Cisi Ca Ingilandi A Ca Sikotilandi Zya Tambula Kusalala

Luther naakacili kubala Baibele ku bantu baku Jelemani, Tindelo (Tyndale) wakasololelwa a Moza wa Luther kuti awalo mu cisi ca Ingilandi acite mulimo nguwe mbuli wakali kucita Luther mu cisi ca Jelemani. Tindelo wakali muntu uwazyi Mangwalo, kasimpe nkaakazyiba kakamusandula wakakakambauka kakunyina akuyoowa. Wakasungilizya bantu kuti kukondwa koonse kuleelede kusunkwe a jwi lya Leza. Lino bunkutwe bwakwe bwakacita kuti bantu ba poopo ba talike kukazya kuyisya kwakwe. Umwi muntu musilisi (dokotela) wa nkamu ya ma Looma wakali kukazya Tindelo, wakaamba kuti: “Cakali cibotu kuli ndiswe kuti katutatambuli a mulawo wa Leza, kwiinda kutambula milawo ya ba poopo.” Tindelo wakaingula kuti, “Ndabalwana ba poopo alimwi a milawo yabo yoonse; naakuti Leza abubambe buumi bwangu, andipe myaka minjaanji, nja kucita kuti musankwa ucayila jamba azyibe Mangwalo kwiinda mbowazyi webo.”KKP 369.2

Muzeezo ngwaakali kuyanda, wakupa bantu ma- kani amu Tasitamente Lipya, ikuti babale mu mulaka wabo, wakaba muzeezo mupati, ndilyona kufwambaana wakatalika kucita mulimo ooyu ngwaakali kuyanda kuti ucitwe ku bantu boonse. Cisi coonse ca Ingilandi cakali kulangika kuti cakali ku mulwana, eelyo wakaunka ku Jelemani kuti akakalile nkuko, nakuba kuti akayube. Lino naakali mu cisi ca Jelemani wakatalika kulemba Tasitamente Lipya mu cikuwa. Ndilyona kufwambaana kwakalembwa mapepa akajisi makani a mu Tasitamente Lipya ali 300, eelyo mu mwaka nguwena wakalemba aambi mapepa.KKP 369.3

Ku masimpilo wakajayigwa akaambo ka lusyomo oolu ndwaakali kukambauka, pesi masumo, nakuba kuti zintu nzyaakacita zyakagwasya bamwi basyikalumamba kuti baunke kabaya bulwana mu zisi zyoonse kusikila mu mazuba eesu.KKP 370.1

Mu Sikotilandi mulumbe wakajana muntu umwi iwakali kutegwa John Knox (Johani Nokisi). Ooyu mubukulusyi wakasimpe kunyina muntu ngwakali kuyoowa. Nakuba kuti kwakamuzinguluka mililo yakali ku mulwana akaambo ka lukondo ndwakali kukambauka, pesi walo wakazumanana kuti atole mulimo wakwe kumpela. Ku ciindi muntu silunya nakajisi keembe kakumujazya atala a mutwe wakwe, walo Johani wakaimikila ku lusyomo lwakwe, wakali kuyanda kuti bantu boonse bakamuzingulukide baleke milimo ya kukomba mizimo. Wakazumanana kucita mulimo wakwe, wakali kupaila alimwi akulwana nkondo zya Mwami, kusikila ku ciindi cisi ca Sikotilandi nocakatambula mulumbe, nakuba kuti kusikila ku ciindi cisi ca Sikotilandi nocakatambula kusalala.KKP 370.2

Mu cisi ca Ingilandi, Latimer wakakanana kuzwa atala akabwe ikuti Baibele lileelede kuti lilembwe mu mulaka wa bantu. Mulembi wa Mangwalo Asetekene, wakaamba kuti “ngu Leza;” wakati aaya Mangwalo ajisi nguzu zya Mulembi alimwi ajisi zintu zitamani zya Mulembi. Alimwi wakaamba kuti, “Kunyina Mwami, naba muleli, naba mubeteki, naba mulangi, pesi boonse balayandika kuti bateelele Ijwi lyakwe.” “Tuteendi mu nzila imwi, pesi ijwi lya Leza alitusololele: tutendi mbuli bwakali kweenda bamatata, tutaciti zintu nzyobakali kucita, pesi tucite zintu eezyo nzyobakeelede kucita.”KKP 370.3

Barnes a Frith, beenzinyina ba Tindelo basyomeka, bakatalika kucita mulimo wakwiiminina kasimpe. Eelyo munsi kwakacilila ba Ridleys a Cranmer. Aaba basololi mu mulimo wakubukulusya wa-Mangisi bakali bantu bayiide kapati, bunji bwabo bakali kuyeeyegwa kuti bakali kuyandisisya kapati kuswaangana abulelo, nakuba kuti ankamu ya Looma. Nkaambo kakuti bakalijisi luzyibo bakali kukonzya kukazya milawo ya Poopo, Bakali kukonzya kukazya zintu zilubide zyakali kucitwa ankamu ya Looma. Nkaambo kakuti maseseke a Bbabuloni bakali azyi, eelyo bakalijisi nguzu zipati mu kulwana bulelo nakuba kuti mukulwana nkamu ya Looma.KKP 371.1

Mulawo mupati wakali kucililwa a Tindelo, alimwi a Frith, a Latimer, alimwi a Ridleys, wakali mulawo wa nguzu zipati zisetekene alimwi abupati bwa Mangwalo Asetekene, nakuba kwaamba kuti bakali ku-yandisisya kapati kucilila ceeco cakali kwaambwa mu Mangwalo Asetekene. Inguzu zya kulipa zya Poopo bakazikaka, alimwi akulaya kwa poopo bakakukaka, alimwi akulaya kwa bantu bapati ba nkamu ya Looma bakakukaka, alimwi bakakaka akuti basololelwe a bami mu zintu zya lukondo, alimwi a zintu zyakali kwaamba lusyomo. Balo bakali kucilila biyo Baibele, eelyo mu nzila ya kucilila Baibele kukondwa koonse alimwi a zintu zyoonse bakali kuzicita mbuli mbo kweelede. Lusyomo muli Leza alimwi amu Jwi lyakwe zyakabayumya aaba bantu basetekene, mbuli mbo bakali kujayigwa munsi azisamu.KKP 371.2