Werdykt biblijny czy historyczny?
Chociaż Kościół ten spogląda wstecz na długą i pełną zmian historię, nie jest do końca tak wiekowy jak chrześcijaństwo. Kościoła papieskiego, wyrosłego z późnej starożytności, nie da się porównać ze starożytnym Kościołem katolickim z II-IV stulecia, i jeszcze mniej z wczesnochrześcijańską wspólnotą czasów apostolskich. Według opinii jednego z jego znaczących teologów przedsoborowych katolicyzm rzymski jest próbą przejęcia elementów z wielu religii i kultur i ich schrystianizowania. Dlatego „katolicyzm nie jest identyczny z wczesnym chrześcijaństwem” , lecz jest od podstaw otwarty na syntezę elementów z judaizmu, buddyzmu, hinduizmu i szintoizmu. Z tego powodu religioznawca F. Heiler (1892-1967), który przeszedł z katolicyzmu na luteranizm, opisuje istotę katolicyzmu jako complexio oppositorum, zjednoczenie przeciwieństw, ukazujących się jako połączenie biblijnych elementów składowych z później wyrosłą kościelną tradycją (struktury hierarchiczne, nauka o sakramentach, mariologia).WB17 423.3
Obecnego rzymskokatolicyzmu nie można równać z późnośredniowiecznym Kościołem, który M. Luter chciał zreformować w życiu i nauce, ponieważ Kościół ten na soborze w Trydencie w XVI wieku odrzucił reformację i za pomocą dogmatów o bezgrzeszności Marii (1854) i jej cielesnym wniebowstąpieniu (1950), jak i nieomylności papieża przy ogłaszaniu dogmatów (1870), rozwinął się w Kościół, jaki nie był znany reformatorom — Marcinowi Lutrowi, Ulrykowi Zwingliemu i Janowi Kalwinowi.WB17 424.1
Podczas gdy wiara chrześcijańska wszystkich historycznie powstałych Kościołów zorientowanych wyłącznie na Biblię bazuje zawsze na biblijnych normach i według nich ocenia — ecclesia semper reformanda (Kościół wymaga ciągłej reformy) — wiara rzymskokatolicka identyfikuje historyczne pozostałości jako wolę Bożą. Katolik wierzy, że Bóg chciał, aby w ten sposób rozwinęła się nauka i kult Kościoła .WB17 424.2