EKIHANDE EKYA 40—ABANDU BA NYAMUHANGA BAKASABULWA

Omugulu obuteya bw’Ebihano by’abandu bukendisyalusibwaho okw’abo abakasikaya Ebihano bya Nyamuhanga, omu bihugo binene mukendisyabya, oku ndambi ngumerera, omupango w’eritindabo. Endambi eyihirirweho omu kilayiro yikendisyabya yikasegera hakuhi, abandu bakendisyayira orukonyo olw’eribugamoekitunga ekiponirwe ekyo. Kikendisyalabibwaho eriswirya omu ndambi y’ekiro kiguma kirebe, erikendisyahunirya iguma omulenge ow’abakaganaya ekyabirilabibwaho kandi owakagayo.OO 635.1

Abandu ba Nyamuhanga, abandi ibali omu manyumba w’omuliki, abandi ibanayibisire kitya-kitya omu misitu n’omu meruka — ibakinasabiriraya busana n’obuteya bw’obunya-lubula, obwo omu buli kapindi k’omu syo taguni ehitunga hy’abandu abali n’eby’amalwa, ibakakunawa n’amahe w’abalaika ababi, ibanemuyiteka-teka busana n’omubiri w’eryita. Mw’omu saha eyo eyikalire kutsibu kwilaba esyosi, aho Nyamuhanga wa Israeli akendisyayitsungiramo busana n’eritsunira abayisogawa buwe. Omwami Mukulu ati: “Mukendisyabya n’olwimbo, ng’olukabya omu kati k’ekiro omugulu mukategaya ekiro kikulu; kandi mwasyabya n’obutseme bw’omutima, ng’omundu kw’akagenda…. Eryasa oku kitwa kya Yehova, oku w’amaka kutsibuowa Israeli. N’Omwami Mukuluasyaleka omulenge wuwe w’olukengerwa inyowibwa, neryo akendisyakangya erikimyaokuboko kwuwe, n’erihitana liwe inene, kandi n’ekirimi ky’omuliro ekimugulumira, n’erirarangya n’ekihunga kinene, n’amatwa.” Isaya 30:29, 30.OO 635.2

Ebikukumbano by’ababi, ibane n’emirenge y’erikinda, erigololerya n’eritsuma, ibakayawirira obubayiteka-tekere eryita abo, neryo, neryo, lebaya erikina ly’obutuku inene, irikamatire kwilaba omuhindania w’ekiro, likendisyakimira oku kitaka. Neryo ekima ikikangabagasenie n’olukengerwa olukalwa oku kitumbi ky’obwami kya Nyamuhanga, kikendisyakyurukania omu kyanya, neryo kikendisyabya ng’ekikatimba oku buli kakundi ak’abandu abakasaba. Ekunze y’abandu abahitene abo bakendisyapangalala. Emirenge y’erigololerya lyabo yikendisyahuna. Ebilubirirwa by’erihitana ly’obwiti bwabo bikendisyibiriranwa. N’obuba bunene bati hali ekikalire ekikayabya, bakendisyahanga ameso w’oku kaminyikalo k’endagane ya Nyamuhanga, neryo bakendisyayikumbuka erisukuliribwa okw’ikangabagasania inene lyako.OO 635.3

Ibo abandu ba Nyamuhanga bakendisyowa omulenge, inyakowika ndeke kandi owasihirire ati, “Musamalire endata,” neryo bakendisyabya bakasumbira ameso wabo w’endata, bakendisyalangira ekima ky’endagane. Ebitu ebikinire ebyoswire ekiniga ebiryaswika ekyanya ibyamabirisegera, neryo, nga Sitefano, bakendisyatungerera olubula obuta-lusyayo-meso, neryo bakendisyalangira olukengerwa lwa Nyamuhanga, na Mugala w’Omundu inyanikere oku kitumbi kiwe eky’obwami. Omu mikwikire yiwe ey’obunya-lubulabakendisyalangira ehiminyikalo hy’eriyikehya liwe; kandi erilwa oku minywa yiwe, bakendisyowa erisaba eryo akaha eyiri Tata wuwe n’oku balaika babuyirire ati, “Ngasonda nyiti nabo obu wabirinyiha, babye nage aho nyiri.” Yoane 17:24. Kandi omulenge inyuwenenga, kandi ow’erikinda, akendisyowibwa inyanemubuga ati, “Bamasa! Bamasa! babuyirire, sibalimokabi kandi sibatsandire. Babiriteya ekinywa ky’eriyiyinia lyage, bakendibasulira omu balaika;” neryo eminywa eyihonga-hongire eyabo abamakirira eryikirirya, kandi eyikatukumira eyo yikendisyabuga erikinda n’omulenge munene.OO 636.1

Omu kati k’ekiro nimoNyamuhanga akendisyakangania obutoki bwuwe busana n’erilamya abandu buwe. Eryuba likendisyahuluka, irinatyangwire. Ebiminyikalo n’eby’eriswekya bikendisyakwama-kwamana. Ababi bakendisyatungerera ebindu ebiriho ebi n’obuba bunene n’erisweka, ibo abatunganene bakendisyalangirabyo mu bikanganisyo by’eritsunirwa lyabo ibane n’ebitsange ebitebugika. Obuli kihangikwa ekyosi kikendisyabanika nga kyamatuhukara erilwa oku mikolere yakyo. Esyonyusi sikendisyimana, isyaleka erisenda. Ebitu ebikinire, kandi ebiritohire bikendisyahangana, neryo bikendisyahumirana. Omu kati k’ekyanya ekyabirisusulya mukendisyabyaakanya akakereikane n’olukengerwa olu omundu ate angasobolya, omukendisyalwira omulenge wa Nyamuhangaowali ng’omulenge ow’ amagetsi mangyi ati, “Kyamahwa.” Eribisulirwa 16:17.OO 636.2

Omulenge oyo akendisyatsingya-tsingya ekyanya n’ekitaka. Hakendisyahita omusiki munene kutsibu, “owali ng’oyo syali atahita eritsuka aho abandu bakataber’oku kihugo, omusiki ow’amaka manenekutsibu kandi munene kutsibu.” Omulondo owa 17 n’owa 18. Ekyanya kikendisyayitwa nga kyamasukukala kandi ikyayiswika. Olukengerwa olukalwa oku kitumbi kya Nyamuhangalukendisyabya nga lwamakolerya erilaba mukyo. Ameruka akendisyayihungya ng’esiseke esiri omw’ihunga linene, n’esyonguka sikendisyayitsatsangaoku buli luhande. Hakendisyabya omulumo ng’ow’ekihunga kinene eky’oku ngetse ekinemwasa. Engetse yikendisyatabuka omw’ihitana linene. Omulenge muli akendisyowibwa inyali ng’omulenge ow’emirimu eyikakola omubiri ogu yiryatumawa erikola. Ekitaka ekyosi kikendisyatitimanan’eritunda ng’ebisunda by’omu ngetse. Kikendisyatsuka erigenyuka. Emisingyi eyo kihandireko yikendsyayitwa nga yiri omw’ituhungukara. Ameruka awahamba-hambene akendisyadikira. Ebitsira ebyikerekw’abandubikendisyabulirana. Emyaro y’oku syongetse, eyabiribya ng’eSodomu busana n’obubi, yikendisyamerwa amagetsi awahitene ayo. Babeli omukulu oyo akendisyahika okw’ibukwa embere sya Nyamuhanga, “erihago olutehi olw’obwabu obutsurumire, obw’erihitana liwe.” Eribisulirwa 16:19, 21. Amabwe aw’amatwa manene-manene, obuli riguma iriritohire ng’etalanta nguma,” akendisyakola omubiri wago ow’eritinda. Emiyi minene-minene eyikayihekakwilaba eyosi oku kihugo yikendisyasubibwa ahisi. Ebikali eby’abateke banene-banene, ebyo abalume bakulu-bakulu babirihirako obuteke bwabo busana n’eriyisikya, bikendisyatera n’eribya buseru-buseru ibanatungerere. Ebisenge by’esyonyumba sy’emiriki bikendisyatulangika n’erituhungukara, neryo abandu ba Nyamuhanga, abakendisyabya ibanaboherwe musyo busana n’eryikirirya lyabo, bakendisyakundulwa.OO 636.3

Amasinda akendisyakyungukala, n’abangyi b’oku babirigotsera omu lututu lw’ekitaka….bakendisyabuka, abandi busana n’engebe y’erikota, n’abandi busana n’erihemuka n’erigaywa eritendisyahwaho.” Danieli 12:2. Abosi ababiriholera omw’ikirirya ery’obukwenda obwa malaika owakasatu bakendisyalwayo ibane n’olukengerwa, busana n’eryowa endagane ya Nyamuhanga ey’obuholo haguma n’abo ababiriteya Ebihano bya Nyamuhanga. “N’abo abamutsimita nibya” (Eribisulirwa 1:7), abo abasekereraya n’erigaya Kristo akalaka omu bulumi bunene,n’ababya bakalwa n’okwenene kwuwe kwilaba abosi n’erilwa n’abandu buwe, bakendisyalubukibwa batoke erimulangira inyane omu lukengerwa, n’erilangira olukengerwa ekihirirwe oku bandu abak’olobera Nyamuhanga n’erimw’owa.OO 637.1

Ebitu ebisikire bikekendisyabya ibikinaswikire ekyanya, liriryo oku ndambi eyo eryuba irinemuhuluka mubyo kandi iryabulirana, irikabanika ng’eriso lya Yehova erikatuhulaya. Ehirabyo hikala-kalire hikendisyalwa omulubula, ihyaswika ekitaka ky’omu kyakakala kinene. Endata oku milumo y’olubula eyikita buba, emirenge eyite ya luberera kandi eyikita buba, yikendisyatulago eritinda ly’ababi. Ebinywa ebikendisyabugibwa si b’abosi abakendisyakengabyo; abakangirirya b’amabehi bakendisyakengabyo ndeke. Abandu abalyasangawa enyum’aho ho kake ibanayitwire tsatsambu, iboswire emiyiheko kandi ibakatsuma, ibakayisyetera omw’itsurumira abakategaya Ebihano bya Nyamuhanga, oku ndambi eyo bakendisyayibula-bula kutsibu n’erikw’engitsi busana n’eryubaha. Emirenge y’emilake yabo yikendisyowibwa iyiyisumbire kwilaba emirenge ey’ebindu ebiriho. Emirimu yikendisyaliga obwa-nyamuhanga bwa Kristo neryo iyatitimana yikalangira obutoki bwuwe, obwo abandu ibanemusabirirya eriyirirw’olukogo. Ibanemuyikura oku kitaka n’obuba bunene.OO 637.2

Abaminyereri aba kera, babere bakalangira omu syonzoli ekiro kya Nyamuhanga ng’oku kisosire, mubabuga bati, Mulakire iguma, kusangwa ekiro ky’Omwami mukulu kiri hakuhi, kikendisyasa ng’eriherya erikalwa oku w’amaka kutsibu.” Isaya 13:6. “Ingira omu lukuka neryo wuyibise omu lututu lw’ekitaka, busana n’eryubaha Omwami Mukulu, kandi busana n’erih’obukulu bwuwe bw’olukengerwa. Erilangirika ly’omundu ng’ow’eyigulu oku bandi likendisyabondera, n’eriyikokolomya ly’abandu likendisyasubibwa ahisi, n’Omwami Mukulu musa yukendisyahamibwa ekiro ekyo. Kusangwa ekiro ky’Omwami Mukuhu w’Emilondo kikendisyabya oku buli muguma oyukayiheka n’eriyikukumba endata oku bandi, kandi n’oku buli mundu oyukasikibawa mu w’endata oku bandi, nayo akendisyasubibwa ahisi.” Omu kiro ekyo omundu akendysagusa esisumba syiwe sy’ebitsipa, n’esisumba syiwe esy’esy amagetsi, esyo obuli mundu ayikolera eriramyasyo, akendisyagusirasyo ebingeli n’emirima, akayikunda omu myangalu n’esyonguka, akasaga Omwami Mukulu kandi busana n’olukengerwa lw’obukama bwuwe, omugulu akendisyahangana eritsingya-tsingirya ekihugo ky’iguma. Isaya 2:10-12,20,21.OO 638.1

Omu mugenyo owaliomu kitu mukindesyalabangana erikolerya ly’engununu, ekyakakala kyayo ini kinene kutsibu ngendo ini, wamalengekakyo n’omwirimya oyo. Kikendisyaha amaha n’obutsemeoku bali ba kwenene abo, nikwa kikendisyatsuruma n’erikangania erihitana lya Nyamuhanga oku bakatwa Ebihano byiwe. Abo ababirihayo ebyosi busana na Kristo oku ndambi eyo bakendisyabyako obuteya, ibabisirwe ng’abali omu kyumba ky’Omwami Mukulu. Bakendisyabya ibabiripimwa, kandi embere sy’ekihugo n’embere sy’abandu abakagaya okwenene, bakendisyabya ibabirikangya obuyiketerwa bwabo okw’oyo oyuwaholerabo. Embirindke y’eriswekya yikendisyabya okw’abo ababirihambirira obuyiketerwa bwabo n’omu kine kiti oluholo lunalindirirebo. Bakendisyabya neryo-neryo ibamabiritsunwa okw’itibwa erikalire ery’abandu ababiriyitwa ngamirimu. Amasu wabo awalwe inyanatumba-tunbire endambi enyike eyikabirilaba, kandi inyalwemoeriyilalikirira, oku ndambi eyo akendisyakangamuka inyanemoerisweka, eryikirirya n’olwanzo. Bakendisyasumba emirenge yabo omu syonyimbo sy’erikinda bati: “Nyamuhanga niyo busayiro bwetu n’akagala ketu, omuwatikya winyini-nyini omu muhito. Neryo sitwendyubaha, ekihugo n’omukyangasegeribwa kandi n’ebitwa n’omu byangakumbagalibirwa omu ngetse; amagetsi awali omu ngetse omon’omu angosula n’eritabuka, ameruka n’omw’angatsinga-tsinga bungahi n’eritunda. Esyonyimbo 46: 1-3.OO 638.2

Ebinywa eby’obuyiketerwa bubuyirire bino bikendisyabya binemuhetukira oku Nyamuhanga, ebitu bikendisyasukukala, neryo olubula olwoswireko esyongununu lukendisyalangirika, ilwoswire olukengerwa lunene wamalengekalwo n’ekyanya ekikinire kandi ekihitene ekiri oku luhande lulya. Olukengerwa lw’omuyi w’endata lukendisyasendemuka lukalwa oku syonyukyo esikyungukere. Neryo oku kyanya kukendisyabanika ebyala ibinahambire ebisayi bibiri ibinamatikene. Omuminyereri akabuga ati: “Esyonyubula sikendisyakangya obutunganene bwuwe: kusangwa Nyamuhanga iyuwene-wene niyo mutsweri.” Esyonyimbo 50:6. Ebihano bibuyirire ebyo, ebiri butunganene bwa Nyamuhanga obwalalaganibawa erilwa e Sinayiomukati-kati k’omupuro w’olubula n’ekirimi ky’omuliro ng’enzondoli y’engebe, oku ndambi eyo bikendisyakanganibwa oku bandu ng’eky’erigenderako ky’eritwiramo esyombanza. Ebyala bikendisyasanzula ebisayi by’amabwe ebyo, neryo emigambo y’Ebihano ikumi yikendisyalangirwa iyinasakirweko, iyiri ng’eyisakire omu kalamu y’omuliro. Ebinywa ebisakire kubyo ibiminyikere ndeke abandu bosi ibanginasomabyo. Abandu bakendisyabya n’eryibuka, omwirimya w’esyonyikirirya esya kitya-kitya n’amabehi akendisyahungukala erilwa omu bulengekania obwa buli mundu, n’ebinywa ikumi bya Nyamuhanga, ebisakire omu bikuhi, omu musindo owakayitegereribawa kandi owali n’amaka, abikali b’oku kihugo abosi bakendisyalangirabyo.OO 639.1

Kikalire eritondogola esusubali n’erihw’amaha eryabo ababiriryatangirira ebiyitsutso bibuyirire bya Nyamuhanga. Nyamuhanga mwahabo Ebihano byiwe; banginabere ibakageneka emibere-na-mitse yabo yo kubyo n’eriminya ebyo batalukiremo omugulu habya ihakine akayisa k’eriyisubamo n’eribinduka; nikwa erilangira bati bakasimawa ekihugo, mubasegerya emigambo yabyo yo luhande n’erikangirirya abandu eritwabyo. Babirilengaho erikaka abandu eritsandya eSabato. Oku ndambi eyo bakendisyatwirwa-lubanza Ebihano ebyo banaganaya ebyo. Ahate eritika-tika bakendisyalangira isibawite buyihambuliryo. Mubayisombolera oyubangakolera n’eriramya. “Neryo mwasyasubula, neryo imwakebera ahokati-kati k’abatunganene n’ababi, ahokati-kati k’oyukahereraya Nyamuhanga n’oyutemuhereraya.” Malaki 3:18.OO 639.2

Esyonzigu sy’ebilyiro bya Nyamuhanga, erilwa oku bahererya erihika oku ow’ahisi kutsibu omw’ibo, bakendisyabya n’erilangira lihya ery’okwenene n’ery’olumimbi lw’erikola. Bakendisyalangira bati eSabato ey’ekilayiro ekyakani niyo kibohi kya Nyamuhanga oyuliho ibwabirirengetuka. Bakendisyalangira emibere yinyini-nyini ey’esabato yabo ey’amabehi n’omusingyi w’olusenyi-senyi ogu balwe bahimbireko ibwabirilengetguka. Bakendisyalangira ng’oku balwe bakalwa na Nyamuhanga. Abakangirirya banya-maenyikirirya babirisondola abanduerihika okw’ihera, obwo ibakabuga bati bakasondolabo erikolyabo oku syonyukyo sy’etseme y’elubula. Sibendisyaminya ng’oku olukwamirwa lw’abandu abali oku mubiri abuyirire ni lukulu bungana kandi n’ebikalwa omu butikirirya bwabo ku bikalire bungana erihika okukiro aho buli mundu akendisyakangya ebyo akola. Omw’ibyaho omu ngebe y’erikota musa nimotwangageneka eritalya ly’omundu muguma nga ni ringahi. Eritinda likendisyabya ly’eryubahya kutsibu okw’oyo oyu Nyamuhanga akendisyabwira ati: “Ilwa hano, iwe mugombe mubi.”OO 640.1

Omulenge wa Nyamuhanga akendisyowibwa erilw’elubula, akatulago ekiro n’esaha y’eryasa lya Yesu, n’eriha abandu buwe bw’endagane eya kera-na-kera. Ebinywa byiwe bikendisyawa oku kihugo ng’emirenge minene-minene ey’erihinda ly’obula erinene kutsibu. AbaIsraeli ba Nyamuhanga bakendisyimana ibahulikirira, ibanahangire ameso wabo w’endata. Amusu wabo inyanakangabagasenie omu lukengerwa luwe, n’erikangabagasania ng’obusu bwa Musa ku bwabya omugulu alwa oku kitwa ekya Sinai, ababihya isibangasamalira kubo. Neryo omuyisa asyabugibwa okw’abo ababirihira Nyamuhanga mw’olukengerwaomw’iteya eSabato yiwe mu yibuyirire; hakendisyabya eribugir’eyigulu n’emirenge y’erikinda.OO 640.2

Obutuku bukeho, akatu kakendisyalangirwaeBulwa-lyuba, akangagenda omu byala by’omundu mu kabiri. Akatu ako ky’ekitu ekikendisyabya ikitimbire oku Mulamya neryo erilangirirakyo hali ikikendisyabya ikiswikire omu mwirimya. Abandu ba Nyamuhanga bakendisyaminya kano eribya ini kaminyikalo k’Omwana w’Omundu. Ibane omu bukutu bungaho-ngaho, bakendisyahanga kuko kw’ameso kakasegera hakuhi n’ekitaka, kakagenda kakahenian’erikangabagasania, erihika aho kikendisyabya kitu ky’enzeru kinene, endina yakyo ini lukengerwa ng’omuliroowamugulumira, n’endata yakyo iyine ekima ky’endagane. Yesu akendisyagendera kukyo ng’ow’amaka manene oyuwabirikinda. Oku ndambi eyo isimundu w’amalige,” oyukayapulaya olutehi olukalihire olw’erihemuka n’amalige, akendisyasa, ini mukindi omu lubula n’oku kihugo, eritswera abaliho n’abaholi. “Omuyiketerwa kandi ow’okwenene,” “akatswera n’erilwa omu butunganene.” Kandi “emilondo y’amalwa abalwe omu lubula” ibanamukwamire. Abalaika babuyirire, ekitunga kingaho-ngaho ekite kyangaganzika, bakendisyamukwamanisya ibanemusalalukya esyonyimbosy’endata. Ekyanya kikendisyayitwa ng’ekyoswiremoabandu abakakangabagasanaya — “emitwalo n’emitwalo, n’ebigonye n’ebigonye.” Sihali kalamu y’omundu eyangatondogola n’erikangania ekikendisyabyaho; sihali bulengekania bwa mundu-nzwiri obwangabya ibukagunza eriyitegererya olukengerwa olwo. “Olukengerwa luwe mulwaswika olubul, ekyanya n’ekitaka mukyosulamoerimupipa. N’erikangabasania liwe lyabya ng’eritungyi.” Habakuki 3:3,4. Ekitu ekiriho ekyo kikendisyabya kikasegera hakuhi-kuhi, obuli riso likendisyalangira Omunya-mwami w’engebe oyo. Lero isihali embita y’amahwa eyitsandirye omutwe abuyirire oyo; nikwa embita y’olukengerwa iyinaswikire embumo yiwe. Obusu bwuwe ibukakangabasanaya kwilaba erityangura ly’eryuba. “Kandi awite oku kanzu yiwe n’oku kihinga kiwe kw’erina liti: “Mukama w’abakama, kandi Omwami w’abami.” Eribisulirwa 19:16.OO 640.3

Atali atsubuka, “amasu w’abandu abosi akendisyabya inyabiritumba-tumba;” abagana olukogo lwa Nyamuhanga bakendisyutikako obuba bunene obw’erihw’amaha erya kera-na-kera. “Omutima akanyega, n’amarwe akahitangana, n’amasu wabo abosi akakinirana.” Yeremia 30:6; Nahumu 2:10. Abatunganene bakendisyalaka ibanemutitimanabati: “Nindi oyukendisyatoka eryimana?” Olwimbo lw’abalaikka lukendisyahuna, neryo hakendisyabya akatuku k’obukutu bunene. Neryo, omulenge wa Yesu akendisyowibwa, akabuga ati: “Olukogo lwage lukabagunza.” Amasu w’abatunganene akendisyalibukala, n’obuli muguma wa kubo inyosulamoetseme. Neryo abalaika bakendisyimbira igumabakasyaswasegera hakuhi n’ekitaka kwilaba.OO 641.1

Omukama w’abakama akendisyandagala inyanikere oku kitu, omuliro owamugulumira inyanamuswikire. Ebyanya bikendisyalingwa ng’omulingo, ekitaka kikendisyatsuka erisukana, n’obuli kitwa n’obuli kitsira kikendisyasegeribwa erilwa omu mwanya wakyo. “Nyamuhanga akendisyasa, kandi syendisyabya bukutu: omuliro akendisyaka embere syiwe, kandi akendisyatimbwako ekihunga kinene. Akendisyabirikira esyonyubula erilw’endta n’oku kihugo, inyanatswera abandu buwe.” Esyonyimbo 50:3,4.OO 641.2

“Neryo abami bʼekihugo, nʼabandu bakulu, nʼabandu abakasondola abasĩrĩkanĩ, nʼabandu bʼebindu, nʼesyombangĩ, nʼobuli mukobe, nʼobuli mundu wʼobwĩranda, mobayĩbĩsa omo myangalũ nʼomo katĩkatĩ kʼamabwe wʼebitwa. Kandi mobabirikira oko bitwa nʼamabwe bati, Mututogereko, mũtũbĩse oko meso agʼoyo wĩkere oko kĩtũmbĩ kyʼobwami, nʼokwʼihitana lyʼEkyana kyʼEmbũlĩ! Kusangwa ekiro kinene kyʼerihitana lyabo kyabĩrĩhĩka, kandi nindi wangatoka erihanganaho kwehĩ?” Eribisulirwa 6:15-17.OO 642.1

Erigololerya iryabirihwa. Eminywa eyikatula amabehi iyabiribandwako n’erihunibwa. Erigusanganako amasasi, amatumu n’emisoha, akatabanguko k’esyonyuhe, n’emirenge y’ekimbunzenge, n’esyongyimba esyo babirikulingula omu musasi” (Isaya 9:5) ibyabirihunibwa. Hakendisyabya isihali kindu kyosi ekikowibawa oku ndambi eyo erilusyaho omulenge w’emisabe n’omulenge w’erilaka n’eririra. Omulenge w’erilaka akendisyalwa omu minywa eyikabiribya iyinemugololerya, bakendisyabuga bati “Ekiro kikulu ky’erihitana liwe kyamasa; neryo nindi wasyatoka eryimanirakyo?” Ababi bakendisyasabirirya eribuliranibwa omu syonguka sy’omu meruka omu kitswa ky’erilola oku busu bw’oyo oyu balwe bagayire n’erigana.OO 642.2

Omulenge oyo owakendisyingira omu kutwe kw’omuholi, banasigo. Talebaya nga ni syongendo nyingahi, omu mirenge myolo-myolo, esyo babya babirikirwemo eriyisubamo. Talebaya nga ni syongendo nyingahi esyo bowira womo erilaba omw’ikuta-kutibwako omunywani, mugala wabo, kutse omulamya. Oku bandu abakagana olukogoluwe sihali ogundi oyuwngabere inyakakindisayabo olubanza, ng’omulenge oyo owamabirigunzamugulu muli inyanemukuta-kuta kubo ati: “mubinduke, mubinduke erilwa omu syonzira syenyu nyibi; kusangwa mukendikwa busana naki?” Ezekieli 33:11. Mbwino kw’alibya okw’ibo ini mulenge w’omunya-hali! Yesu akabuga ati: “Nabiribirikira, nenyu mwabirigana, nabirikakya okuboko kwage okw’inywe, kandi sihatabya na muguma oyukalangira nga nikya mubongo, nikwa simwatalegana erihabula lyage.” Emisyo 1:24, 25. Omulenge oyo akabukaya ebyo bangabere ibabirisangulaho — erikunga eryo balabayamoameso, erilalirya eryo bagana, emiyisa eyo balenza-lenzaya.OO 642.3

Hali abo abasekereraya Kristo omugulu ahemulikanibawa. Omu butoki obukalire amalengekania waboakendisyibuka ebinywa by’oyuwagalawa oyo, omugulu omuhereri mukulu amuhatikana, mwatulago ndeke-ndeke ati: “Erilwa lino mukendisyalangira Omugala w’Omundu inyanikere oku luhande lw’amali olw’obutoki n’eryasa omu bitu by’elubula.” Matayo 26:64. Oku ndambi eyo bakendisyamulangira omu lukengerwa luwe, neryo ibakisiya ibamulangira inyanikere oku luhande lw’amali olw’obutoki.OO 643.1

Abo abagaya eribuga liwe, akabuga ati ni mwana wa Nyamuhanga, okundambi eyo bakendisyabula eby’eribuga. Hakendisyabya ihane Herodi ow’emiyiheko oyuwamugololeraya oku kitsumbi kiwe eky’obwami, neryo amalayira abasirikani buwe abakamusekereraya ati bamwambalaye mu mwami. Hakendisyabya ihane abalume binyini-nyini obu byala byabo bitemo kandu k’engangirirya/enyikirirya abamwambalaya ekanzu eya lukula-kula, oku mbumo yiwe yibuyirire bamakongomererako embita ey’amahwa. N’omu byala byiwe ebiteko eriyinyalika bamahiramo owali nga mwigo w’obwami, neryo bamamunamira omw’isekererya ly’ekitsumi, abalume abaswiraya n’eritwira amatande w’omu busu bw’omunya-mwami w’engebe, oku ndambi eyo bakendisyasaga iyo erisamalirabo n’erisondekania eritibita bakasaga olukengerwa lw’eribyaho liwe. Abo abakongomerera esyodudu sy’omu byala n’omu bisandu byiwe, omusirikani oyuwamutsimita eritumu ly’omu lukanga luwe, bakendisyalangira esyongolu hino n’erisag’inene n’eriyikubya bwomwo.OO 643.2

Abahereri n’abalemi, n’obuba bunene, bakendisyibuka ebyabya eKalivari. N’esusubali nyinene bakendisyibuka ng’oku babuga, ibanemutsingya emitwe yabo omw’iyitsangura ery’obwa-Satani, bati: “Abya akalamya abandi; iyo syangatoka eriyilamya. Amabya inimukama wa Israeli, nyakatakima erilwa oku musalaba, netutukendimwikirirya. Abya akayiketera omu Nyamuhanga; nyakatasa amutsunire lino, amabya inyakendimwimya.” Matayo 27:42, 43.OO 643.3

Bakendisyibuka ndeke-ndeke omukya w’Omulamya ow’abakoli b’omw’irima abagana eriha mukama wabo y’ebiguma by’omw’irirma ly’ebinyu, abatsuma-tsuma abagombe buwebamita na mugala wuwe. Bakendisyibuka kandi eritswera ibo binyini-nyini eryo balabayaho bati: Omwami mwiny’eririma “akendisyatinda abalume babi abo.” Omu kibi n’omu kisuyiro eky’abandu batemo buyiketerwa abo, abahereri n’abakulu bakendisyalangiramo enzira eyo bakwama n’erihera lyabo eryo batolere ibatunga. Neryo oku ndambi eyo hakendisyabya erilaka erya luhole-hole. Ekiriro ekikita-bulige eky’erihw’amaha ekyo omulenge wakyo munenekwilaba owabugir’endata ati: “Mumubambe! mumubambe!” owatwangana omu syombalu esya Yerusalema, ibanemubuga omw’ilaka lyabo bati “Niyo Omwna wa Nyamuhanga! Niyo Masiya kwenene!” Bakendisyarondekania eritibita erilwa ahali Mukama w’abakama. Bakendisyalengaho eriyibisa omu bwingira bw’omu kitaka obulyabanika busana n’eritenga ly’ebindu eriryabyaho.OO 643.4

Omu syongebe esy’abosi abakagana okwenene mukanabya amatuku omugulu bakayowa nga bamahemuka, bakibuka engebe y’eriyitwala nga niba Nyamuhanga kwenene neryo omutima inyabya n’eriyikubya bwomoeritawite ekyo lyangatamba. Nikwa bino ni bike kutsibu byamagenekwa n’eriyikubya bwomoerikalire ery’ekiro ekyo omugulu “erisaga likendisyasa ng’eriyiramo kima,” omugulu “eritinda likasa ng’akaburungu!” Emisyo 1:27. Abo abangabere ibakabulegetaya Kristo n’abandu bayiketerwabuwe oku ndambi eyo bakendisyayilangirira olukengerwa oluli kubo. Bakendisyabya bane omw’isaga inene bakendisyowa emirenge y’abagombe ba Nyamuhanga ibane omw’itsanga-tsanga ibanemubuga bati: “Ono niyo Nyamuhanga wetiu; twabirimulindirira, nayo akenditulamya.” Isaya 25: 9.OO 644.1

Omu kati-kati k’eriyirigisya ly’ekitaka, eripalya ly’obutuku, n’eripura ly’omulumo w’obutuku, omulenge w’Omwana wa Nyamuhanga akendisyabirikira abagombe abagotsere omu masinda. Akendisyasamalira oku masinda aw’abatunganene, neryo, akendisyasumbira ebyala byiwe by’endata, neryo akendisyabuga n’omulenge munene ati: “Mubuke, mubuke, mubuke, inywe abagotsere omu lututu lw’ekitaka, neryo muhangane!” Oku kihugo ekyosi abaholi bakendisyowa omulenge oyo, n’abosi abakendisyowago bakendisyabya n’engebe. Neryo ekihugo ekyosi kikendisyabyamoebikindo eby’erihe ly’amalwa inene erya buli kihanda, buli mubuge na buli bandu. Bakendisyalwa omu nyumba y’omuliki ey’o luholo, ibanambite olukengerwa lw’obuta-hola, ibanemubugir’iguma bati: “Iwe luholo, iwe, eriluma lyawu liri hayi? Iwe isinda, erikinda lyawu liri hayi?” Abanya Korinto 15:55. Neryo abatunganene abaliho n’abagombe ba Nyamuhanga abalyalubukibawa bakendisyatulungania emirenge yabo y’omw’ibugira haguma n’omulenge munene ow’obutseme n’erikinda owakendisyatwala obutuku buli.OO 644.2

Abosi bakendisyalwa omu masinda ibane n’ekitutu ekyo babya nakyo bakingira omu Masinda. Adamu, oyukendisyimana omu kitunga ekiryalubuka, ini w’ekitutu kiri kandi kinene kwilaba abosi, nikwa ini kikeho kwilaba ekya mugala wa Nyamuhanga. Akendisyabya inyayisosire kutsibu oku bandu b’esyondengo sy’enyma-nyuma; omu mwtsi muguma ono nimomukendisyaminyikala eriterengna ly’olulengo lw’abandu. Liriryo abosi bakendisyalubukibwa ibane n’akagala k’obusuko. Oku nzuko, omundu mwahangikwa omunkisosekanio kya Nyamuhanga, butsira omu mibere-na-mitsemisa nikwa n’omu mikwikire-na-mitondere. Ekibi mukyatsandya, hakuhi n’erilusiryahw’iguma ekisosekanio ky’obunya-lubula; nikwa Kristo mwasa erisubyaho ekyo ekyatala. Akendisyabindula emibiri yetu mitsandirya n’erisyakokotayo ng’owuwe mubiri ow’olukengerwa. Ekibiri-biri ekikahola, ekikatsandibawa ekibi, kikendisyuwana kundu, ikyabuyahirya, kandi ikyambala obuta-hola. Ebitingu by’obulemaebyosi bikendisyasigala omu masinda. Abalamibirwe abo bakendisyabya babirisubibwa oku muti w’engebe ow’omu Edeni eyo batalaya kera-kera, “bakendisyakula” (Malaki 4:2) erihika oku kitutu ekyoswire ekyo omundu abyamo omu lukengerwa atali abihya. Ehisigalira ehy’eriminyirako eritakirwa ly’ekibi hikendisyalusibwaho, n’abali bayiketerwa oku Kristo abo bakendisyabanika omu “bubuya bw’Omwami Mukulu Nyamuhanga wetu. Talangira omulamo ku ni mubuya bungana! Owabirikanibwako luli, ogu babiriganiryako luli, ow’akalengekanibawako n’amaha manene, nikwa isibaliyitegererayago omu bwoswire.OO 644.3

Abatunganene abaliho bakendisyabindulwa “omu katambi kake, omw’ipalya ly’eriso.” Oku mulenge wa Nymuhanga bakendisyambalibwa olukengerwa; oku ndambi eyo bakendisyayirwamo batahola, neryo haguma n’abagombe ba Nyamuhanga abalyalubukibawa bakendisyabakulirwa endata eriyasangana Omwami Mukulu y’omu mwanya. Abalaika “bakendisyahindanirya haguma abayisogawa buwe erilwa omu mahunga ani, erilwa oku muhindo erihika oku gundi muhindo.” Ehyana hirere abalaika babuyirire bakendisyahekahyo n’erihirahyo omu byala by’obu mama wahyo. Abira abo oluholo lwabirigabula buli bakendisyasanga-sanganibwa, isibangaswagabulana na kera, neryo ibanemwimba esyonyimbo sy’ebitsange, bakendisyahetukira haguma eriya oku muyi munene owa Nyamuhanga.OO 645.1

Oku buliluhande lw’ekinga ky’omuliro ekitimbirweko ekitu kukendisyabya ikune amapupa, n’ahisi syakyo ihane esyongata esikahumula, neryo ekinga kikahetukira endata, esyongata syakyo sikendisyabya isinemubuga n’omulenge munene siti, Abuyirire,’ n’amapupa, akayisumba n’eryikira, akendisyabya akabuga n’omulenge munene ati, “Omubuyirire, Omubuyirire, Omubuyirire, Omwami Mukulu Nyamuhanga omwinye butoki.” N’abalamibirwe ibalakira haguma bati, “Aleluya!” ebinga bikaloly’embere eriya e Yerusalema enyihya-nyihya.OO 645.2

Abakwami ba Kristo abo bakendisyabya batali bingira omu muyi munene owa Nyamuhanga, Omulamya akendisyahira kubo kw’akaminyikalo k’erikinda n’eryambalyabo akaminyisyo ak’eribya bandu b’obwami. Ebikundi by’abandu abakakangabagasanaya bakendisyimana eritimba oku mwami wabo, oyu kitutu kiwe kiyisumbire oku bagombe n’oku balaika, oyu kitutu kiwe kikendisyayisumba omu kitsumbiky’obwami endata oku buli mugombe n’oku buli mulaika, oyu busu bwuwe bukendisyakangabagasanirya kubo ibwoswire olwanzo. Omw’ihe ery’abandu abalamibirwe, obuli riso likendisyabya irihandire okw’iyo, obuli riso likendisyalangira olukengerwa luwe oyu “busu bwuwe bwatsandibawa kwilaba obwa buli mundnu wosi, kandi oyukwikire ndeke kwilaba abana b’abandu.” Oku mitwe ey’abakindi, Yesu n’ebyala byiwe eby’amali binyini-nyini akendisyahirako esyombita sy’olukengerwa. Oku mutwe wa buli muguma kukendisyabya embita, iyineko erina erihya-lihya” (Eribisulirwa 2:17) n’ekisakango kiti, “Obubuyirire oku Mwami Mukulu.” Omu byala ebya buli muguma mukendisyahiribwa ekiganza ky’erikinda n’enzenze eyikakangabagasanaya. Neryo omugulu omulaika oyukalayira akendisyabya akakosya akaliki, obuli byala bikendisylabangana oku hiriki hy’enzenze wutimbwino binasangirwe ibinasi eriwatayo, neryo esyonyimbo sikendisyasendemuka omu mirenge eyuwenenga. Obutseme bunene bukendisyosula omu mutima owa buli muguma, n’obuli mulenge akendisyasumbibwa omw’ipipa ati: “Okw’oyo oyuwatwanza, kandi amatwoya erilwa omu bibi byetuomu musasi wuwe, kandi abirituyiramo bami kandi abahereri oku Nyamuhanga kandi tata wuwe; olukengerwa n’eritabala bibye okw’iyo kera-na-kera.” Eribisulirwa 1:5,6.OO 645.3

Embere sy’ekikukumbano eky’ababirigullibwa abo yikendisyabya iyine omuyi munene owabuyirire. Yesu akendisyakyungulira iguma esyonyukyo syago esihenirye ng’esyonzururu, n’ebihanda eby’abandu ababiriteya okwenene bakendisyingira musyo. Omu muyi oyo bakendisyalangira eparadiso ya Nyamuhanga, omuyiowa Adamu omugulu abyan’engebe eyiteko kibi. Neryo omulenge oyo oguwene kutsibu kwilaba lwimbo l hwosi olwamatowibwa mundu, akendisyowibwa inyanemubuga ati, “Oluhi lwenyu lwamahwa.” “Mwase inywe batsumulwa ba Tata wage, mwimaye mu mwinda obwami obwabateka-tekerawa erilwa okw’ihandwaho ly’ekihugo.OO 646.1

Oku ndambi eyo emisabe y’Omulamya akasabira abiga buwe yikendisyabererera yiti: “Ngasonda nyitiobuwabirinyihambya nabo babye nage aho nyiri.” Kristo akendisyakangya tata wuwe yo abandua obw’agula omu musasi wuwe, isibaliko lubanza embere sy’olukengerwa luwe,, ibanoswire ebitsange bingyi” (Yuda 24), inyanemubuga ati, “Mbesi eby’eriswekya eby’olwanzo olukalamaya! Obutseme bungaho-ngaho obw’endambi eyo, Tata oyutawite busubuliro, akasamalira ababirilamibwa, omugulu akendisyalangira ekisosekanio kiwe, obuhengemerya bw’ekibi ibwabirihwaho, ebitingu byakyo ibyabirilusibwaho, neryo abandu kandi ibabya buguma n’obunya-lubula!OO 646.2

N’olwanzo olutebugika, Yesu akendisyangirira abatalegula buwe abo b’omu bitsange eby’Omwami Mukulu. Ebitsange by’Omulamya biri omw’ilangir’abandu abo ababirilamibwa erilaba omw’agalwa liwe n’erihemulikanibwa liwe b’omu bwami bw’olukengerwa. N’abalamibirwe bakendisyagabana oku bitsange ebyo, bakatungerera omu batsumwirwe abo immune abo obu baleta oku Kristo erilaba omu misabe yabo, omw’ikolererabo, n’omw’iyihayo lyabo mu buhere obuliho. Bakendisyabya bakatimba oku kitumbi ky’obwami ekihenirye ng’esyonzururu, emitima yabo yikendisyabyamoobutseme obulengererye, bakendisyabya bakalangira abo obubabirireta oku Kristo, neryo ibalangira bati omuguma mwakaleta abandi, nabo bamaleta abandi, abosi bamaletwa omu mwanya w’obutekane ow’erihumuliramo, aho bakendisyabya bakalusya esyombita syabo sy’oku mitwe n’eryikiryasyo aho bisandoo bya Yesu n’etimupipa emigulu n’emigulu.OO 647.1

Abalamibirwe bakendisyabya bakangirirwa omu muyi munene wa Nyamuhanga, omu kyanya mukendisyabya emirenge minene y’ebitsange n’erisikya. Aba Adamu ababiri ibakayasanga-sangana. Omugala wa Nyamuhanga akendisyimana inyanasanzire amaboko inyanangirira tata wetu oyutulwiremo, omunduoyu ahangika oyuwahalayaoku buhangiki bwuwe, kandi busana n’ekibi kiwe esyongolu sy’eribambwa oku musalaba siri oku mubiri w’Omulamya. Adamu akendisyabya akalangira esyongolu sy’esyodudu nyibi, syendisyawa omu kikuba ky’omulamya, liriryo, omw’ihemuka linene, akendisyawa oku bisando byiwe inyanemulira ati, “Atolere, atolere, Omwana w’Embulioyuwitibawa!” Lyolo-lyolo, Omulamya akendisyamuhangania n’erimulagira ati asyaswatungerera obuhimbano obwa Edeni obu abirigunza butuku burahakuti inyanalusibirwe mubwo.OO 647.2

Adamu abere abirilusibwa omu Edeni engebe yiwe oku kihugo yabya yoswiremoeryagalwa n’amalige. Obuli kiti ekikakutuka oku muti, obuli nyama eyikakerawa busana n’obuhere, obuli kitingu ky’obulwere oku biti n’oku miti, obuli kitingu ekikabya oku bugere bw’omundu, lyabya likabya kibukyo kihya eky’ekibi kiwe. Eriyikubya bwomoliwe mulyabya linene kutsibu akalangira obubi bukakanyirira, neryo, omw’isubamo okw’ikungwa liwe, inyakabana eritwirwa olubanza ng’oyuwaleta ekibi. Eribuga hakuhi ebirimo kigonye kiguma, omw’iyiyinia ly’eriyikehya mwaheka ekisuyiro ky’eritwa Ebihano. Omu kwenene mwayisubamo busana n‘ekibi kiwe n’eriyiketera obubuya bw’eriyilaganisya ly’Omulamya, neryo mwahola inyane n’amaha w’erisyalubuka. Mugala wa Nyamuhanga mwalungula eritaluka ly’omundu n’eriwa liwe; neryo oku ndambi eyo, erilaba omu mubiri w’eribuyira, Adamu akendisyasubibwa omu butabale bwuwe ow’erimbere.OO 647.3

Inyabiryosula ebitsange, akendisyalangira emiti eyo anabya akatsemeramo — emiti yinyini-nyini eyo ebiguma byayo anabya akanogako omu biro byiwe atali akola ekibi. Akendisyalangira emiriki-riki y’ebinyu eyo anabya akalandikania, omusanga winyini-nyini ogu abya anzire erilolerera. Obulengekania bwuwe bukendisyaminyerera ndeke ebirimoebyosi; akendisyayitegererya ndeke ati eno ni Edeni eyabirisubibwa buhya, iyikatsemesaya kwilaba omuhulu alusibawa muyo. Omulamia akendisyamukolya oku muti w’engebe neryo akendisyakutula ebiguma byago eby’olukengerwa n’erimulayira ati alye. Akendisyatimbya ameso neryo inyalangira ekinzigiri eky’abany’ihika liwe ababirilamibwa, ibane omu Paradiso ya Nyamuhanga. Neryo akendisyagusa embita yiwe y’obwami eyikakangabagasanaya y’oku bisando bya Kristo neryo, akendisyawa omu kikuba ky’Omulamya. Akendisyahamba oku nzenze eyikolire omusy’ amagetsi, neryo ebisenge by’elubula bikendisyabugirana mw’olwimbo lw’erikinda luti: “Oyutolere, oyutolere,, oyutolere y’Omwana w’Embuli oyuwitibawa, na lino aneho!” Abany’ihika lya Adamu bakendisyabakula olwimbo neryo ibagusa esyombita syabo sy’obwami sy’ahisioku bisando bya Yesu bakamunamira n’erimuramya.OO 648.1

Erisubanamo lino likendisyalangirwa abalaika abatogay’emisonia okw’iwa lya Adamu neryo bamayitsangura omugulu Yesu ahetukira elubula enyuma w’erilubuka. Inyamabirikyungulira abosi abakendisyikirirya oku lina liwe bw’eyisinda. Oku ndambi eyo bakendisyalangira omubiri ow’erilamya omundu inyamahwererera, neryo bakendisyatulungania emirenge yabo y’omu lwimbo lw’eripipa.OO 648.2

Oku ngetse y’ekiyo, embere sy’ekitumbi ky’obwami, engetse y’ekiyo eyo eyitulungenemoomuliro, - ey’esyorangyi tetete esikakangabagasanaya, - ekitungaky’abandu “ababiritunga erikinda enyama n’ekisosekanio kyayo, n’akaminyikalo kayo, kandi n’omuganzo w’erinalyayo.”Abandu emitwalo ikumi n’ini n’ebigonye bini abasabulawa erilwa omu bandu bakendisyimana haguma n’Omwana w’Embuli”ibane n’esyonzenze sya Nyamuhanga” neryo hakendisyowibwa omulenge ng’owakalwa oku magetse mangyi, kandi ng’omulenge ow’omulumo munene w’obutuku, oyo w’omulenge w’abawati bakawata esyonzenze syabo.” Neryo bakendisyimba “olwimbo luhya” embere sy’ekitumbi ky’obwami, olwimbo olu ogundi mundu ate angiga erihusyaho abandu emitwalo ikumi n’ini n’ebigonye bini. Lw’olwimbo lwa Musa n’Omwana w’Embuli — olwimbo lw’erisabulwa. Sihali mundu wangiga olwimbo olwo erilusyaho abandu emitwalo ikumi n’ini n’ebigonye bini; kusangwa ni lwimbo olukatondogola ebyo balolako n’erilabamo — ebindu ebititalolwako n’erilabibwamo kitunga ky’abandi bandu. “Bano nibo abakakwama Omwanna w’Embuli ehosi-hosi eyo akaya.” Abandu bano abalyahindukibawa erilwa oku kihugo, erilwa omu baliho, bakendisyaganzwa nga “omuganulo busana na Nyamuhanga kandi busana n’Omwana w’Embuli.” Eribisulirwa 15:2, 3; 14:1-5. “Bano nibo abandu abakulika erilwa omw’agalwa linene kutsibu.” Bakendisyabya ibabirilaba omu ndambi ey’omuhito owate atabyaho eritsuka aho abandu bakataberaho; ibabiriyiyinia obwagali bungaho-ngaho obw’omuhito wa Yakobo; bakendisyabya ibabiryimana isibawite mutonganiri erilaba omu butuku bw’eryutibwa ly’eritswera lya Nyamuhanga ery’erigunzerera. Nikwa ibabirisabulwa, kusangwa ibabiryoya esyongyimba syabo n’eriyirasyo mu sihenirye omu musasi ow’Omwana w’Embuli.” “Omu buno bwabo isimuli mwatabanika matebo: kusangwa sibali n’Biblia” embere sya Nyamuhanga. “Neryo ku bali batya embere sy’ekitumbi kya Nyamuhanga, n’erimuhererya Ekiro n’eritungyi omu hekalu yiwe: n’oyuwikere oku kitumbi ky’obwami oyo akendisyabya omukati-kati kabo ebiro byosi.” Bakendisyabya ibabirilangira enzala n’ebilwere ku bikatsandaya ekihugo, n’eryuba ku likabya n’obutoki bw’erihisya abandu b’omu kihuhani kinene, nabo ibibene n’ibibene ibabiriyiyinirya eryagalwa busana n’enzala n’enyota. Nikwa “sibendisyaswakw’enzala na kera, kutse eriswakwa enyota;; n’eryuba siryendisyahisyabo, kutse ekihuhani kyosi-kyosi. Kusangwa Omwana w’Embuli oyuli omukati-kati k’ekitumbi ky’obwami akendisyalisyabo, kandi akendisyebembetyabo erihika oku syongununuko esy’ amagetsi esiriho: neryo Nyamuhanga akendisyasangula emisonia eyosi y’oku meso wabo.” Eribisulirwa 7:14-17.OO 648.3

Omu migulu eyosi abayisogawa ba Nyamuhanga babirikagiriribwa omw’itendekero ly’ebirengo. Mubalaba omu hiyira ehifunda-fundire kuna kihugo; babiryuwanibwa omw’ihesero ly’eryagalibwa. Busana na yesu mubayiyinia eriganibwa, eriponwa, n’eribugibwako nabi. Babirimukwwama erilaba omu malwa awakalire; babiriyiyinjia eriyiyigana kandi babirilolako n’erilaba omu bikala-kalire ebikagunza mubo mw’amaha. Erilaba lyabo omu bikala-kalire mubaminya obubi bw’ekibi, amaka wakyo, eriyowa igusingirwe-lubanza busana nakyo, n’amaligee ogu kikaleta;; neryobakatungererakyo n’eripona. Eriminya ng’oku hane obuhere obutawite busubuliro obwahebawa busana n’eritambirakyo likayirabo mu bolo-bolo omw’isamalira lyabo kandi likosulaya emitima yabo mw’erisima neripipa eryo abate batagwa bate baminya. Bakabya n’olwanzo lunene kusangwa babiribuyirwa kinene. Kusangwwa mubagabana okw’agalwa lya Kristo, bakabya n’eritolera eribya abakagabana nayo olukengerwa luwe.OO 649.1

Abali b’omwandu aba Nyamuhanga bakendisyabya ibakalwa omu hyanya ehibisamire omu syonyutu sy’amanyumba,omu bihuma, omu binyumba bitunda-tundire, omu byumba ebirimire omu kitaka ky’amanyumba w’omuliki ebirimoebigetse, omu myanya eyo bakahanikamoabandu n’eryitabo, omu bitwa, omu syombwarara, omu myangalu y’omu kitaka, omu byuna ebiri oku misike y’esyongetse. Omugulu babya oku kihugo “isibawite kandu,ibakagalibawa, ibakakola-kolawa nabi.” Esyo milyoni n’esyo milyoni sy’abandu mubatsikwwa ibakatwalawamo bandu babi kusangwa mubagana eryolobera ebyo Satani akasonda ebikatebaya. Abatwi b’esyombanza imubatwirabo olw’eribya ibahalirye ebirengererye. Liriryo, oku ndambi eyo, “Nyamuhanga iyuwene-wene niyo mutsweri.” Esyonyimbo 50:6. Oku ndambi eyo eritwamo ly’oku kihugo likendisyabinduka. Akendisyalusyaho ebitsumangyi ebiri oku bandu buwe.” Isaya 25:8. Bakendisyahulabo mu Ababuyirire, abalamibirwe b’Omwami Mukulu. ” Abirihiraho “erihabo obubuya omu kitswa ky’eribwe, omugulu w’ebitsange omu kitswa ky’obulige, olukimba lw’eripipa omu kitswa ky’omulimu w’eriritoherwa.” Isaya 62:12; 61:3. Bakendisyabya isibakiri batseke, abakagalibawa, abraarangire n’abakalyatangirirawa. Erilwa oku ndambi eyo bakendisyabya n’Omwami Mukulu emigulu yosi. Bakendisyimana embere sy’ekitumbi ky’obwami ibanambite esyongyimba mbuyangakwilaba esyongyima abasikibirwe kutsibu kuna kihugo esyo bamabiritambala. Bakendisyambalibwa esyombita esy’olukengerwa kwilaba esyamatahiribwa oku mitwe y’abami b’oku kihugo. Ebiro by’erilumwa n’eririra bikendisyabya ibyabirihwa lwosi olwo. Omwami w’olukengerwa inyabirisangula emisonia y’oku masu wosi: obuli kindu ekikaletera obulige ikyabirilusibwaho. Bakendisyabya banemuhuba ebikoma by’amabondo, bakendisyahiramo olwimbo lw’eripipa, olusongokwere, olusihire, kandi oluwenenga; ilunemo obuli mulenge, erihika aho olwimbo olwo lukendisyatwanga-twangana omu byumba by’elubula bati: ” Nabo mobabirikira omo mulenge munene bati, Erilama lyetu lĩkalũa uku Nyamuhanga wetu, oyo wĩkere oko kĩtũmbĩ kyʼobwami, kandi lĩkalũa oko Kyana kyʼEmbũlĩ! Amina! omũyĩsa, nʼolukengerwa, nʼamenge, nʼewasĩngya, nʼerĩsĩkya, nʼobũtokĩ, nʼamaka, bibye uku Nyamuhanga wetu kera na kera! Amina!” Eribisulirwa 7:10, 12.OO 650.1

Omu ngebe eyo tuli nayo eno twanginatsuka eriyitegererya omutwe mukulu ow’eriswekya, ow’erilamibwa kisa. Omw’iyihererya lyetu erikasubulira hakuhi, twanginalengekania kutsibu okw’ihemuka n’olukengerwa, engebe n’oluholo, eritswera omu bulingirirania n’olukogo, ebikasanga-sanganira oku musalaba; liriryo nibya n’omu twnangalengaho kiririhi, erikakya obulengekania bwetu tukataluka nga kikaminyisayaki omu bwoswire. Obuli n’obugali, eritobera n’eriyisumba, eby’olwanzo olukalamaya bikayitegereribawa bwiso-bwiso. Endeka-teka y’omulamo w’omundu siyendisyayitegereribwa eyosi, nibya n’abalamibirwe n’omu banemwendisyalangira ng’oku bakalangirawa kandi n’omu banemwendisyaminya ng’oku baminyirwe; liriryo erilaba omu birimo bitabahwa okwenene kulya kukendisyabya kukabisulirwa obulengekania bw’abandu abasimire n’erisweka abo. N’omu kine kiti amalige n’erilumwa ly’omubiri n’ebirengo eby’oku kihugo bikendisyabya ibyabirihwa n’ekikaletabyo ikyabirilusibwaho, abandu ba Nyamuhanga bakendisyikala ibanasi ndeke-ndeke omulamo wabo nga mwabya wa buguli bungahi.OO 651.1

Omusalaba wa Kristo akendisyabya eky’erikaniako kandi olwimbo olw’abalamibirwe emigulu eyosi. Omw’isamalira Kristo inyane omu lukenherwa, bakendisyabya bakalangiraa ng’oku abambawa. Si kyendisyatibiriranwa kiti oyo oyu butoki bwuwe bwahangika n’erihambirira ebihugo ebiteganzika by’omu kyanya ekingaho-ngaho, omwanze wa Nyamuhanga, oyuli mukulu omulubula, oyo oyu abakerubi n’abaserafi abakakangabagasanya babya bakatsemera eriramya — mwayikehya busana n’erisumba omundu; indi mwaheka erikindwa-lubanza n’erihemuka ly’ekibi, n’obusu bwa tata wuwe erimubiswako, erihika aho obwagali obw’ekihugo ekitere bwakasula omutima n’erisengesula engebe yiwe y’oku musalaba w’eKalivari. Oyuwakola ebihugo ebyosi, oyukatwamo ebikendisyabya oku buli mundu, indi inyikirya olukengerwa lwo luhande n’eriyikehery’iguma, busana n’olwanzo, eriyirwamo mundu kikendisyikala ikinemukukubalya n’erireka ebihugo ebyosi ibyikala bikamuramya. Ebihanda eby’abalamibirwe bakendisyabya bakasamalira omulamya wabo n’eritungerera olukengerwa lwa Tata wuwe oyukakota lukakangabagasania omu busu bwuwe; bakendisyabya bakatungerera ekitumbi kiwe ky’obwami, ekiriho kera-na-kera, n’eriminya bati obwami bwuwe sibuwite busubuliro, bakendisyatulikana n’olwimbo lw’ebitsange luti: “Atolere, atolere, Omwana w’Embuli, oyuwitibawa kandi abiritugula busana na Nyamuhanga erilaba omu musasi wuwe ow’obuguli bunene!”OO 651.2

Erikumbo ly’omusalaba likasoborera amakumbo awosi. Omu kyakakala ekikakoleraya erilwa e Kalivari ebisimisyo bya Nyamuhanga ebyabya bikatwosulyamo obuba n’erisaga bikendisyabanika ini bibuya kandi ibikabuyahiraya. Olukeri, obwolo-bwolo n’olwanzo lwa lubuti-buti bikendisyalangirwa ibikatulungana n’obubuyirire, obulingirirania n’amaka. Tukendisyabya tunemutungerera obukulu bw’ekitumbi kiwe ky’obwami, ini kiri-kiri kandi ikiyisumbire, tukendisyalangira emibere-na-mitse yiwe ng’oku yiminyikalibirwe omu lukengerwa, neryo omu muhanda ogu tute twatayitegereryamo, tukendisyayitegererya olukengerwa ekya “Tata wetu” ekyamabirigunzaho emigulu n’emigulu ekyo kikaminyisaya.OO 652.1

Kikendisyalangirika kiti oyo oyuwite obwenge obutawite busubuliro syangahirireho endeka-teka yindi ey’omulamo wetu erilusyaho obuhere obwa mugala wuwe. Erituhwa busana n’obuhere buno by’ebitsange by’erihira oku kihugo kw’abandu ababirigulibwa, ibabuyirire, ibatsemire, kandi ababiryambalaobutahola. Ebikendisyalwa omu malwa w’Omulamya akalwa n’amatoki w’omwirimya niyo tseme oku bandu abalamibirwe, bakongera okulukengerwa lwa Nyamuhanga emigulu yosi kera-na-kera. Kandi eno niyo ndundi ey’engebe y’omundu eyikalekaTata inyatsemera obugiui obwalihawa; na Kristo iyuwene-wene, akendisyabya akalangira ebiguma ebilwire omu buhere bukulu bwuwe, akendisyatsemer’iguma.OO 652.2