14. Irarang-ay ti Wayawaya

Dagidi Reformador nga Ingles, nupay inidianda dagiti doctrina ti Kina-Romano, adu cadagiti formana ti tinaginayonda. Iti casta nupay linacsidda ti autoridad ken pammati ti Roma, saan a bassit cadagiti cadcadawyan ken cerceremonia ti naiserrec iti panagculto ti iglesia ti Inglaterra. Impapatida a dagitoy a kita saanda a banag maipapan iti conciencia; ket saanda can a naibilin iti uneg ti Nasantoan a Surat, ket iti casta awan unay ti valeda, nupay casta agsipud ta dida met maiparit, iti agpayso saanda a dakes. Ti panangaramid cadacuada macapaassideg iti wangawang a nangisina cadagiti iglesia a nareforma manipud iti Roma, ket impapilitda nga isudantot mangparang-ay iti panangawat dagiti Romanista iti pammati dagiti Protestante.DP 204.1

Dagitoy nga argumento casda la aannuguten cadagidi cumpet eadajriti daan a banag ken cadagidi mannakinumó Ngem adda sabali a clase a saan a casta ti panagipatoda. Idinto ta dagitoy nga ugugali “agduyosda a mangrangtay iti wangawang ti nagbaetan ti Roma ken ti Reformacion”^{1Martyn, Vol. V, p. 22.} nalawagen nga argumento iti panagcunada a gapu ti dida pangtafiinayonan cadacuada. Iti panagkitada cadacuada cas lattay serial a naggapu iti pannacaadipen isu a nacalucatanda, ken isu a dida eayat a pagsublian. Iti panagrazonda impalawagda a ti Dios nalpasnan nga impasdec dagiti annuroten ti panagdavdavaw Kencuana, ket dagiti tattao awan calinteganda a mangnayon wenno mangkissay cadacuada. Ti nangrugrugian ti dackel a panaglicud isu daydi panagsapulda a sunean ti autoridad ti iglesia. Ti panaglicud ti Roma nangrugi babaen ti panangibilinna iti di imparparit ti Dios, ket natungpal iti pa_ nangiparitna iti nalawag unay nga imbilinna.DP 204.2

Adu dagiti sipapasnec ti tarigagayda a sumubli idi kinadalus ken kinalibnos daydi immuna nga iglesia. Adu cadagiti naipasdec nga ugugali ti Iglesia diay lnglaterra imbilangda a cas monumento ti panagdaydayaw iti ladladawan, ket dida nabalin ti nakipagdaydayaw a casta a binuyog ti conciencia. da. Ngem ti iglesia, idinto ta sinaranay ti autoridad ti gobierno. dina cayat a palubosan nga adda sumukir iti forma. Ti linteg ibilinna ti ipapan panagatender iti servicio dayta nga iglesia. ket naiparit ti pannacaaramid dagiti gimgimong a nareligionan nga awan ti palubos, babaen ti dusa a pannacabalud, pannacaidestierro, ken pannacatay.DP 205.1

Idi mangrugrugi ti siglo XVII ti ari a caipatpatugaw in trono ti lnglaterra irabunannagna ti inkeddengna a mangara. mid cadagiti Puritano “nga umanamong, wenno saan pagtalawenna ida iti daga, wenno dacdakes pay.”^{2Bancroft, George. “History of the United States of America,” Part I, ch. 12, par. 6.} Idinto ta naida. danes ken nabalbaludda, awan makitada iti inasacbayan a cari ti naimimbag nga aldaw, ket adu dagiti nangituloc iti conviccionda a cadagiti mayat nga agservi iti Dios cas iti cuna ti concienciada, “ti lnglaterra sumardengen nga agnanavon a cas lugar a mabalin a pagtaengan. ” ^{3Palfrey, J. G., “History of New England ” ch.3, par. 43.} Dagiti dadduma iti camaudianna natinongda ti agsapul ti pagcamanganda idiay Holanda Nasaracanda dagiti rigat, pannacapucaw, ken pannacabalud. Ngem idinto ta sinalimetmetanda ti pammatida iti camaudianan nagballigida, ket nacasaracda ti balay a pagdagusanda idiay naayat nga igid ti bavbay ti Republica dagiti Holandes.DP 205.2

Iti panagtaravda napanawanda dagiti balbalayda, dagiti eucuada, ken dagiti aramatenda a pagbiag. Naggangannaetda iti sabali a daga, iti gimong dagiti sabalit pagsasao ken uguga lida a tattao. Napilitda a simrec cadagiti baro ken dida napadpadasan a trabajo tapno macaagedda ti taraonda. Ngem siraragsaeda nga immawat iti casta a casasaad. ket awan dinadaelda a tiempo iti panagsasadut wenno panagmamayo. Nupay masansan idi a ladditen ida ti kinapanglaw, nagyamanda iti Dios gapu cadagiti bendicion a naited pay la cadacuada, ket nasaracanda ti ragsacda iti pannacabalinda nga agdaydayaw iti naespiritnan a di masingsingá. “Ammoda idi nga isudat gan-gannaet laeng, ket dida unay kitkitaen dagita a banag, no di ket intangadda dagiti matada sadi langit, isu a dagada nga ayavatenda unay, ket pinatalnada ti espirituda.” ^{4Bancroft, Part I, ch. 12, par. 15.} Nagtalecda cadagiti carcari ti Apo, saanna ida a pinaay iti tiempo ti pannacaspul. Ket idi ti ima ti Dios casna la itudtudo cadacuada ti ballasiw ti taaw, iti maysa a daga a mabalinda a pangbangonan ti maysa nga estado a maipaay cadacuada, ken tapno maibatida cadagiti annacda ti napateg a tawid a nareligionan a panagwayawaya, napanda manen nga awan butbutengda iti nangiturongan ti Dios cadacuada.DP 205.3

Ti Dios pinalubosanna dagiti pacasuutan nga umay cadagiti taona tapno masaganada a mangaramid iti naimbag a panggepna a maipaay cadacuada. Ti iglesia naipababa tapno mabalinna ti maitan-oc. Ti Dios ngannganina iparangarang ti pannacabalinna nga agpaav iti pagimbagan ti iglesia, tapno itedna iti lubong ti sabali a pacakitaan a dina baybayan dagidiay agtalec Kencuana. Irturayanna dagiti napaspasamac tapno pagbalinenna ti pungtot ni Satanas ken dagiti gandat dagiti dakes a tattao a mamarang-av iti pacaigloriaanna, ken tapno maivegna dagiti tattaona iti maysa a natalged a disso. Dagiti panangidadanes ken panagidcstierro isudat mangluclueat idi iti dalan ti wayawaya.DP 206.1