Iti Sangoanan ti Conoilio

Apaman a simmangpet idiay Worms, dackel a caadu dagiti nagtataripnong cadagiti ruangan nga in cumablaaw kencuana Awan pay casta a caadu a nagtitipon a cumablaaw uray iti emperador met laeng.DP 137.3

Dagiti pasurot ti papa saanda a namati a maituredto nga agpayso ni Lutero ti agparang idiay Worms, ket napnoda iti riribuc gapu iti isasangpetna. Ti emperador dinagusna a pinaayaban dagiti consejerosna tapno panunutenda no ania ti maaramid. Maysa cadagiti obizpo, a natibker a pasurot ti papa, ki- nunana: “Nabayag a pinagsasaotayon daytoy. Ikeddeng coma ti natanoc a turaymo a mapucaw a dagus toy a tao. Saan aya a pinapuuran ni Sigismundo ni Juan Hus? Ditay rebbeng nga iccan ti pases ti maysa nga hereje wenno annuroten dayta a pases. ” “Saan,” kinuna ti emperador; “masapul a tungpalentay ti caritayo.”^{3D'Aubigne, b. 7, ch. 7.} Iti casta tininongda a denggen ti Reformador.DP 137.4

Iti sumuno nga aldaw pinaayabanda ni Lutero a sumaclang iti concilio. Maysa nga oficial ti emperador ti nadutocan a mangitulod kencuana iti sala a pacavisitaan; nupay casta nala. us a rigatna a dimmanon iti dayta a lugar. Tunggal dalan adu a tao dagiti agdidippit nga agbuya, isuda a mailiw a cumita iti monje a nacaitured a sumupring iti autoridad ti papa.DP 138.1

Iti camaudianan adda ni Lutero a nacatacder iti saclang ti concilio. Ti emperador nagtugaw iti trono. Isut linicmut dagiti cadayawan a tao ti imperio. Uray caanoman awan pay panagparang ti sinoman a tao iti sangoanan ti nadegdeggang a concilio ngem ti nagparangan ni Lutero tapno sungbatanna ti pammatina. “Toy a panagparang isu met laeng ti mangisenal ti pannaeaabac ti papa. Ti papa kinondenarna toy a tao, ket ita toy a tao addan a nacatacder iti sangoanan ti pangocoman, pangocoman a gapu itoy a naaramid, agtacder a nangatngato ngem ti papa. Ti papa insaadna toy a tao iti babaen ti maysa nga interdicto, ket isut insinanan iti amin a sociedad ti tao; nupay casta isut inayabanda iti nadayaw a sao, ken naawat iti saclang ti catan-oean a concilio ti lubong. Ti papa isut kinondenarna iti agnanayon nga ulimec, ket ita nganngani agsaon iti sangoanan dagiti rinibribu a siimdeng a dumngeg isuda a natiptipon a nag. gapu cadagiti caadayuan a paset ti Cacristianoan. Iti casta maysa a napigsa a yaalza ti naaramid iti pannacaaramat ni Lutero. Ti Romn maipabpababa id in ti tronona, ket ti timec ti maysa a monjo isut nangaramid itoy a pannacaipababa. ”^{4D'Aubigne, b. 7, ch. 8.}DP 138.2

Ni Lutero naitulod a mapan iti sango ti trono ti emperador. Nalaus nga ulimec ti nagari iti napusec a concilio. Iti dayta. maysa nga oficial ti emperador timmacder, ket idinto nga itud- tudona ti natiptipon a sursurat ni Lutero, kiniddawna iti Reformador a sungbatanna dagiti dua a saludsud,—no bigbigenno dagidi a sursuratna, ken no babawyenna dagiti capanunutan nga imbagbagana idiay. Calpasan ti pannacaibasa dagiti nagnagan dagiti libro, insungbat ni Lutero a no maipapan iti immuna a saludsud, bigbigenna a sursuratna dagidi a libro. “No maipapan iti maicadua,” kinunana, “agsipud ta makitac nga isut maysa a cuestion maipapan iti pammati ken pannacaisalacan dagiti eararua, ken isu a pacaibiangan ti sao ti Dios, a cadaelan ken capatgan a gameng sadi langit ken ditoy daga, nadursoeto ti aramidco no diae umuna a panunuten ti isungbateo. Mabalin a ti ipapatic naeurcurang ngem ti kiddawen ti mapasamac, wenno nasursuroe ngem ti kiddawen ti pudno, ket iti easta agbasolac a maibusor itoy a kinuna ni Cristo: ‘Uray siasino nga aglicudto caniac iti sangoanan dagiti tao, siac isunto met ti paglicudac iti sangoanan ni Amac nga adda sadi langit.’^{5Mateo 10:33.} Gapu itoy iti amin a kinapacumbaba agdawatac ita nangato a turaymo, nga iccannac coma ti tiempoc, tapno mabalinco ti sumungbat a diac masalungasing ti sao ti Dios.”^{6D'Aubigne, b. 7, ch. 8.}DP 138.3

Iti sumaganad nga aldaw isunto ti panagparangna a mangibaga iti maudi a sungbatna. Iti maysa a canito ti pusona narunaw idi panpanunutenna dagiti buyot a natiptipon a bumusor iti pudno. Ti pammatina napacapuy; ti buteng ken panagkintaveg dimtengda keneuana, ket nalapunos iti danag. Immadu dagiti peggad iti sangona: dagiti cabusorna cas la dandani mangabaedan, ken agballigi dagiti pannacabalin ni sipnget. Dagiti ulep punniscolda iti asidegna, ket easda la isina iti Dios. Tinarigagayanna unay a mapatalgedan a ti Apo dagiti buyot addanto coma keneuana. Iti nalaus a ladingit ti espiritu inlugobna ti rupana iti rabaw ti daga, ket imbucbucna dagiti naladingit ken naimpusoan nga ununnoyna, nga awan macaawat a nalaing no di la ti Dios.DP 139.1

“O Mannacabalin-amin ken agnanayon a Dios,” kinunana, “nalaus a nacabutbuteng toy a lubong! Kitaem, luctanna ti ngiwatna a mangalunun caniac, ket bassit unay ti panagtalecco Kenca . . .No ti pigsa toy lubong laeng ti masapulco a pagcammatalcan, nanungpal coma aminen...Ti maudi nga horasco dimtengen, ti pannacadusac naikeddengen... .O Dios, tulongannac a bumusor iti amin a sirib toy a lubong. Aramidem ala daytoy.... Sica laeng ti mangaramid; ...ta daytoy saaneo a trabajo no di ket trabajom. Awan ti bibiangco ditoy, awan ti gapu a pakisusicac cadagitoy dadackel a tao ti lubong .... Ngem ti gapu cucuam. . . .ket isut gapu a nalinteg ken agnanayon. O Apo. tulongannac! Mapagtalcan ken di agbaliw a Dios, diac isaad ti panagtalecco iti tao...Amin a cucua ti tao saan a natalged; amin nga aggapu iti tao lumbes... Sica ti nangpili caniac a maipaay itoy a trabajo.... Agtacderca cadi iti sikigac gapu ken avayatem a Jesu-Cristo, isu a salindegco, calasagco, ken napigsa a baluartec. ”^{7D'Aubigne, b. 7, ch. 8.}DP 139.2

Ti casiriban a Dios impalubosna ken Lutero ti pananerammona iti pegeradna, tapno di coma agtalec iti bueodna a pigsa, ken agdarasudos a sicucuspag iti peggad. Nupay casta saan a ti danag ti panagsagaba ti bagi, wenno ti cas la asidegen a tunc wenno patayna, ti nanglapunos kencuana iti butong; no di ket dimteng ti cangitingitin ti horas, ket narienana ti kinaawan annongna a sumaranget iti mapasungad. Gapu iti capuvna mabalin a maipaabac ti panggep ti kinapudno. Saan a maipanggep iti talgedna, no di ket maipanggep iti panagballigi coma ti evangelio ti nakirakepanna iti Dios. Iti kinalaus ti capuvna naipaloc ti pammatina ken Cristo, isu a nabileg a mangisalacan. Napapigsa babaen ti pannaeaipatalged kancuana a dinto agparang ncra isisuna iti sangoanan ti concilio. Ti talna simmubli iti ea. raruana. ket nagrag-o ta naipalubos kencuana ti panangitandudona iti sao ti Dios iti sangoanan dagiti turturay ti nacion.DP 140.1

Idi naisaclang manen iti sangoanan ti Concilio, awan tugót ti danag wenno bain iti langana. Natarnaw ken natalna, nupay casta natured ken nanacman, nagtacder a cas sacsi ti Dios iti tengnga dagiti dackel a tattao ti daga. Itan ti oficial ti im- perio kiniddawna no ania ti natinongna, no tarigagayanna nga ibabawi dagiti doctrinana. Ni Lutero insawangna ti sungbatna iti maysa a natanang ken napacumbaba a timec, nga awan unget wenno gurana. Ti panagcucuana managpadayaw ket saan a managtalec kencuana met laeng; nupay casta imparangarangna ti maysa a panagtalec ken rag-o a nacapasiddaaw iti concilio.DP 140.2

“Catarnawan nga emperador, agcacadayaw a principe, na. parabur nga appo. ” kinuna ni Lutero, “agparangac iti sangoananyo itoy nga aldaw, cas pannacatungpal ti bilin a naited caniac idi caiman, ket gapu iti caasi ti Dios agdawatac ita turayyo ken ita nadaeg a tanocyo tapno denggenyo coma a sipaparabur ti pannacadefender ti maysa a gapu ket seguroac nga isut umisu ken pudno. No, gapu iti kinanengneng, adda masalungasingco a cadcadawyan wenno araramid ti juzgado, dawatec cadacayo a pacawanendac; ta saanac a dimmackel cadagiti palacio ti arari. no di ket iti uneg ti convento.”^{8D'Aubigne, b. 7, ch. 8.} DP 141.1

Iti davta, idi napan iti saludsud, kinunana a dagiti nairaeurac a sursuratna saanda a padapada amin iti cababalin. Iti dadduma cadacuada sinalavsayna ti maipapan iti pammati ken naimbag nga aramid. ket uray pay dagiti cabusorna kinunada a dagitoy saan la a dida manganano ngem macaiteddat pagimbagan. Ti panangibabawi cadagitoy isuntot panangcondenar cadagiti kinapudno nga impaduyacyac dagiti amin a partido. Ti maicadua a kita isudat sursurat a mangilatac cadagiti rugit ken palalo ti kinapapa. Ti panangibabawi cadagitoy a sursurat papigsaennanto ti nadawel a panagturay ti Roma, ket luctannanto ti nalawlawa a ruangan dagiti adu ken dackel a kinadangcoc. Iti maicatlo a kita ti sursuratna inatacarna dagiti tao a nangdefender cadagiti adda a kinadakes. No maipanggep cadagitoy sibubulos a nangipudno nga isu nalawasanna ti naimbag a panagcucua. Dina impapati nga isu saan a di bumiddut; ngem uray pay dagitoy a libro saana idi a mabalin a dadaelen, ta ti casta nga aramid paturdennanto dagiti cabusor ti pudno, ket iti dayta addanto tiempodan a mangilupeclupec cadagiti tattao ti Dios iti nacarcaro manen a kinadawel.DP 141.2

“Nupay casta maysaac laeng a tao, ket saanac a Dios, “kinunana nga intuloy;” iti casta ngarud defenderecto ti bagic cas ti inaramid ni Cristo: ‘No dakes ti pinagsaoc, panecnecam ti kinadakesna.. . . Gapu iti caasi ti Dios, dawatec kenca, catarnawan nga emperador, ken cadacayo, cadayawan a principe, ken cadagiti amin a tao iti amin a grado, a panecnecanyo manipud ili sursurat dagiti mammadto ken apostol a bimmiddutac. Ket apaman a malawlawagandac iti daytoy, ibabawicto ti amin a biddut, ket siacto ti umuna a mangiggem cadagiti libroc ken mangibacal cadacuada iti apuy.”DP 142.1

Sao ti Aleman ti pinagsao ni Lutero; ket ita dinawatda kencuana nga ulitenna met laeng dagiti sinaona iti saot Latin. Nupay nabannog iti immuna a panagsaona, nagtulnog, ket insawangna manen ti bitlana, iti cas calawag ken capigsa ti immuna a panagsaona. Ni Apo Dios isut nangiturong itoy a banag. Dagiti isip dagiti adu cadagidi principe nalaus ti pannacabulsecda iti allilaw ken ananito iti casta nga iti immuna a panagbitla ni Lutero dida nakita ti pigsa ti razonna; ngem iti pannacaulitna naawatanda a nalaing dagiti punto a naiparang.DP 142.2

Dagidi nangipatangken a nangikidem cadagiti matada tapno dida makita ti silaw, ken isuda a nangikeddeng a dida paconvencer iti pudno, napapungtotda gapu iti pannacabalin dagiti sao ni Lutero. Idi simmardeng a nagsao, daydi pannacangiwat ti concilio kinunana a sipupungtot, “Saanmo a sinungbatan ti saludsud a naited kenca. . . . . Ti maikiddaw kenca, mangtedca ti nalawag ken ababa a sungbat. . . . . . .Mayatca, wenno madica, nga agbabawi?”DP 142.3

Insungbat ti Reformador: “Agsipud ta dagiti catarnawan a turayyo ken kinatanocyo kiddawenda caniac ti maysa a nalawag, ababa, ken nabatad a sungbat, itdec cadacayo ti maysa, ket isu daytoy: Diac mabalin nga irucnoy ti pammatic uray iti papa uray cadagiti concilio, agsipud ta nalawag a cas iti aldaw nga isuda naminadu a bimmiddutda ken nagsisimparatda iti maysa ken maysa. Malacsid no malawlawaganac babaen ti pammanecnec ti Nasantoan a Surat wenno ti calawagan a panagrazon, malacsid no maconvertirda ti concienciac isu a paiturayan iti sao ti Dios, diae mabalin ken diac cayat ti agbabawi, ta saan a natalged no ti maysa a Cristiano agsao a maibusor iti concienciana. Ditoy ti pagtacderac, awan sabalin a mabalineo nga aramiden; tulongan. nac coma ni Apo Dios. Amen.”^{9D'Aubigne, b. 7, ch. 8.}DP 142.4

Idi damo ni Lutero ti sumungbat bassit ti timecna, a binuyogan ti managdayaw ken istay managtungpal a panagcucua. Dagiti Romanistas impapanda daytoy a cas pacakitaan a ti turedna mangrugrugin a cumapuy. Impagarupda a daydi panag. dawatna iti pannacaitantan isut tartarauna ti panagbabawina. Ti tured ken kinatibker nga imparangarangna ita, ag. raman ti pigsa ken lawag ti panagrazonna, pinunnona ti siddaaw dagiti amin a partido. Ti emperador, idinto ta natignay nga agsiddaaw, impuccawna, “Toy a monje agsao a buyogan ti maingel a puso ken di macuti a tured. ” Adu eadagidi principe nga Aleman kimmarit ken naparag-oda gapu itoy a mangitacder iti nacionda.DP 145.1

Dagidi mangisakit iti Roma dimmacdakes ti lugarda; ti panggepda nagparang iti casipngetan a pannacaiparang. Sinapulda a saranayen ti turayda, saan a babaen ti panagsam. makedda iti Nasantoan a Surat, no di ket babaen dagiti pana. ngamames, isuda a di bumurong nga argumento ti Roma. Kinuna daydi pannacangiwat ti Concilio, “No madica nga agbabawi, ti emperador ken dagiti estados ti imperio pagbibinnalacadan. danto no ania ti aramidenda a maibusor iti di malinteg nga he reje.”DP 145.2

Dagiti gayyem ni Lutero, isuda a siraragsac a nagdengngeg iti nanacman a panangdefenderna, nagkintayegda gapu cadagitoy a sao; ngem ti doctor kinunana a sitatalna, “Ti Diosco isu coma ti catulongac, ta awan mabalineo nga ibabawi.”^{9D'Aubigne, b. 7, ch. 8.}DP 145.3

Binilinda a rummuar manipud iti Concilio, ket dagidi principes nagbibinnalacadda. Naricnada a ti cangitingitan a canito ti horas dimteng. Ti napinget a panagmadi ni Lutero nga agrucnoy, mabalin nga adda maibungana iti historia ti iglesia cadagiti panpanawen. Anansata tininongda nga iccanda pay ti gundawayna nga agbabawi. Isut pinaiyegda manen iti Concilio, ket dayta ti camaudianannan. Inintuudda manen kencuana no cayatna a babawien dagiti doctrinana. “Awan ti Sabali a maisungbatco,” kinunana, “no di ti nalpasco nga insungbaten.” Nalawag ngarud a dida mauyotanen, uray gapu cadagiti careari wenno panangamames, nga agtuloc iti bilin ti Roma.DP 145.4

Dagidi panguloen ti kinapapa napalucsawda ta ti turayda, a namagkintayeg cadagiti arari ken natacneng a turturay, naumsi a castoy gapu iti maysa a napacumbaba a monje; kinalicagumanda nga iparicna kencuana ti lucsawda. Ngem ni Lutero, idinto ta ammona ti peggadna, nagsao cadacuada amin a binuyogan ti Nacristianoan a kinadayaw ken kinatalna. Dagidi saona saanda a nalalaocan iti tangsit, gura, ken pangkilkillo. Nalipatanna ti bagina met laeng, ken dagiti dadackel a tattao iti liclicmutna, ket naricnana laeng nga adda iti sangoanan ti maysa a nangatngato nga adayu ngem dagiti papa, ken obis, po, ken arari ken ememperador. Ni Cristo nagsao nga inaramatna ti panagsacsi ni Lutero a binuyogan ti maysa a pannacabalin ken kinadackel a nacapasiddaaw cadagiti gagayyem ken cabusorna nga agpadpada. Ti Espiritu ti Dios nakiadda iti dayla a Concilio, ket tinignayna ti puspuso dagiti panguloen ti im perio. Dadduma cadagidi principe sitututredda a nangbigbig iti kinalinteg ti panggep ni Lutero. Adu dagiti naconvencer iti pudno; ngem dadduma cadacuada saan a nagpaut cadacuada dagiti pudno nga inawatda. Adda met sabali a clase nga iti daydi a tiempo dida insawang ti conviccionda, ngem iti ududi. na calpasan ti panangsukimatda iti Nasantoan a Surat a maipaay cadacuada met laeng, nagbalinda a nangsaranay nga awan butbutengda iti ReformacionDP 146.1

Ni Principe Federico pinadpadaananna unay ti panagparang ni Lutero iti sangoanan ti Concilio, ket sireregget unay a nagdengngeg iti bitlana. Siraragsac ken sitatangsit a nacasacsi iti tured, tibker, ken kinatanang ni Lutero, ket inkeddengna ti agtacder a natibtibker iti panangdefenderna kencuana. Pinagdiligna dagiti agsuppiat a partido, ket nakitana a ti sirib dagiti papa, arari, ken obispo nagbalinda nga ubbaw gapu ti pannacabalin ti pudno. Ti kinapapa sinagabana ti pannacaabac a maricnanto iti amin a nacion iti amin a panawen.DP 146.2