Pangngeddeng ni Carlos V

Idin dagiti camcameng ti concilio adda dua a capanunutan nga agsungani nga ipapilitda. Dagiti mangitacder ken pannacabagi ti papa kiniddawda a maawan coma ti pateg ti pases a naited iti Reformador. “Ti Rin,” kinunada, “isut rumbeng nga umawat iti tapuc ti bangcayna, a cas iti panangawatna iti tapuc ni Juan Hus idi napan a siglo ” ^{10D'Aubigne, b. 7, ch. 9.} Ngem dagiti principe a taga Alemania, nupay insakitda ti papa ken timmangkende a cabusor ni Lutero, nagprotestada a bumusor iti casta a pannacadadael ti panagtalec ti publico, a cas maysa a mancha ti dayaw ti nacion. Impalagipda dagiti didigra a simmaruno idi ipapatay ni Hus, ket imbagada a dida cayat a maulit iti Alemania ken iti ulo ti bumaro nga emperadorda, dagidi nacabulbuteng a kinadakes.DP 147.1

Ni Carlos met laeng kinunana nga insungbat iti nalaad a singasing, “Agpapanpay mapagtalaw ti dayaw ken panagtalec iti amin a lubong, rebbengdat macasarac ti maysa a taengda iti uneg ti puspuso dagiti principe.”^11Ibid. Ngem dagiti cadacsan a cabusor ni Lutero ken pasurot ti papa ipapilitda pay laeng iti emperador ti panangaramidna iti Reformador iti cas inaramid ni Segismundo ken Hus,—bay-anna nga agsaad iti caasi ti iglesia; ngem ni Carlos V, idinto ta nalagipna daydi buya idi adda ni Hus iti gimong ti publico ket intudona dagiti ca. warna ket sana impalagip iti ari ti napusgan a pammatina, imbunannagna, “Diac cayat ti lumabbasit iti buteng a cas ken Segismundo.” ^{12Kitaem ti Lenfant “History of the Council of Constance,” Tomo I, p. 422.}DP 147.2

Nupay casta ni Carlos ginagarana a linacsid dagiti kinapudno nga imparang ni Lutero “Naikeddengcon a sititibker a tuladec ti pinagpatulad dagiti ammac,”^{13D'Aubigne, b. 7, ch. 9.}3 casta ti inlanad ti emperador. Nalpasnan nga inkeddeng a dinto suflniasi iti daná ti ugali, tapno apan magna iti daldalan ti kinapudno ken kina- linteg. Agsipud ta casta ti inaramid dagiti ammana, saranayennanto ti kinapapa, agraman ti amin a kinadawel ken kinarugitna. Casta ti pinilina a nagtacderan, ket nagmadi nga umawat iti aniaman a silaw a di inawat dagidi ammana, wenno mangaramid iti aniaman nga annong a dida inaramidDP 147.3

Uray itoy agdama adu dagiti casta a cumpet cadagiti nacairuaman ken ugugali dagiti ammada. Inton ibaonan ida ti Apo ti mainayon a silaw, agmadida nga umawat kencuana, agsipud ta saan nga inawat dagidi ammada, ta saan met a naited cadacuada. Saantay a maisaad iti nagsaadan dagidi am. matayo; iti casta ngarud dagiti annong ken sungbatantayo saan a maipada cadacuada. Dinatayto anamungan ti Dios no ti pinagpatulad dagiti ammatayo ti kitkitaentayo iti panangikeddengtay no ania ti annongtayo lugar a sukimatentay ti Sao ti pudno a maipaay cadatay met laeng Ti sungbatantayo dacdac-kel ngem ti sungbatan dagiti ammatayo. Sungbatantay ti silaw nga inawatda ken impatawidda cadatayo, ket datayo sungbatantay pay ti mainayon a silaw nga agraniag cadatavo manipud iti sao ti Dios.DP 148.1

Saan a mabayag babaen ti autoridad ti emperador binilinda ni Lutero nga agawid, ket isu ammona idi a ti pannacadusana isunto ti maipasaruno a dagus itoy a bilin. Dagiti ma. ngamames nga ulep isudat agbibitin iti danana; ngem idi lumuas idiay Worms, ti pusona napno ti rag-o ken panangidayaw. “Ti sairo met laeng,” kinunana, “isut nagguardia iti palacio ti papa; ngem ni Cristo nangaramid ti dackel a buang kencuana, ket ni Satanas napilit a nangipudno a ti Apo dacdackel ti pannacabalinna ngem isu. ” ^{14D'Aubigne, b. 7, ch. 11.}DP 148.2

Calpasan ti panagluas ni Lutero, idinto ta calicagumanna pay laeng a dida coma awaten nga iyaalza daydi kinatibkerna insuratna iti emperador: “Ni Apo Dios isu a mangsukimat cadagiti puso, isu ti sacsic,” kinunana, “a sisasaganaac nga agtulnog a sipapasnec unay iti turaymo, uray pacaidayawan uray pacaibabainan, uray pagbiagan uray pacatayan, nga awan excepcion malacsid ti sao ti Dios, isu a pagbiagan ti tao. Cadagiti amin a banbanag toy a panagbiag, ti kinamatalecco dinto agisin, ta ditoy ti pannacapucaw wenno panangabac awan bibiangna iti pannacaisalacan. Ngem no maipapan cadagiti agnanayon a banag, saan a pagayatan ti Dios a ti tao agrucnoy iti tao. Ta ti casta a panagrucnoy maipapan cadagiti naespirituan a banag isut pudno a panagrucbab, ket ti pacairucnoyanna isu ti Namarsua laeng. ” ^{15D'Aubigne, b. 7, ch. 11.}DP 148.3

Iti panagviajena manipud Worms, napaspasablog manen ti panangcablaawda ken Lutero ngem idi ipapanna sadiay. Dagiti nangato a sacerdote kinablaawanda ti naexcomulgar a monje, ket dagiti agturay ti gobierno pinadayawanda ti tao a pinabasol ti emperador. Pinilitda a mangasaba, ket nupay imparit ti emperador, simrec manen iti pulpito. “Uray caanoman diac incari iti bagic a cawarac ti sao ti Dios,” kinunana, “ket uray caanoman diacto cawaran.”^{16Martyn, Vol. I, p. 420.} DP 149.1

Saan nga agbayag calpasan ti ipapanawna idiay Worms, dagiti pasurot ti papa napilitda ti emperador a mangituyang ti bilin a maibusor kencuana. Iti daytoy a bilin napabasol a ni Lutero “isu met laengen ni Satanas iti kita ti tao ken nacaeawes iti habito ti monje.”^{17D'Aubigne, b. 7, ch. 11.} Naibilin nga apaman nga agturpos ti tiempo a naipalubos iti surat ti pammatalged a naited keneuana, maaramid coma dagiti pamuspusan a pangpasardeng iti aramidna. Naiparit cadagiti amin a tao ti panangpadagusda keneuana, ken ti panangtedda keneuana ti canen wenno inumen, wenno ti panangtulongda wenno panangdurogda keneuana babaen ti sao wenno aramid, iti napatac man wenno nalimed. Rebbengda a kemmegen iti uray sadino a pacasaracanna, ket iyawatda cadagiti autoridad. Dagiti pasurotna casta met a maibaludda, ket dagiti cucuada maagawda. Dagiti sursuratna madadaelda, ket iti camaudianan, amin a macaitured nga agaramid iti maicaniwas itoy a bilin madusada met a casta. Ti principe a taga Sajonia, ken dagiti principe a nalaing unay ti pannakigayyemda ken Lutero, pinanawanda ti Worms apaman a nasibet ni Lutero, ket ti bilin ti emperador inanamungan ti Concilio. Itan dagiti Romanistas siraragsacdan. Impagarupda a ti tungpal ti Reformacion naselloanen.DP 149.2