21 - Gisalikway nga Pasidaan

Sa pagwali sa doktrina sa ikaduhang pag-anhi ni Jesus, si William Miller ug ang iyang mga katabang nagbuhat sa usa ka bugtong nga tuyo sa pagpamata sa katawhan ngadto sa pagpangandam alang sa Paghukum. Ilang gitinguha ang pagpukaw sa mga nanagangkon og rilihiyon ngadto sa matuud nga paglaum sa iglesya, ug ngadto sa ilang panginahanglan sa labaw pa ka halawum nga Cristohanon nga kasinatian; ug nagbuhat usab sila sa pagpukaw sa wala makabig ngadto sa katungdanan sa madali nga paghinulsul ug pagkakabig ngadto sa Dios. “Wala sila misulay sa pagkabig og katawhan ngadto sa mga sekta o pundok sa rilihiyon. Busa nagbuhat sila taliwala sa tanan nga pundok o mga sekta, sa walay pagpanghilabut sa ilang organisasyon o disiplina.DP 218.3

“Sa akong tanan nga pagbuhat,” matod ni Miller, “wala gayud akoy handum sa pag-ugmad sa bisan unsa nga lahi nga katuyoan kay sa naugmad na nga mga pundok sa tinoohoan o sa pagpahimulus sa usa ka pundok sa kadaotan sa uban. Naghunahuna ako sa paghatag og kaayohan sa tanan. Pananglitan ang tanang Cristohanon malipay sa kalagmitan sa pag-anhi ni Cristo, ug kadtong dili makakita sama sa akong nakita sama ra nga mahigugma usab kanila nga modawat niini nga doktrina, akong gihunahuna nga wala nay kinahanglan sa lahi nga mga katiguman. Ang akong tibuuk nga tumong mao ang pagkabig og mga kalag ngadto sa Dios, sa pagpahibalo sa kalibutan bahin sa umalabot nga Paghukum, ug sa pagdasig sa akong mga isigkatawo sa paghimo niana nga pangandam sa ilang mga kasingkasing aron makahimo kanila sa pagsugat sa ilang Dios diha sa pakigdait. Ang kadaghanan niadtong nangakabig ilalum sa akong mga paningkamot miipon sa nagkalainlaing mga simbahan.”—Bliss, pahina 328.DP 218.4

Maingon nga ang iyang buluhaton malagmit man nga makapatukod og mga simbahan, gitagad kini pag-ayo nga may pag-uyon. Apan sa diha na nga ang mga ministro ug mga pangulo sa rilihiyon nagkasabut sa pagsupak sa doktrina sa Adventista, ug nagtinguha sa pagsumpo sa tanang pagtudlo sa maong suheto, wala lang kini nila supaka diha sa mga pulpito, kundili nagdili usab sa ilang mga sakup sa pagtambong sa pagwali bahin sa ikaduhang pag-anhi ni Cristo, o bisan pa sa pagsulti sa ilang paglaum panahon sa sosyal nga mga katiguman sa simbahan. Busa ang mga magtotoo nahimutang sa dakung pagsulay ug kasubo. Ilang gihigugma ang ilang mga simbahan, ug naghandum sa pagbulag gikan kanila; apan sa ilang pagkakita sa pagsumpo sa pulong sa Dios, ug sa paghikaw kanila sa pakisusi sa mga tagna, ilang gibati nga ang ilang pagkamaunungon ngadto sa Dios nagdili kanila sa pagpasakup. Kadtong nagtinguha sa pagtabon sa pamatuud sa pulong sa Dios dili nila isipon nga nagsakup sa iglesya ni Cristo, “ang haligi ug sukaranan sa kamatuuran.” Gikan dinhi ilang gibati ang ilang kaugalingon nga husto sa ilang pagbulag sa ilang kanhi nga pagkadugtong. Ug sa ting-init sa 1844 mga 50 ka libo namahawa sa ilang mga simbahan.DP 218.5

Niining panahona nakita ang dayag nga kausaban sa kadaghanan sa mga iglesya sa tibuuk United States. Adunay sa daghan nang katuigan anam-anam apan sa kanunay nagtubo nga pakig-uyon sa kalibutanon nga mga binuhatan ug pamatasan, ug ang katumpang nga paglugsong sa matuud nga espirituhanong kinabuhi; apan nianang tuiga adunay mga ebidensya sa kalit nga dakung pagkunhod, halos sa tanang simbahan sa nasod. Samtang daw walay usa nga nakasugyot sa hinungdan, ang katinuuran mismo sa halapan gikutlo ug gihisgotan, sa pamantalaan ug sa pulpito.DP 219.1

Sa usa ka tigum nga presbytero sa Phil-adelphia, si Mr. Barnes ang tagsulat sa komentaryo nga gigamit sa daghan kaayo nga dapit, ug pastor sa usa sa mga dagkong simbahan niadtong siyudad, “nag-ingon nga sa iyang pagalagad sa ministeryo sulud sa kaluhaan ka tuig, ug wala gayud, hangtod sa katapusan nga komunyon nga iyang gidumalahan, siyay nadawat kapin kon kulang ngadto sa iglesya. Apan karon wala nay mga pagpamukaw, walay mga pagkakabig, wala nay makita nga pagtubo diha sa grasya sa mga nanagangkon sa pagtoo, ug walay miduul sa iyang pagtoon nga makighisgot bahin sa kaluwasan sa ilang mga kalag. Tungud sa pag-uswag sa pamatigayon, ug masanag nga kaugmaon sa negosyo ug sa mga tiggama, adunay pagtubo sa pagkakalibutanon. Matuud kini sa tanang pundok sa mga tinoohan.”— CON-GREGATIONAL JOURNAL, May 23, 1844.DP 219.2

Sa bulan sa Pebrero sa maong tuig, si Propesor Finney, sa Oberlin College, nag-ingon, “Kaniadto aduna kitay pagkamatuud sa atong mga hunahuna, nga sa kinatibuk-an, ang Protestante nga mga simbahan sa atong nasod, walay pagtagad o masinupakon halos sa tanang moral nga mga reporma sa maong panahon. Adunay pipila nga walay labut, apan dili igo nga molahi sa pagkamatuud labaw kay sa kinatibuk-an. Aduna usab kitay kaabag nga kamatuuran; ang halos dili na makita nga kabuyohan sa pagpabuhi sa mga iglesya sa tibuuk kalibutan. Ang espirituhanong pagkawalay pagtagad halos makita sa tanang dapit, ug hilabihan na kaayo ka grabe; busa nagpamatuud ang rilihiyoso nga pamantalaan sa nasod. Dako kaayo ang pagsimba sa mga sakup sa iglesya sa urog, nakig-ipon sa mga dili diosnon nga naghudyaka sa kalipayan, diha sa sayawan, diha sa mga fiesta, ug sa uban pa. Apan dili na kinahanglan padaghanon pa ang paghisgot niining masakit nga suheto. Igo na ang kabaga sa kamatuuran ug nagligis sa kabug-at dinhi kanato, nga nagpakita nga ang mga iglesya sa makasusubo naganam og kadaotan. Nahilayo na kaayo sila sa Ginoo, ug Siya mikuha sa Iyang presensya gikan kanila.”DP 219.3

Ug ang usa ka magsusulat sa RELIGIOUS TELESCOPE nagpamatuud: “Wala pa gayud kita makasaksi sukad nianang kinatibuk-an nga pagkunhod sama karon. Kinahanglan gayud magmata ang iglesya, ug magsusi sa hinungdan niini nga kasakitan; kay ang kasakitan sa matag usa nga nahigugma sa Sion kinahanglan motan-aw niini. Kon atong hinumduman kon daw unsa ka dyutay ug kahalayo ang mga kahimtang sa matuud nga pagkakabig, ug sa halos dili matupngan nga walay paghinulsul ug kagahian sa mga makasasala, makaingon gayud dayon kita, ‘Nalimot na ba kaha ang Dios sa pagkamaloloy-on? o nasirado na ba kaha ang pultahan sa kalooy?’ ”DP 219.4

Kana nga kahimtang dili gayud moabut kon walay hinungdan diha sa sulud sa iglesya gayud. Ang espirituhanong kangitngit nga mihugpa sa kanasuran, sa mga iglesya, ug sa katawhan, dili kini tungud sa pinugos nga pagbiya sa mga pagsangkap sa grasya nga gituyo sa Dios, kundili ang pagsalikway sa katawhan sa balaan nga kahayag. Ang dayag nga paghulagway niini nga kamatuuran mao ang kasaysayan sa mga Hudiyo panahon ni Cristo. Pinaagi sa ilang paghigugma sa kalibutan ug paghikalimot sa Dios ug sa Iyang Pulong, nangitngitan ang ilang salabutan, kalibutanon ug maibogon ang ilang mga kasingkasing. Busa diha sila sa pagkawalay alamag sa pag-abut sa Mesias, ug sa ilang garbo ug pagkadili matinoohon ilang gisalikway ang Manunubos. Wala man gani putla sa Dios ang nasod nga Judio gikan sa kahibalo, o pagsalmot diha, sa mga panalangin sa kaluwasan. Apan kadtong nagsalikway sa kamatuuran nawad-an sa tanang handum alang sa gasa sa langit. Ilang “gibutang ang kangitngit alang sa kahayag, ug ang kahayag alang sa kangitngit,” hangtod ang kahayag nga diha kanila nahimong kangitngit; ug daw unsa ka hilabihan kana nga kangitngit!DP 219.5

Natukma kini sa pamaagi ni Satanas, nga ang katawhan magpabilin diha sa mga dagway sa tinoohan kon ang espiritu sa gikinahanglang pagkadiosnon nakulang. Human sa ilang pagsalikway sa maayong balita, nagpadayon ang mga Hudiyo sa ilang karaang mga tulumanon, sa kusganon ilang gitipigan ang ilang nasudnon nga pagpalahi, samtang sila sa ilang kaugalingon walay mahimo kundili ang pagangkon nga wala na diha kanila ang presensya sa Dios. Ang tagna ni Daniel wala gayud masayup sa pagtumbok sa panahon sa pagabut sa Mesias, ug sa tin-aw nagtagna sa Iyang kamatayon, nga ilang gidumilian ang pagtoon niini, ug sa katapusan ang mga rabi magalitok og tunglo niadtong mosulay sa pag-isip sa panahon. Sa pagkabuta ug pagkawalay pagbasul, ang katawhan nga Judio sulud sa misunud nga mga siglo nagdumili sa pagdawat sa madagayaong tanyag sa kaluwasan, walay pagpakabana sa mga panalangin sa ebanghelyo, usa ka solemne ug makahahadlok nga pasidaan sa katalagman sa pagsalikway sa kahayag gikan sa langit.DP 220.1

Bisan diin ang hinungdan motumaw, ang sama nga sangputanan magasunud. Siya nga magtuyo sa pagpagahi sa iyang mga pagbati sa katungdanan tungud kay kini manginlabut man sa iyang kagustohan, sa katapusan mawad-an sa gahum sa pag-ila sa kalainan sa matuud ug sayup. Mangitngitan ang salabutan, makubalan ang kaisipan, mogahi ang kasingkasing, ug mahimulag ang kalag gikan sa Dios. Diin gani ang kahayag sa balaang kamatuuran tamayon ug tiawtiawan, dinha ang iglesya matabunan sa kangitngit; magkabugnaw ang pagtoo ug gugma, ug ang pagkaihalas ug pagkabahinbahin mosulud. Mga sakup sa iglesya magsentro sa ilang kasibot ug mga kusog sa kalibutanong mga paningkamot, ug ang mga makasasala maganam kagahi sa paghinulsul.DP 220.2

Ang mensahe sa unang manulunda sa Pinadayag 14, nga nagpahibalo sa takna sa Paghukum sa Dios, ug pagtawag sa katawhan sa pagkahadlok ug pagsimba Kaniya, giandam aron sa paglahi sa nanagangkon nga katawhan sa Dios gikan sa makadunot nga mga kabuyohan sa kalibutan, ug sa pagpukaw kanila sa pagtan-aw sa ilang matuud nga kahimtang sa pagkakalibutanon ug paglapas. Niini nga mensahe, ang Dios nagpadala og pasidaan ngadto sa iglesya, nga kon dawaton, makasaway unta sa daotang binuhatan nga maoy nakapahilayo kanila gikan Kaniya. Kon ila untang gidawat ang mensahe gikan sa langit, nagpaubus sa ilang mga kasingkasing atubangan sa Ginoo, ug sa matinud-anon nagaandam sa pagtindog sa Iyang presensya, mapadayag unta diha kanila ang Espiritu ug gahum sa Dios. Ang iglesya makadangat na usab unta nianang bulahan nga kahimtang sa panaghiusa, sa pagtoo, ug sa gugma, nga nagpadayag sa kaadlawan sa mga tinun-an, sa diha nga ang mga magtotoo diha sa “pagkausa sa kasingkasing ug sa kalag,” ug “nanagsulti sa pulong sa Dios uban sa kaisug” sa panahon nga “ang Ginoo nagadugang sa matag adlaw ngadto sa iglesya niadtong mangaluwas.” Buhat 4:32, 31; 2:47.DP 220.3

Kon ang katawhan sa Dios magdawat sa kahayag sa pagsidlak niini diha kanila gikan sa Iyang Pulong, makadangat unta sila nianang panaghiusa nga maoy giampo ni Cristo, nga maoy gihulagway sa apostol, “ang panaghiusa sa espiritu diha sa bugkos sa kalinaw.” “Adunay usa ka lawas,” matod niya, “ug usa ka Espiritu, maingon nga kamo gipanagtawag sa usa ka paglaum sa inyong pagkatinawag; usa ka Ginoo, usa ka pagtoo, usa ka bautismo.” Efeso 4:3-5.DP 220.4

Mao kadto ang bulahan nga mga sangputanan nga nasinatian niadtong nagadawat sa mensahe sa ikaduhang pagbalik. Sila nagagikan sa lainlaing mga pundok sa tinoohan, ug ang ilang mga rilihiyosong mga babag gisalibay ngadto sa yuta; ang nagkasumpaki nga mga pagtolon-an gidugmok; ang paglaum nga dili subay sa Kasulatan bahin sa usa ka lumalabay nga milenyo gibiyaan, ang bakak nga mga pagsabut bahin sa ikaduhang pag-anhi ni Cristo gitarong, ang garbo ug pagpahiuyon sa kalibutan gibanlas; gihusto ang mga sayup; mga kasingkasing nahiusa diha sa labing matamis nga panagkauban, ug ang gugma ug kalipay nagahari nga labing hataas. Kon nahimo kini niini nga doktrina ngadto sa pipila nga nakadawat niini, mahisama ra kini alang sa tanan, kon ang tanan modawat niini.DP 220.5

Apan ang mga iglesya sa kinatibuk-an wala modawat sa pasidaan. Ang ilang mga ministro, kinsa ingon nga “magbalantay sa balay sa Israel,” mao unta ang mag-una sa pag-ila sa mga timaan sa pag-anhi ni Jesus, napakyas sa pagkat-on sa kamatuuran, bisan gikan sa pamatuud sa mga manalagna gikan sa mga timaan sa kapanahunan. Sa diha nga ang kalibutanong mga pangandoy ug mga tinguha nagpuno sa kasingkasing, ang gugma ug pagtoo sa Dios maganam kabugnaw, ug sa pagpahayag na sa doktrina sa Pag-anhi ni Cristo, nakapapukaw lang hinoon kini sa ilang dili maayong pagbati ug pagkawalay pagtoo. Tungud kay ang kamatuuran sa kinadakan, giwali sa mga layko, maoy nakadugang sa pagsupak niini. Sama sa karaang panahon, ang tin-aw nga pamatuud sa pulong sa Dios gisugat sa pangutana. “Aduna bay mga pangulo sa mga pariseo nga nanoo?” Ug tungud sa kalisud sa pagsupak sa mga pangatarungan nga gikuha gikan sa matagnaong mga panahon, daghan ang nagpaluya sa pagtoon sa mga tagna, sa pagtudlo nga ang mga libro sa tagna gisilyohan, ug dili kinahanglan sabton. Ang panon sa katawhan, nga sa hingpit nagasalig lang sa ilang mga pastor, nagdumili sa pagpaminaw sa pasidaan; ang uban bisan og nakatoo sa kamatuuran, wala makaako sa pagsugid niini, sa kahadlok nga “pagawason sila sa sinagoga.” Ang mensahe nga gipadala sa Dios aron sa pagsulay ug sa pagputli sa iglesya, nagpadayag sa tanan sa siguro kaayo kon unsa kadaghan ang nagahigugma sa kalibutan kay sa nagahigugma kang Cristo. Ang mga higut nga nagdugtong kanila sa kalibutan labaw pa ka lig-on kay sa ilang mga kasibot sa langitnon. Ilang gipili ang pagpaminaw sa kalibutanong kaalam, ug mitalikod gikan sa mensahe sa kamatuuran nga nagasuta sa kasingkasing.DP 221.1

Sa pagsalikway sa pasidaan sa unang manulunda, ilang gisalikway ang paagi sa langit alang sa pagpahiuli kanila. Ilang gitamay ang maloloy-ong mensahero nga unta makasaway sa ilang mga pagkadaotan nga nakapahimulag kanila sa Dios, ug sa labaw pa kadako nga handum mitalikod sila ngadto sa pagpakighigala sa kalibutan. Mao kini ang hinungdan niadtong makahahadlok nga kahimtang sa pagkakalibutanon, paglapas, ug sa espirituhanong pagkamatay nga diha sa iglesya niadtong 1844.DP 221.2

Sa Pinadayag 14, gisundan ang unang manulunda sa ikaduha, nga nagmantala, “Nagun-ob, nagun-ob na ang bantugang Babilonia, ang babaye nga mao ang nagpainom sa tanang kanasuran sa bino sa iyang mahugawng kaulag.” Pinadayag 14:8. Ang pulong “Babilonia” gikuha sa pulong “Babel,” ug nagkahulugan og kalibog. Gigamit kini sa Biblia sa pagpaila sa nagkalainlaing dagway sa bakak o nahulog nga rilihiyon. Sa Pinadayag 17, ang Babilonia naglarawan og usa ka babaye—ang hulagway nga gigamit sa Biblia ingon nga simbolo sa iglesya, usa ka bililhong babaye nga nagkahulugan og usa ka putli nga iglesya, usa ka mahugaw nga babaye nga mao ang mibiya sa matuud nga pagtoo nga iglesya.DP 221.3

Sa Biblia ang balaan ug malahutayon nga kinaiya sa kadugtungan tali kang Cristo ug sa Iyang iglesya gisimbolohan sa panagkauban diha sa kaminyoon. Ang Ginoo naghiusa sa Iyang katawhan ngadto Kaniya pinaagi sa solemne nga pakigsaad, nagsaad Siya nga mahimong Dios ngadto kanila, ug sila nga nanagsaad sa ilang kaugalingon nga mga Iya, ug Iya lamang. Nagpamatuud Siya, “Ug ikaw pangasaw-on ko nga kanako gayud sa walay katapusan: oo, ikaw pangasaw-on ko nga kanako gayud sa pagkamatarung, ug sa justicia, ug sa mahigugmaong-kalolot, ug sa mga kalooy.” Oseas 2:19. Ug usab, “Ako ang imong bana.” Jeremias 3:14. Ug si Pablo nagagamit sa mao gihapon nga hulagway sa Bag-ong Tugon, sa iyang pag-ingon, “sanglit kamo ugod ako na man nga gikasaad nga maasawa sa iyang usa lamang ka bana, nga mao si Cristo, aron ikahatag ko kamo ingon nga birhin nga ulay.” 2 Corinto 11:2.DP 221.4

Ang pagkadili maunungon sa iglesya ngadto kang Cristo diha sa pagtugot sa iyang pagsalig ug paghigugma nga mobiya gikan Kaniya, ug sa pagtugot sa kalibutanong mga butang sa paghari sa kalag, gipakasama sa paglapas sa panaad sa kaminyoon. Ang sala sa Israel sa ilang pagbulag sa Ginoo gihatag ubus niini nga hulagway; ug ang kahibulungang gugma sa Dios nga ilang gitamay gihulagway sa makatandog kaayo nga paagi. “Manumpa ako kanimo, ug mosulod ngadto sa usa ka pakigsaad kanimo, nag-ingon ang Ginoong Jehova, ug ikaw mamaako.” “Ug ikaw matahum uyamot, ug ikaw nakakab-ot sa harianon nga kahimtang. Ug ang imong kabantug nasangyaw ngadto sa mga nasod tungod sa imong katahum; kay kana hingpit man pinaagi lamang sa akong pagkahalangdon nga gisul-ub ko kanimo.... Apan nagsalig ka sa imong katahum, ug nagapakighilawas ikaw tungod sa imong kabantug.” “Ingon nga ang usa ka maluibon nga asawa mobiya sa iyang bana mao man kamo nagaluib kanako, Oh balay sa Israel, nagaingon si Jehova;” “sama sa usa ka asawa nga nanapaw, nga nagadawat sa mga dumuloong nga baylo sa iyang bana.” Ezekiel 16:8, 13-15, 32; Jeremias 3:20.DP 222.1

Sa Bag-ong Tugon, mga pulong nga susama kaayo gipahinungud ngadto sa nagangkon nga mga Cristohanon nga nagpakighigala sa kalibutan labaw sa paghigugma sa Dios. Matod ni apostol Santiago: “Kamo nga mga mananapaw, wala ba kamo mahibalo nga ang pagpakighigala sa kalibutan dulumtanan sa Dios? bisan kinsa ang makighigala sa kalibutan kaaway siya sa Dios.”DP 222.2

Ang babaye (Babilonia) sa Pinadayag 17, gihulagway sama niini, “nadayandayanan sa bulawan, ug mga bato nga hamili ug mga maanindot nga mutya, ug may copa nga bulawan sa iyang kamut, nga puno sa mga kangil-ad, ug mga kahugaw sa iyang pagpakighilawas.... Ug sa iyang agtang nahasulat ang usa ka ngalan: Babilonia nga Bantugan, ang Inahan sa mga Dautan nga Babaye ug sa mga kangil-aran sa Yuta. “Matod pa sa manalagna, “Akong nakita ang babaye nga nahubog sa dugo sa mga balaan, ug sa dugo sa mga sinakit kang Jesus.” Sa dugang pa ang Babilonia gipamatuud nga “mao ang bantugang siyudad nga nagahari sa mga hari sa yuta.” Pinadayag 17:18. Ang gahum nga sa daghang mga siglo nagamando ibabaw sa mga hari sa kalibutan nga Cristohanon, mao ang Roma. Ang purpura ug escarlata nga kolor, ang bulawan ug hamili nga mga bato ug ang mga mutya, sa tin-aw naghulagway sa katahum ug labaw pa ka harianon nga kadungganan nga gihimo sa bangis nga pangulo sa rilihiyon sa Roma. Ug walay laing gahum nga mohaum sa matuud nga paghulagway “nahubog sa dugo sa mga balaan” kay niana nga iglesya nga sa kabangis naglutos sa mga sumusunod kang Cristo. Gisumbong usab ang Babilonia sa sala sa dili makatarunganon nga pakigdugtong sa “mga hari sa yuta.” Ang pagkahimulag gikan sa Ginoo, ug pakigalyado sa mga walay pagtoo og Dios, nga ang Judio nga iglesya nahimong usa ka bigaon; ug ang Roma, nga naghugaw sa iyang kaugalingon sa sama nga pagpangita sa tabang sa kalibutanong mga gahum, nakadawat usab sa sama nga paghukum.DP 222.3

Ang Babilonia gikaingon na nga “inahan sa mga bigaon.” Pinaagi sa iyang mga anak nga mga babaye gisimbolohan ang mga iglesya nga misagup sa iyang mga doktrina ug mga tradisyon, ug nagsunud sa iyang panig-ingnan sa pagsakripisyo sa kamatuuran ug sa pag-uyon sa Dios, aron sa pag-ugmad og dili makatarunganon nga pakig-alyado sa kalibutan. Ang mensahe sa Pinadayag 14 nga nagpahibalo sa pagkahulog sa Babilonia, kinahanglan mapahamtang sa mga rilihiyoso nga mga pundok nga kanhi putli ug nahimong hugaw. Tungud kay kini nga mensahe nagsunud man sa pasidaan sa paghukum, kinahanglan ighatag kini sa katapusang mga adlaw, busa dili kini mapahamtang sa Iglesya Romano, kay kana nga iglesya dugay nang nahulog gikan sa kamatuuran sulud na sa pila ka siglo. Dugang pa, sa Pinadayag 18, sa mensahe nga umalabot pa, gitawag ang katawhan sa Dios sa paggawas gikan sa Babilonia. Sumala niini nga sulat, daghan pa gayud sa katawhan sa Dios anaa sa Babilonia. Ug sa unsa nga mga pundok rilihiyoso makita ang kinadak-an nga bahin sa katawhan sa Dios karon? Sa walay duhaduha, sa nagkalainlaing mga iglesya nga nagangkon sa Protestante nga pagtoo. Sa panahon sa ilang pagbarog, kini nga mga iglesya adunay halangdon nga baroganan alang sa Dios ug sa kamatuuran, ug naguban kanila ang Iyang panalangin. Bisan ang walay pagtoo nga kalibutan napugus sa pag-ila sa maayo nga mga sangputanan nga nagsunud sa pagdawat sa mga patukuranan sa maayong balita. Sumala sa mga pulong sa mga manalagna ngadto sa Israel, “Ang imong kabantug nasangyaw ngadto sa mga nasod tungod sa imong katahum; kay kana hingpit man tungod lamang sa akong pagkahalangdon, nga akong gisul-ub kanimo, nagaingon ang Ginoong Jehova.” Apan nahulog sila sa mao ra nga handum nga nahimong tunglo ug kalaglagan sa Israel—ang handum sa pag-awat sa mga binuhatan ug sa pakighigala sa dili mga diosnon. “Apan nagasalig ka sa imong katahum, ug nagapakighilawas ka tungod sa imong kabantug.” Ezekiel 16:14, 15.DP 222.4

Daghan sa mga Protestante nga iglesya nagsunud sa panig-ingnan sa Roma sa makasasala nga pakigdugtong sa “mga hari sa yuta”—ang mga simbahan sa Estado, pinaagi sa ilang relasyon sa kalibutanon nga mga kagamhanan, ug sa ubang rilihiyosong pundok sa pagpatabang sa kalibutan. Ug ang pulong “Babilonia”—kalibog—mahimong ipahamtang niini nga mga pundok, ang tanan nagangkon nga nagkuha sa ilang mga pagtolon-an gikan sa Biblia, apan nagkabahinbahin ngadto sa daghang mga sekta, nga adunay nagkalainlaing mga pagtolon-an ug mga hunahuna.DP 223.1

Gawas pa sa makasasala nga pakig-usa sa kalibutan, ang mga iglesya nga mibulag sa Roma nagpakita sa iyang lahi nga mga kinaiyahan.DP 223.2

Ang usa ka Romanista nga sinulat nakiglantugi nga “kon sad-an man gayud ang Iglesya sa Roma sa pagkamasimbahon og mga dyosdyos bahin sa mga santos, ang iyang mga anak nga babaye, ang Iglesya sa England, sad-an usab sa mao nga kalapasan, nga adunay napulo ka mga simbahan nga nadedikar ngadto kang Maria samtang usa lang ngadto kang Cristo.”—Richard Challoner, THE CATHOLIC CHRISTIAN InSTRUCTED, Pasiuna, mga pahina 21, 22.DP 223.3

Ug si Mr Hopkins, sa iyang sinulat nga “A TREATISE ON THE MILLENNIUM” nagpamatuud: “Walay katarungan nga ilhon ang espiritu nga anticristiano nga mga binuhatan aron ipahamtang lamang sa gitawag karon og Iglesya sa Roma. Ang mga iglesya nga Protestante daghan usab kaayo niini nga pagka-anticristo sa ilang taliwala, ug layo ra sa hingpit nga pagkareporma gikan sa pagkahugaw ug pagkadaotan.”— Samuel Hopkins, WORKS, vol. 2, p. 328.DP 223.4

Bahin sa pagkabulag sa Presbyterian Church gikan sa Roma, si Dr. Guthrie nag-sulat: “Sa tulo ka gatus ka tuig kaniadto, ang atong iglesya, nga adunay inablihan nga Biblia sa iyang bandila, ug adunay motto nga nasulat, ‘Susiha ang Kasulatan,’ sa iyang linukot, migawas sa mga ganghaan sa Roma.” Dayon adunay makahuluganon nga pangutana, “Migawas ba siya nga nahinloan gikan sa Babilonia?”—Thomas Guthrie, THE GOSPEL IN EZEKIEL, pahina 237.DP 223.5

“Ang Iglesya sa England,” matod pa ni Spurgeon, “daw hingpit nga gikaon pinaagi sa mga sakramento, apan ang walay pakiguyon daw makita nga halos natusaktusak pag-ayo sa pilosopiya sa pagkadili maunungon. Kadtong naghunahuna sa labaw pa ka maayong mga butang mitipas paganamanam gikan sa mahinungdanon nga mga patukuranan sa pagtoo. Sa kinatibuk-an, ako nagtoo, ang kasingkasing gayud sa England napatamisan sa dulumtanan nga pagkadili matinud-anon ug mangahas lang gihapon sa pagsaka sa pulpito ug magpaila nga Cristohanon.”DP 223.6

Unsa may sinugdanan niining dakung pagkahulog? Giunsa man sa iglesya sa una pagkahimulag gikan sa pagkayano sa maayong balita? Pinaagi sa pagsunud sa mga binuhatan sa dili Cristohanon, aron sa pagpadali sa pagdawat sa Cristianidad pinaagi sa paganismo. Nagpamatuud si apostol Pablo, bisan sa iyang panahon, “Kay ang tinagoan sa kalapasan gipalihok na.” 2 Tesalonica 2:7. Panahon sa mga apostoles ang iglesya diha sa kaputli. Apan sa “naghinapus na ang ikaduhang siglo kadaghanan sa mga iglesya aduna nay bag-ong dagway, nawagtang ang unang pagkayano; ug sa walay pagmatngon, sa diha nga ang tigulang mga apostoles namahulay na sa ilang lubnganan, ang ilang mga anak, uban sa bag-ong mga kinabig...mipasiugda ug naghimo og bag-ong dagway sa buluhaton.”—Robert Robinson, ECCLESIASTICAL RESEARCHES, ch. 6, par. 17, p. 51. Aron sa pagpalig-on sa bag-ong mga kinabig, ang hataas nga kalagdaan sa Cristianidad gipaubus, ug ang gisangputan, “paglunup sa paganismo, nagasulud sa iglesya, nagdala sa iyang mga kustombre, mga binuhatan, ug mga dyosdyos.”—Gavazzi, LECTURES, pahina 278. Samtang ang Cristohanong rilihiyon nagsalig sa pagdapig ug tabang sa kalibutanong mga pangulo, kini sa ngalan gidawat sa katilingban; apan ang dagway sa pagka-Cristohanon, daghan ang “nagpabilin nga pagano sa pagtolonan, ilabina sa pagsimba sa mga dyosdyos diha sa tago.”— Ibid., pahina 278.DP 223.7

Wala ba buhata ang sama nga pamaagi sa halos tanan nga nagtawag sa ilang kaugalingon nga Protestante? Samtang ang mga nag-ugmad, kadtong nagbaton sa matuud nga espiritu sa pagreporma, nangamatay na, ang ilang mga anak nangulo ug “nagbag-o sa kawsa.” Samtang sila nagpakabuta sa pagsunud sa pagtoo sa ilang mga amahan ug nagdumili sa pagdawat sa kamatuuran nga saylo sa ilang nakita, dako kaayo ang pagkatipas sa mga anak sa mga repormador gikan sa ilang panig-ingnan sa pagpaubus, pagdumili sa kaugalingon, ug sa pagbiya sa kalibutan. Busa “ang unang pagkayano nahanaw.” Ang kalibutanong lunup misulud sa iglesya, nagadala “sa iyang mga kustombre, mga binuhatan, ug mga dyosdyos.”DP 224.1

Pagkamakalilisang niana nga pagpakighigala sa kalibutan nga “dulumtanan sa Dios,” nga karon gimahal sa nagangkon nga mga sumusunod ni Cristo! Daw unsa kahalayo ang pagkahimulag gikan sa Biblia ang nabantog nga mga simbahan sa sulundan sa pagpaubus, pagdumili sa kaugalingon, pagkayano, ug pagkadiosnon! Matod ni John Wesley sa iyang pakigpulong bahin sa husto nga paggamit sa salapi: “Ayaw usiki ang bisan unsa nga bahin sa bililhon kaayo nga hiyas, tungud lang sa pagtagbaw sa handum sa mata, pinaagi sa pagpasulabi ug sa mga mahal nga bisti, o sa wala kinahanglana nga mga dayandayan. Ayaw usiki ang bahin niini sa pagsulay sa pagpaanyag sa inyong mga balay; sa mga naghinubra ug mahal nga mga aparador o mga lamisa; mga mahal nga mga retrato, nga girebitehan og bulawan.... Ayaw paghimo sa bisan unsa nga butang sa pagtagbaw sa garbo sa kinabuhi, aron lang higugmaon ug dayegon sa mga tawo.... ‘Basta magbuhat lang ikaw og maayo sa imong kaugalingon, maayo ang pag-ila kanimo sa mga tawo.’ Basta ‘mabistihan ka lang og purpura ug fino nga lino, ug matagbaw pag-ayo matag adlaw.’ sa walay duhaduha daghan ang mopakpak sa imong maanindot nga panimpla, ang imong pagkamanggihatagon ug pagkamatinagdanon. Apan ayaw palita ang ilang mahal kaayo nga palakpak. Kundili magtagbaw ka lang hinoon sa kadungganan nga gikan sa Dios.”—Wesley, WORKS, Sermon 50, “The Use of Money.” Apan sa ka daghan sa atong mga iglesya sa atong panahon ang maong pagtolon-an wala pagtagda.DP 224.2

Ang pagangkon og rilihiyon nabantog karon sa kalibutan. Mga pangulo, mga politiko, mga manlalaban, mga negosyante, nagpasakup sa iglesya aron sila makabaton sa pagtahod ug pagsalig sa katilingban, aron mapalambo ang ilang kalibutanong mga kaayohan. Busa ilang sulayan pagtabon ang ilang dili matarong nga mga kasabutan ilalum sa pagangkon sa pagka-Cristohanon. Ang nagkadaiya nga mga rilihiyosong pundok, nga napaligon sa bahandi ug kabuyohan niining bawtisado nga mga kalibutanon, mangandoy gihapon sa hataas nga pagkabantugan ug pagpanuki. Ang matahum nga mga simbahan, nga nadayandayan sa labing gastoso nga paagi, gitukod sa nabantog nga mga dapit. Ang mga magsisimba nagdayandayan sa mahal nga mga urog nga bisti. Dagko kaayo og sweldo ang maayong laki nga ministro sa paglingaw ug pagdani og mga tawo. Kinahanglan dili magtandog ang iyang mga wali sa nabatasan nga mga sala, kundili himoon kini nga hapsay ug makalingaw sa mga igdulungog. Busa ang mahigugmaon sa urog nga mga sakup ilista sa talaan sa iglesya, ug ang mga sala sa mahigugmaon sa urog tabunan ilalum sa dagway sa pagkadiosnon.DP 224.3

Naghisgot sa presente nga kinaiyahan sa mga Cristohanon sa kalibutan, ang nag-unang balasahon nga kalibutanon nagingon: “Sa walay pagkaamgo ang iglesya nga nagpahiuyon na sa espiritu sa panahon, ug nagsagup sa matang sa pagsimba sa moderno nga panginahanglan. Ang tanang butang gayud, nga makatabang sa pagkamadanihon sa rilihiyon, gigamit na karon sa iglesya.” Ug usa ka magsusulat sa New York Independent nagsulti bahin sa Metodismo: “Ang linya sa paglahi sa diosnon ug sa dili rilihiyoso nahanaw na ngadto sa usa ka anino, ug ang matinudanon nga mga tawo sa pikas-ug-pikas nagbuhat aron sa pagpanas sa kalainan tali sa ilang mga panlihok ug kalipayan.” “Ang dungog sa rilihiyon nagpadaghan pag-ayo sa kadaghanon niadtong maniguro sa mga kaayohan nga walay matinud-anong pagbuhat sa katungdanan.”DP 224.4

Matod ni Howard Crosby: “Usa ka butang sa dakung pagtagad nga atong makaplagan sa iglesya ni Cristo nga dyutay kaayog nahimo sa buluhaton nga gilaraw sa Ginoo alang niini. Sama sa karaang mga Judio nga nagtugot pagsandurot uban sa mga diwatan nga mga nasod nagkuha sa ilang pagbati gikan sa Dios...mao usab ang iglesya ni Jesus karon, pinaagi sa iyang sayup nga pakiguban uban sa dili matinoohong kalibutan, mibulag sa diosnong mga paagi sa iyang matuud nga kinabuhi, ug mitugot sa iyang kaugalingon nga mahatud ngadto sa makadaot, bisan kasagaran kini gipasidunggan, mga binuhatan sa walay Cristo nga sosedad, nagagamit sa mga pangatarungan ug nagaabut og panghunahuna nga lain sa gipadayag sa Dios, ug hugut nga nahisupak sa tanang kauswagan sa grasya.”— THE HEALTHY CHRISTIAN: AN APPEAL TO THE CHURCH, mga pahina 141, 142.DP 225.1

Niining taub sa pagkakalibutanon ug pagpangita sa kalipayan, ang pagdumili sa kaugalingon ug pagantos alang kang Cristo halos hingpit na nga nawala. “Ang uban sa mga lalaki ug babaye nga karon aktibo sa kalihukan sa iglesya mga edukado, samtang ang kabataan, sa paghimo og mga pagantos aron sila makahatag o makabuhat og usa ka butang alang kang Cristo.” Apan “kon ang pundo sa salapi gikinahanglan na karon...walay bisan kinsa nga tawagon sa paghatag. O, dili! kinahanglan adunay maayo, kalingawan, usa ka mini nga pagbista, usa ka kinaraan nga panihapon, o may makaon—bisan unsa nga makapalingaw sa mga tawo.”DP 225.2

Si Gobernador Washburn, sa Wisconsin sa iyang tinuig nga pakigpulong, January 9, 1873, nag-ingon: “Adunay mga balaod nga nagsugo sa pagpahunong sa mga tulunghaan diin ang mga sugal gihimo.” Kini bisan asa makaplagan. Bisan ang iglesya (sa walay pagkahibalo, sa walay duhaduha) usahay hingkaplagan nga nagabuhat sa buhat sa panulay. Mga konserto sa gasa, mga pamasin sa gasa ug mga ripa, usahay sa pagtabang sa mga kabus o sa buhat kalooy, apan sa kasagaran alang sa dili maayo nga mga katuyoan, mga loteriya, mga ganting nga pinutos, uban pa, maoy tanan nga mga paagi sa pagangkon og mga salapi nga walay bili nga nadawat. Wala nay grabi nga ka makalaglag o makadaot, ilabina ngadto sa mga kabataan, kay sa pagangkon og salapi nga wala hagoi. Mga tinahud nga mga tawo nga nanginlabut niining sulagma nga mga pangahas, ug nagpagaan sa ilang mga konsyensya sa paghunahuna nga ang salapi mopaadto sa maayong katuyoan, dili ikatingala nga ang mga batan-on sa nasod kanunay mahulog sa mga binuhatan nga ang kalingawan sa mga dula sa piligro maoy siguro nga mosangpot.”DP 225.3

Ang espiritu sa pagpahiuyon sa kalibutan nagasulud na sa mga iglesya sa tibuuk Cristianismo. Si Robert Atkins, sa iyang wali didto sa London, naghulagway og mangitngit nga larawan sa espirituhanong pagkunhod nga midagsang sa England: “Nagkadyutay na lang gayud ang matuud nga mga diosnon sa yuta, ug walay tawo nga nagbutang niini sa kasingkasing. Ang nanagangkon og rilihiyon niining panahona, sa matag iglesya, mga mahigugmaon sa kalibutan, nanagpahiuyon sa kalibutan, mahigugmaon sa kalipayan sa linalang, ug naghandum sa pagbaton sa pagkatinahud. Gipanawag sila sa pagantos alang kang Cristo, apan mitago sila bisan lang sa kaulawan.... Paglapas, paglapas, paglapas, nakulit diha sa atubangan sa matag iglesya, ug sila nahibalo niini, ug kini ilang nabatyagan, aduna unta sila paglaum pa; apan naunsa ba! magkanayon sila, ‘Dato kami, ug abunda sa katigayunan, ug wala nay nakulang.’ ” —SECOND ADVENT LIBRARY, tract No. 39.DP 225.4

Ang dakung sala nga gisumbong batok sa Babilonia mao nga siya “nagpainom sa tanang kanasuran sa bino sa iyang mahugawng kaulag.” Kini nga kopa nga makahubog nga iyang gipahayag sa kalibutan, nagrepresentar sa mini nga mga pagtolon-an nga iyang nadawat ingon nga sangputanan sa iyang dili makatarunganon nga pakigdugtong sa kadagkoan sa yuta. Ang pakighigala sa kalibutan nakahugaw sa iyang pagtoo, ug sa iyang panahon nagahugaw usab siya pinaagi sa iyang kabuyohan pinaagi sa pagtudlo sa kalibutan sa mga pagtolon-an nga supak sa labing tin-aw nga mga pahayag sa Balaang Tugon.DP 225.5

Gidili sa Roma ang Biblia ngadto sa mga tawo, ug nagmando sa katawhan sa pagdawat sa iyang mga pagtolon-an nga puli niini. Maoy buhat sa Repormasyon sa pagpahiuli ngadto sa mga tawo sa Pulong sa Dios; apan dili ba tinuud nga sa mga iglesya sa atong panahon karon ang mga tawo gitudloan sa pagpasukad sa ilang pagtoo sa ilang tinoohan ug sa mga pagtolon-an sa ilang simbahan sa baylo nga diha unta sa Kasulatan? Matod ni Charles Beecher, nga nagsulti mahitungud sa mga iglesya nga Protestante: “Mokupos sila sa pasipala nga pulong batok sa mga pagtolon-an sama sa pagkupos niadtong balaan nga mga kaparian sa pasipala nga pulong batok sa pagsaway sa pagsimba sa mga santos ug sa mga martir nga ilang gipakadako.... Ang evangelical nga mga pundok sa Protestante nagapus gayud pagayo sa ilang usag usa ka kamut, ug sa ilang kaugalingon, nga sa tunga kanilang tanan, ang usa ka tawo dili gayud mahimong magwawali, bisan diin, kon dili modawat og ubang mga libro gawas sa Biblia.... Dili mugna lang sa hunahuna ang pamahayag nga ang gahum sa pagtolon-an nagsugod na karon sa pagdili sa Biblia sama gayud sa gihimo sa Roma, bisan og kini sa sekreto lang nga paagi.”—Wali nga “THE BIBLE A SUFFICIENT CREED,” gipamulong sa Fort Wayne, Indiana, Pebrero 22, 1846.DP 226.1

Kon magpasabut ang matinumanong mga magtutudlo sa pulong sa Dios, adunay motindog nga mga tawo nga maalamon, mga ministro nga nagangkon nga nakasabut sa Kasulatan, nga nagsalikway sa lig-on nga doktrina ingon nga patootoo, ug busa motalikod gikan sa mga mangutana bahin sa kamatuuran. Kon dili pa unta hilabihan na kaayo ka hubog ang kalibutan nga wala nay paglaum tungud sa bino sa Babilonia, daghang panon unta ang mag-ila ug makabig pinaagi sa tin-aw, mahait nga mga kamatuuran sa pulong sa Dios. Apan ang rilihiyoso nga pagtoo daw naglibog pag-ayo ug nagkayabag, nga ang mga tawo dili na mahibalo kon unsay toohan ingon nga kamatuuran. Ang sala sa kalibutan sa pagkadili mahinulsulon naghay-ad sa pultahan sa iglesya.DP 226.2

Ang mensahe sa ikaduhang manulunda sa Pinadayag 14, giwali sa unang higayon sa ting-init sa tuig 1844, ug adunay laktod nga pagtumbok sa mga iglesya didto sa America, diin ang pasidaan sa Paghukum giwali sa daghan nang dapit ug sa kinatibuk-an wala dawata, ug diin kusog ang pagkunhod sa mga iglesya. Apan ang mensahe sa ikaduhang manulunda wala pa makaabut sa hingpit nga katumanan niadtong 1844. Ang mga iglesya nakasinati sa pagkahulog sa moralidad, ingon nga sangputanan sa ilang pagsalikway sa mensahe sa Pagbalik ni Cristo; apan wala pa mahingpit ang pagkahulog. Samtang nagpadayon sila pagsalikway sa pinasahi nga mga kamatuuran niining panahona, naganam kaubus ang ilang pagkahulog. Hinoon dili pa masulti nga “Nahulog na ang Babilonia...tungud sa iyang pagpainom sa tanang kanasuran sa bino sa mahugawng kaulag.” Wala pa niya mabuhati niini ang tanang kanasuran. Ang espiritu sa pagpahiuyon sa kalibutan ug sa walay pagtagad sa nagasukud nga mga kamatuuran sa atong panahon anaa ug naganam og kalig-on sa mga iglesya sa Protestante nga pagtoo sa tanang kanasuran sa Cristianismo; ug kini nga mga iglesya nalakip sa solemne ug makalilisang nga pagsaway sa ikaduhang manulunda. Apan ang buhat sa paglapas wala pa makaabut sa katapusan.DP 226.3

Ang Biblia nagpamatuud nga sa dili pa moanhi ang Ginoo, si Satanas magabuhat “uban sa tanang gahum ug mga timaan ug bakak nga mga kahibulungan, ug sa pagkamalimbungon ug sa pagkadili matarung;” ug sila nga “wala nagadawat sa gugma sa kamatuoran, aron unta sila maluwas,” pasagdan sa pagdawat sa “buhat sa kasaypanan aron managtuo sila sa bakak.” 2 Tesalonica 2:9-11. Dili hangtod nga moabut kini nga kahimtang, ug sa pakig-usa sa iglesya sa kalibutan mahingpit, sa tibuuk Cristianismo, una pa mahingpit ang pagkahulog sa Babilonia. Ang kausaban maganam-anam pagpadayon, ug ang hingpit nga katumanan sa Pinadayag 14:8 umalabot pa.DP 226.4

Bisan pa sa espirituhanong kangitngit, ug sa pagkahimulag gikan sa Dios sa mga iglesya nga nagsakup sa Babilonia, ang dakung pundok sa matinumanong mga sumusunod ni Cristo makaplagan gihapon sa ilang panagtigum. Adunay daghan niini nga wala gayud makakita sa pinasahi nga mga kamatuuran alang niini nga panahon. Daghan ang wala matagbaw sa ilang presente nga kahimtang, ug nangandoy sa labaw pa ka tin-aw nga kahayag. Kawang ang ilang pagtan-aw sa larawan ni Cristo sa mga simbahan nga ilang nasakupan. Sa naganam na og kalayo ang pagkabulag niini nga mga katilingban gikan sa kamatuuran, ug naganam pagkasuud sa pagpakig-alyado sa kalibutan, magkadako ang kalahian niining duha ka habig, hangtod nga mosangko kini sa panagkabulag. Ang panahon moabut nga kadtong nahigugma sa Dios sa labaw sa tanan dili na makapabilin sa pakighiusa niadtong “mga mahigugmaon sa kalipayan labaw kay sa paghigugma sa Dios; nagbaton sa dagway sa pagkadiosnon, apan nagdumili sa gahum niini.”DP 227.1

Ang Pinadayag 18 nagtudlo ngadto sa panahon nga ang sangputanan sa pagsalikway sa tulo ka pilo nga pasidaan sa Pinadayag 14:6-12, ang iglesya sa hingpit moabut na sa kahimtang nga gitagna sa ikaduhang manulunda, ug ang katawhan sa Dios nga anaa pa sulud sa Babilonia pagatawgon sa pagpabulag gikan sa iyang pundok. Kini maoy katapusan nga mensahe nga ikahatag sa kalibutan; ug magtuman kini sa iyang buluhaton. Sa panahon nga “ang wala motuo sa kamatuoran, kondili nagakalipay sa dili pagkamatarung” (2 Tesalonica 2:12), pasagdan sa pagdawat sa kasaypanan, ug sa pagtoo sa bakak, unya ang kahayag sa kamatu-uran mosidlak ngadto sa tanan kansang mga kasingkasing abli aron sa pagdawat niini, ug ang tanang anak sa Ginoo, nga nagpabilin sa Babilonia, motuman sa tawag, “Gomowa kamo kaniya, mga tawo ko.” (Pinadayag 18:4).DP 227.2