut pasilaubon batok niining dapita, ug kini dili mapalong.” Mga bersikulo 15-17.MH 360.3

Apan tungod kay ang hari nagpaubos sa iyang kasingkasing sa atubangan sa Dios, si Jehova buot moila sa iyang kadali sa pagpangita sa kapasayloan ug sa mahigugmaong-kalolot. Ngadto kaniya gipadala ang mensahe nga nagaingon: “Tungod kay ang imong kasingkasing malumo, ug ikaw nagmapaubsanon sa atubangan ni Jehova, sa pagkadungog mo sa Akong gipamulong batok niining dapita, ug batok sa mga nagapuyo diha, nga sila unta mahimong kamingawan ug usa ka tinunglo, ug gigisi mo ang imong mga bisti, ug naghilak sa Akong atubangan; Ako usab namati kanimo, namulong si Jehova. Busa, ania karon, tigumon Ko kamo ngadto sa inyong mga amahan, ug ikaw pagadgumon ngadto sa imong lubnganan sa kalinaw, dili makaldta ang imong mga mata sa tanang kadaot nga Akong pagadadon mining dapita.” Alga bersikulo 19, 20.MH 360.4

Itugyan sa han ngadto sa Dios ang mga hitabo sa umalabut; siya dili makausab sa walay katapusang mga mando ni Jehova. Apan diha sa pagpahibalo sa mabaluson nga mga paghukom sa Langit, wala isibug ni Jehova ang higayon sa paghinulsol ug sa pagreporma; ug si Josias, nga nakasabut niining maayong buot sa Dios sa pagtimpla sa Iyang mga paghukom uban sa mahigugmaong-kalolot, naniguro sa pagbuhat sa tanan diha sa iyang gahum sa pagpahanabo sa piho nga mga reporma. Dihadiha iyang gihikay ang usa ka dakung katiguman, nga niini gidapit ang mga tigulang ug ang mga maghuhukom sa Jerusalem ug sa Juda kauban sa katawhan nga ordinaryo. Kini sila, uban sa mga sacerdote ug sa mga Levihanon, nakigtagbo sa hari diha sa hawanan sa templo.MH 361.1

Nganhi niining dakung katiguman ang hari sa iyang kaugalingon mibasa sa “tanang mga pulong sa basahon sa tugon nga nakita didto sa balay ni Jehova.” 2 Hari 23:2. Ang harianong magbabasa halalum nga natandog, ug iyang gihatag ang iyang mensahe uban sa paghinuldog sa usa ka subo nga kasingkasing. Ang iyang mga tigpatalinghog sa halalum natandog. Ang pagkahilabihan sa pagbati nga gipadayag sa nawong sa hari, ang ka solemni sa mensahe mismo, ang pasidaan mahitungod sa mga paghukom nga moabut—kining tanan may ila nga sangputanan, ug daghan ang nakahukom sa pagtipon sa hari diha sa pagpangita ug kapasayloan sa ilang mga sala.MH 362.1

Karon si Josias nagsugyot nga sila nga labing labaw sa pagbulot-an mohiusa sa katawhan diha sa solemni nga pagpakigsaad sa atubangan sa Dios sa pagtambayayong sa usa’g usa diha sa usa ka paningkamot sa pagpahinabo sa piho nga mga kausaban. “Ug ang hari nagdndog tupad sa usa ka haligi, ug naghimo sa usa ka saad sa atubangan ni Jehova, sa pagsunod kang Jehova, ug sa pagbantay sa Iyang mga sugo ug sa Iyang mga pagpamatuod ug sa Iyang kabalaoran sa bug-os niyang kasingkasing ug sa bug-os niyang kalag, sa pagpamatuod sa mga pulong niini nga tugon nga nahasulat mini nga basahon.” Ang tubag masmalipayon kay sa han nga nagdahum sa paghunahuna: “Ang dbuok katawhan nanagtindog sa pag-uvon sa tugon.” Bersikulo 3.MH 362.2

Diha sa repormasyon nga mingsunod, ang pagtagad sa han naliso ngadto sa paglaglag sa tanang tunob sa pagdiwata nga nahibilin. Dugay na kaayo ang mga pumopuyo sa yuta nga nagsunod sa mga batasan sa naglibut nga mga nasud diha sa pagyukbo ngadto sa mga larawan nga kahoy ug bato, nga daw saya sa gahum nga tawhanon ang pagwagtang sa tanang tunob mining maong mga pagkadaotan. Apan si Josias milahutay sa iyang paningkamot sa paghinlo sa yuta. Sa maisug iyang gisugat ang diwatahan pinaagi sa pagpatay “sa tanang mga sacerdote sa hatag-as nga mga dapit;” “labut pa gikuha ni Josias ang mga tawo nga espintista, ug ang mga salamangkero, ug ang mga gagmang larawan, ug ang mga diosdios, ug ang tanang mga dulumtanan nga nakita didto sa yuta sa Juda, ug sa Jerusalem, gisalikway ni Josias aron iyang matuman ang mga pulong sa Kasugoan nga nahisulat sa basahon nga nakaplagan ni Hilcias nga sacerdote sa balay ni Jehova.” Bersikulo 20, 24.MH 362.3

Sa mga adlaw sa pagkabahin sa gingharian, sa mga kasiglohan nga nangagi, sa diha nga si Jeroboam ang anak nga lalaki ni Nabat, sa maisugon nga paghagit niya sa Dios nga gialagaran sa Israel, nanglimbasug sa pagliso sa mga kasingkasing sa katawhan gikan sa mga tulomanon sa templo sa Jerusalem ngadto sa bag-ong mga porma sa pagsimba, iyang gipatindog ang usa ka wala ikapahinungod nga halaran didto sa Bethel. Sa takna sa pagpahinungod niini nga halaran, diin diha sa mga katuigan nga moabut daghan ang mapahisalaag ngadto sa diwatahang mga batasan, dihay mitungha sa kalit nga usa ka tawo sa Dios nga gikan sa Judea, uban sa mga pulong sa pagsaway tungod sa inapasipad-anon nga mga paagi. Siya “misinggit batok sa halaran,” nga nagpahayag:MH 365.1

“Oh halaran, halaran, kini mao ang gipamulong ni Jehova; Ania karon, usa ka bata nga lalaki matawo sa balay ni David, si Josias ang ngalan; ug sa ibabaw nimo igahalad niya ang mga sacerdote sa mga hatag-as nga dapit nga nagasunog sa incenso sa ibabaw nimo, ug ang mga bukog sa mga tawo ilang pagasunogon sa ibabaw nimo.” 1 I Ian 13:2. Kining mao nga pahibalo gipaubanan sa usa ka ilhanan nga ang pulong gibungat iya ni Jehova.MH 365.2

Milabay ang tulo ka mga siglo. Sulod sa reponnasyon nga gibuhat ni Josias, nakaplagan sa hari ang iyang kaugalingon didto sa Bethel, diin nagtindog kining karaan nga halaran. Ang tagna nga gibungat sa daghang mga tuig kaniadto diha sa presensya ni Jeroboam karon literal nga natuman.MH 365.3

“Labut pa, ang halaran nga dinha sa Bethel, ug ang hataas nga dapit nga gibuhat ni Jeroboam, ang anak nga lalaki ni Nabat, nga naghimo sa Israel sa pagpakasala, bisan kadto nga halaran ug hataas nga dapit iyang gigun-ob; ug iyang gisunog ang hatag-as nga dapit, ug gidugmok, ug gisunog ang Ashera.MH 365.4

“Ug sa miliso si Josias, nasusihan niya ang mga lubnganan nga dinha sa bukid, ug siya nagpaadto, ug gikuha ang mga bukog sa mga lubnganan, ug gisunog sila sa ibabaw sa halaran, ug gipasipalahan kini sumala sa pulong ni Jehova nga gipadayag sa tawo sa Dios, nga nagpahibalo niining mga butanga.MH 366.1

“Unya siya miingon, Unsa kanang monyumento nga akong nakita? Ug ang mga tawo sa siyudad mingsugilon kaniya, kana mao ang lubnganan sa tawo sa Dios, nga miabot gikan sa Juda, ug nagpahibalo niining mga butanga nga imong nabuhat batok sa halaran ni Bethel. Unya siya miingon, Pasagdi siya; ayaw pag-itugot nga bisan kinsa magabalhin sa iyang mga bukog. Busa iyang gipasagdan ang iyang mga bukog, uban sa mga bukog sa manalagna nga migula sa Samaria.” 2 Hari 23:15-18.MH 366.2

Didto sa habagatang kabakildan sa mga Olibo, atlbang sa matahum nga templo ni Jehova sa Bukid sa Moria, atua ang mga altar ug ang mga larawan nga gibutang didto ni Salomon aron sa pagpahimuot sa Iyang diwatahang mga asawa. Tan-awa ang 1 Hari 11:6-8. Sulod ngadto sa tulo ka mga siglo ang daku, ug nahibat nga mga larawan didto sa ibabaw sa “Bukid sa Kasal-anan,’ nagtmdog nga mga amang nga mga saksi sa pagtalikod sa pagtoo sa labing maalamon nga hari sa Israel. Kini usab, giwagtang ug giguba ni Josias.MH 366.3

Ang hari naningkamot pagdugang sa pagpalig-on sa pagtoo sa Juda diha sa Dios sa ilang mga amahan pinaagi sa paghimo ug usa ka dakung pangilin sa Pasko, uyon sa gimbut-an diha sa basahon sa kasugoan. Ang pangandam gihimo niadtong mga ingkargado sa balaang mga tulomanon, ug niadtong dakung adlaw sa pangilin, gihimo ang mga halad nga kinabubut-on. “Walay nahimo nga sama sa maong Pasko sukad sa mga adlaw sa mga maghuhukom nga nanaghukom sa Israel, ni sa tanang mga adlaw sa mga hari sa Israel, ni sa mga hari sa Juda.” 2 I lari 23:22. Apan ang kasibut ni Josias, bisan hinangponon kini ngadto sa Dios, wala makapanghimayad alang sa mga sala sa nag-agi nga mga kaliwatan; ni ang pagkadiosnon nga gipakita sa mga sumosunod sa hari nakahimo ug kausaban sa kasingkasing sa kadaghanan nga sa magahi nagdumili sa pagliso gikan sa pagdiwata ngadto sa pagsimba sa tinuod nga Dios.MH 366.4

Sulod sa kapin sa napulo ka mga tuig nga ningsunod sa pagsaulog sa Pasko, si Josias nagpadayon sa paghari. Sa kagulangon nga kadoan ug siyam namatay siya sa gubat batok sa kasundalohan sa Egipto “ug gilubong sa usa sa mga lubnganan sa iyang mga amahan.” “Ang tibuok Juda ug Jerusalem nagbalata tungod kangjosias. Ug si jeremias nagbakho tungod kang Josias: ug ang tanang mga lalaki ug mga babaye nga mag-aawit mingsulti mahitungod kang Josias sa ilang mga pagbakho hangtud niining adlawa; ug sila nagbuhat alang kanila ug usa ka tulomanon sa Israel: ug, ania karon, sila nahisulat sa basahon sa Lamentadones.” 2 Cronicas 35:24, 25. Sama kang josias “walay han sa nanghiuna kaniva nga sama kaniya, nga mibalik kangjehova uban ang bug-os niyang kasingkasing, ug uban sa bug-os niyang gahum, sumala sa tibuok nga Kasugoan ni Aloises; ni sa ulahi niya may mitindog pa nga sama kaniya. Bisan pa niana, si Jehova wala mapuvpuy gikan sa kabangis sa Iyang dakung kaligutgut,...tungod sa tanang mga paghagit nga gihagit ni Manases Kaniya.” 2 I lari 23:25, 26. Ang panahon tulin kaayo nga nagkahaduul sa diha nga ang Jerusalem pagagun-obon na sa hingpit ug ang mga pumopuyo sa yuta pagadad-on nga mga bihag ngadto sa Babilonia, aron didto sila makakat-on sa mga leksyon nga ilang gidumilian sa pagtoon ilalom sa mga kahigayonan nga labaw pa ka matugtanon.MH 366.5