5. Ni Juan Wicleff
Idi casangoanan ti Reformacion bassit laeng ti adda a copia ti Biblia; ngem ni Apo Dios dina impalubos a mapucaw a matalipupos ti saona. Dagiti kinapudno saanda a mailinged nga agnanayon. Isu nalacana a bucraan dagiti sao ti biag a cas ti calacana a nanglucat cadagiti ruangan ti pagbaludan ken nanglasang cadagiti landoc a rikep tapno mabulosanna dagiti adipenna. Cadagiti nadumaduma a dagdaga idiay Europa adda tattao a tinignay ti Espiritu ti Dios a mangsukimat iti pudno a cas nalmeng a gamgameng. Idinto ta inturturong ida ti Dios cadagiti Nasantoan a Surat, inadalda dagiti sagrado a binulong a nabuyogan iti ayat. Siaayatda nga umawat iti silaw, uray aniat mapaspasamac cadacuada. Rimmuarda a cas binaon ida ti Langit ket binungtolda dagiti cawar ti allilaw ken ananito, ket pinuccawanda dagiti nabayagen nga adda nga adipen, tapno bumangonda ket irupirda ti wayawayada.DP 73.1
Malacsid laeng idiay gimong dagiti taga Valdenses, ti sao ti Dios adda idi a nacandadoan iti uneg dagiti pagsasao a dagiti laeng nagadal ti nacaawat; ngem dimteng ti tiempo a pannacayulog ti Nasantoan a Surat ken pannacaiwarasda cadagiti ilili iti nadumaduma a dagdaga iti nacayanacanda a pagsasao.DP 73.2
Idi maicasangapulo ket uppat a siglo timmaud idiay Inglaterra ti maysa a tao nga agnagan ti Juan Wicleff, isunto a mai- pacdaar a cas pannacabituen ti Reformacion. Ti dackel a protesta a maibusor iti Roma a naipalubos kencuana nga ipuccawna. dinto mapaulimec uray caanoman. Dayta a protesta inrugina 1i gubat nga agbanagto iti pannacawayawaya dagiti tattao. dagiti igiglesia, ken dagiti nasnacion.DP 73.3
Ni Wicleff nasirib iti adal, ket kencuana ti panagbuteng iti Dios isu ti pangrugian ti sirib. Agdindinamag idi adda idiay colegio gapu iti nasged a kinasingpetna ken calaing ti talentona ken sariritna. Agsipud iti pannacawawna iti pannacaammo pinadasna nga ammoen ti isuamin a sangá ti sursuro. Naadalan iti filosofia escolastica, iti annuruten ti iglesia, ken iti linteg a civil, nangnangruna iti maipapan iti dagana. Naiparangarang unay ti pateg ti immuna a sursurona idi agtartrabajon iti ududina. Ti pannacaammona a nalaing iti duadua ti filosofia idi tiempona isut nangpabael kencuana a nangipanayag iti allilawna: ket gapu iti panangadalna iti linteg ti nacion ken religion nacasagana a makibacal iti dackel a gubat a maipaay iti civil ken nareligionan a wayawaya. Abus pay ta nabalinna a pinetpetan dagiti armas nga aggapu iti sao ti Dios, naadalna pay dagiti disciplina intelectual dagiti pagescuelaan, ket naammoanna dagiti sicap dagiti taga escuela. Ti pannacabalin ti siribna ken ti kinasaririt ken kinalaing ti sursurona kinayawanna ti panagraem dagiti gagayyem ken cabusor nga agpadpada.DP 74.1
Idi adda pay laeng iti colegio, ti imatang ni Wicleff naiturong iti Nasantoan a Surat ket sinukimatna a nalaing met. ket isut nangpabael kencuana a nangipadanum iti sursuro dagiti pagescuelaan. Idi casacbayan dayta naricnana ti dackel a pannacabisin a di nabalin a pinennec dagiti inadalna nga escolastica wenno ti sursuro ti iglesia. Idiay sao ti Dios nasaracanna daydiay sinapsapulna a barengbareng idi cua. Ditoy nasaracanna ti pannacaipaltiing ti piano ti pannacaisalacan, ken ti panna caibagana a ni Cristo isisu laeng ti mangibabaet ti tao. Intedna ti bagina nga agservi ken Cristo, ket inkeddengna nga iwaragawag dagiti kinapudno a nasucalanna.DP 74.2
Cas cadagiti naudi a reformador, ni Wicleff idi rugianna ti trabajona dina nakita ti pagtungpalanna. Dina gagara a panggepen a busoren ti Roma. Ngem ti panagservina iti pudno isu ti nacaisarsaracanna iti pannakigubatna iti ulbod. Tunggal lumawlawag ti pannacadlawna cadagiti kinaulbod ti kinapapa. imparangna met a napaspasnec ti sursuro ti Biblia. Nakitana a ti Roma binay-anna ti sao ti Dios gapu iti ugali ti tao; ti kiuasacerdote isut pinabasolna a situtured a nagpaibelleng iti Nasantoan a Surat, ket kiniddawna ti pannacaisubli ti Biblia iti ili, ket ti Autoridad ti Biblia maipasdec coma manen iti uneg ti iglesia. Ni Wicleff isu idi ti maysa a maestro a maeabael ken napasnec, ken nalaing a mangascasaba, ket ti inaldaw a panagbiagna isut maysa a nangiparangarang cadagiti pudno nga incascasabana. Gapu iti pannacaammona iti Nasantoan a Surat, ken iti napigsa a panagrazonna, ken nadalus a panagbiagna, ken di mapilco a tured ken tacnengna, nagunodna ti panangilala ken panagtalcc ti sapasap kencuana. Adu cadagiti umili ti nauman iti immuna a pammatida, idi nakitada ti kinadakes a nagari iti uneg ti Iglesia Romana, ket impaduyacyacda ti ragsacda nga immawat cadagiti pudno nga imparang ni Wicleff; ngem dagidi pangulo ti religion ti papa napnoda ti gura idi madlawda a toy a Reformador dumacdackel ti influencianan ngem ti influenciada.DP 75.1