Κεφάλαιο 11 -Η Διαμαρτυρία των Πριγκήπων

Μία από τις ευγενέστερες εκδηλώσεις που γνώρισε η Μεταρρύθμιση ήταν η Διαμαρτυρία των Γερμανών Χριστιανών πριγκήπων στην Εθνοσυνέλευση της πόλης Spires το 1529. Το θάρρος, η πίστη και η σταθερότητα των ανθρώπων εκείνων του Θεού εξασφάλισε στις επερχόμενες γενεές την ελευθερία της σκέψης και της συνείδησης. Η διαμαρτυρία τους (προτέστ) έδωσε στη μεταρρυθμισμένη εκκλησία το όνομα Διαμαρτυρομένη (Προτεσταντική) και οι αρχές της αποτελούν «αυτή ταύτη την ουσία της Διαμαρτύρησης (ή του Προτεσταντισμού).» (D’Aubigné, Τόμ. 13, κεφ. 6.)TΠ88 230.1

Μία ζοφερή και απειλητικη μέρα είχε ανατείλει γιά τη Μεταρρύθμιση. Παρά το διάταγμα της Βόρμης που ανακήρυξε το Λούθηρο «εκτός νόμου” και απαγόρευε τη διάδοση ή την αποδοχή της διδασκαλίας του, η θρησκευτική ανεκτικότητα κυριαρχούσε μέχρι τότε στην αυτοκρατορία. Η πρόνοια του Θεού είχε αναχαιτίσει τις δυνάμεις που αντιτίθονταν στην αλήθεια. Ο Κάρολος Ε’ ήταν αποφασισμένος να συντρίψει τη Μεταρρύθμιση. Αλλά όσες φορές είχε σηκώσει το χέρι του γιά να καταφέρει το καίριο πλήγμα, βρέθηκε αναγκασμένος να το κατεβάσει άπραγος. Επανειλημμένα είχε δοθεί η εντύπωση ότι ο άμεσος εξολοθρεμός αυτών που τόλμησαν να υψώσουν το ανάστημά τους κατά της Ρώμης ήταν αναπόφευκτος. Σε κάθε όμως τέτοια κρίσιμη περίσταση, πότε τα Τουρκικά στρατεύματα στο ανατολικό μέτωπο, πότε ο βασιλιάς της Γαλλίας, πότε αυτός ο ίδιος ο πάπας, φθονώντας το διαρκώς αυξανόμενο μεγαλείο του αυτοκράτορα, κήρυτταν εναντίον του τον πόλεμο. Ώστε, μέσα στον κυκεώνα των πολιτικών εμπλοκών, το έδαφος αφήνονταν ελεύθερο γιά την παγίωση και τη διάδοση της Μεταρρύθμισης.TΠ88 230.2

Στο τέλος όμως, οι παπικοί μονάρχες, έπνιξαν τις μακρόχρονες εχθρότητές τους γιά να σχηματίσουν κοινό μέτωπο κατά των Μεταρρυθμιστών. Η Δίαιτα του Spires είχε χορηγήσει στο καθένα από τα Γερμανικά κράτη πλήρη ελευθερία γιά το χειρισμό των θρησκευτικών ζητημάτων μέχρι να συγκληθεί ένα Γενικό Συμβούλιο. Μόλις όμως εξέλιπαν οι κίνδυνοι που είχαν οδηγήσει στην παραχώρηση αυτή, ο αυτοκράτορας κάλεσε ένα δεύτερο Συμβούλιο στο Spires το 1529 με σκοπό να συντρίψει την αίρεση. Οι πρίγκηπες έπρεπε να πεισθούν με ειρηνικά όσο το δυνατό μέσα, να πάρουν το μέρος του ενάντια στη Μεταρρύθμιση. Και αν αυτά αποτύχαιναν, ο Κάρολος ήταν έτοιμος να καταφύγει στα όπλα.TΠ88 231.1

Οι παπιστές πανηγύριζαν. Κατά μεγάλα πλήθη έκαναν την εμφάνισή τους στην πόλη του Spires όπου ανεπιφύλακτα εξωτερίκευσαν όλη την εχθρότητά τους κατά των Μεταρρυθμιστών και των υποστηρικτών τους. «Είμαστε τα απορρίματα και τα περικαθάρματα του κόσμου,” έλεγε ο Μελάχθων, «αλλά ο Χριστός θα επιβλέψει στο φτωχό λαό Του και θα τον διαφυλάξει.» (Ίδιο μέρος, Τόμ. 13, κεφ. 5.) Στους ευαγγελικούς πρίγκηπες που παρέστησαν στην Εθνοσυνέλευση είχε απαγορευθεί να ακούν το κήρυγμα του ευαγγελίου ακόμη και μέσα σ’ αυτά τα σπίτια τους. Αλλά οι κάτοικοι του Spires διψούσαν γιά το λόγο του Θεού και, παρά την απαγόρευση, χιλιάδες ακροατών συγκεντρώνονταν γιά το κήρυγμα στο παρεκλήσι του εκλέκτορα της Σαξωνίας.TΠ88 231.2

Αυτό επέσπευσε την κρίση. Ένα αυτοκρατορικό διάγγελμα γνωστοποιούσε στη Συνέλευση ότι, επειδή η απόφαση η οποία επέτρεπε την ελευθερία της συνείδησης γίνονταν αφορμή να διασαλεύεται σοβαρά η τάξη, ο αυτοκράτορας διέτασσε την ανάκλησή της. Η αυθαίρετη αυτή ενέργεια προκάλεσε το θόρυβο και την αγανάκτηση των ευαγγελικών Χριστιανών. «Ο Χριστός ξανάπεσε στα χέρια του Καϊάφα και του Πιλάτου,» παρατήρησε ένας από αυτούς. Οι παπιστές έγιναν ακόμη βιαιότεροι. «Προτιμότεροι είναι οι Τούρκοι παρά οι Λουθηρανοί,” δήλωνε ένας αδιάλλακτος παπιοτής, ο Φάβερ ... «Τουλάχιστο οι Τούρκοι φυλάγουν τις ημέρες της νηστείας, ενώ οι Λουθηρανοί τις καταπατούν. Αν είχαμε να διαλέξομε ανάμεσα στις Άγιες Γραφές του Θεού και στις παλιές πλάνες της εκκλησίας, ασφαλώς θα απορρίπταμε τις πρώτες.» « Κάθε μέρα, μπροστά στην ολομέλεια της συνέλευσης, ο Φάβερ πετάει και από μία καινούργια πέτρα πάνω σε μας τους ευαγγελικούς,” έλεγε ο Μελάχθων. (Ίδιο μέρος, Τόμ. 13, κεφ. 5.)TΠ88 231.3

Η θρησκευτική ανεκτικότητα είχε θεσπισθεί με το νόμο και τα ευαγγελικά πριγκηπάτα ήταν αποφασισμένα να αμυνθούν γιά τα παραβιαζόμενα δικαιώματά τους. Ο Λούθηρος, τελώντας πάντοτε κάτω από την καταδίκη που του επέβαλε το διάταγμα της Βόρμης, δεν είχε το δικαίωμα να παρευρεθεί στο Spires. Η θέση του όμως αναπληρώθηκε από τους συνεργάτες του και τους πρίγκηπες που ο Θεός είχε προορίσει να υπερασπισθούν την υπόθεσή Του σ’ αυτή την έκτακτη ανάγκη. Ο ευγενής Φρειδερίκος της Σαξωνίας, ο προστάτης του Λουθήρου, είχε πεθάνει. Αλλά ο δούκας Ιωάννης, ο αδελφός και διάδοχός του, χαιρέτιζε με ενθουσιασμό τη Μεταρρύθμιση. Αν και φιλειρηνικός στο χαρακτήρα, εμφορείτο από μεγάλη δραστηριότητα και θάρρος όταν επρόκειτο γιά ζητήματα που είχαν να κάνουν με την πίστη.TΠ88 232.1

Οι κληρικοί αξίωσαν όπως όλα τα κράτη που είχαν δεχθεί τη μεταρρυθμιστική θρησκεία δηλώσουν απόλυτη υποταγή στην παπική δικαιοδοσία. Από το άλλο μέρος, οι Μεταρρυθμιστές απαιτούσαν την ελευθερία που τους είχε πρότερα χορηγηθεί. Δεν μπορούσαν να εγκρίνουν την εκ νέου υποταγή στη Ρώμη των κρατών εκείνων τα οποία με τόση μεγάλη χαρά είχαν δεχθεί το λόγο του Θεού.TΠ88 232.2

Τελικά έγινε η πρόταση γιά τον ακόλουθο συμβιβασμό: στα εδάφη εκείνα όπου η Διαμαρτύρηση δεν είχε εδραιωθεί ακόμη, το Διάταγμα της Βόρμης θα επιβάλλονταν με αυστηρότατες κυρώσεις. Σ’ εκείνα όμως τα μέρη «όπου ο λαός είχε ήδη παρεκτραπεί από αυτό ώστε ήταν αδύνατη η εφαρμογή του χωρίς να προκληθούν εξεγέρσεις, τουλάχιστον δεν θα τους επιτρέπονταν να επιχειρήσουν καινούργιες μεταρρυθμίσεις, δεν επιτρέπονταν να θίξουν θέματα αντιμαχόμενα, δεν επιτρέπονταν να καταφέρονται κατά της θείας λειτουργίας, δεν επιτρέπονταν σε κανένα Ρωμαιοκαθολικό να ασπασθεί το Λουθηρανισμό.» (Ίδιο μέρος, Τόμ. 13, κεφ. 5.) Τα μέτρα αυτά ψηφίσθηκαν από την Εθνοσυνέλευση πρός μεγάλη ικανοποίηση των Καθολικών ιερέων και επισκόπων.TΠ88 232.3

Αν το διάταγμα εκείνο εφαρμόζονταν, τότε «η Μεταρρύθμιση ούτε θα διαδίδονταν ... εκεί όπου μέχρι τότε ήταν ακόμη άγνωστη, ούτε θα εδραιώνονταν πάνω σε γερές βάσεις ... εκεί όπου ήδη ήταν γνωστή.» (Ίδιο μέρος, Τόμ. 13, κεφ. 5.) Η ελευθερία του λόγου θα είχε απαγορευθεί. Η προσέλευση νέων προσηλύτων θα είχε αποκλεισθεί. Και σε τέτοιους περιορισμούς και απαγορεύσεις υποχρέωναν τους συμμάχους της Μεταρρύθμισης να υποκύψουν διαμιάς. Οι ελπίδες του λαού φαίνονταν να καταρρέουν. «Δεν υπήρχε αμφιβολία ότι μία καινούργια εγκαθίδρυση της Ρωμαϊκής ιεραρχίας ... θα είχε γιά αποτέλεσμα την επαναφορά όλων των παλιών καταχρήσεων,» και δεν θα αργούσε να δοθεί αφορμή «γιά την αποτελείωση της καταστροφής ενός έργου που ήδη είχε υποστεί σκληρά πλήγματα» εξ αιτίας του φανατισμού και των διχογνωμιών. (Ίδιο μέρος, Τόμ. 13, κεφ. 5.)TΠ88 233.1

Όταν οι ευαγγελικές παρατάξεις συγκεντρώθηκαν γιά να συσκεφθούν, ο ένας κοίταζε τον άλλον με μεγάλη ανησυχία. Ο ένας ρωτούσε τον άλλον: «Τι πρέπει να γίνει;» Εδώ διακυβεύονταν ζητήματα παγκοσμίου ενδιαφέροντος. «Θα υπέκυπταν τελικά οι Μεταρρυθμιστές αρχηγοί και θα αποδέχονταν το διάταγμα; Πόσο εύκολο ήταν σε μία τέτοια εξαιρετικά κρίσιμη περίσταση οι Μεταρρυθμιστές, μη συνεννοούμενοι μεταξύ τους, να αλκολουθήσουν ένα εσφαλμένο δρόμο! Πόσες εύσχημες προφάσεις και ευσταθείς δικαιολογίες θα μπορούσαν να επικαλεσθούν γιά μία υποτακτική συνθηκολόγηση! Οι Λουθηρανοί πρίγκηπες είχαν εξασφαλισμένη με το μέρος τους την ανεξιθρησκεία. Το ίδιο προνόμιο είχε χορηγηθεί και στους υπηκόους τους, όσους είχαν ασπασθεί τις μεταρρυθμιστικές αρχές πρίν εκδοθεί το διάταγμα. Δεν θα έπρεπε να μείνουν ικανοποιημένοι με αυτό; Από πόσους κινδύνους μπορούσε να τους απαλλάξει η συγκατάνευση! Αντίθετα, σε τι άγνωστα, επικίνδυνα μονοπάτια συγκρούσεων μπορούσε να τους οδηγήσει η αντίσταση! Ποιός ξέρει τι ευκαιρίες μας επιφυλάσσει το μέλλον; Ας δεχθούμε την ειρήνη. Ας δράξομε το κλαδί της ελιάς που μας προσφέρει η Ρώμη και ας επουλώσομε τις πληγές της Γερμανίας. Με τέτοιους συλλογισμούς θα μπορούσαν οι Μεταρρυθμιστές να δικαιολογήσουν την υιοθεσία μιάς τακτικής που χωρίς αμφιβολία σύντομα θα κατέληγε στην ανατροπή του ιδανικού σκοπού τους.TΠ88 233.2

«Ευτυχώς που εξέτασαν την αρχή πάνω στην οποία στηρίζονταν ο διακανονισμός αυτός και ενήργησαν με πίστη. Και ποιά ήταν η αρχή εκείνη; Ήταν το δικαίωμα που επιφύλασσε στον εαυτό της η Ρώμη να παραβιάζει συνειδήσεις και να απαγορεύει την ελεύθερη διερεύνηση. Ναι, αλλά δεν απολάβαιναν αυτοί οι ίδιοι καθώς και οι Διαμαρτυρόμενοι υπήκοοί τους την ανεξιθρησκεία; Μάλιστα, αλλά σαν χάρη ειδικά συνομολογουμένη γιά τη συνθήκη και όχι σαν δικαίωμα. Γι’ αυτούς που δεν συγκαταλέγονταν στη συμφωνία, η μεγάλη αρχή της εξουσίας ήταν η κυριαρχία. Η συνείδηση δε λαβαίνονταν υπόψη. Η Ρώμη ήταν ο αλάθητος κριτής και όφειλαν να υπακούσουν σ’ αυτή. Η αποδοχή του προτεινόμενου διακανονισμού ισοδυναμούσε ουσιαστικά με τη συγκατάνευση ότι η ελευθεροθρησκεία έπρεπε να περιορισθεί στα εδάφη της μεταρρυθμισμένης Σαξωνίας. Όσο γιά τον υπόλοιπο χριστιανικό κόσμο, η ελεύθερη θρησκευτική έρευνα και η εξάσκηση της μεταρρυθμισμένης πίστης αποτελούσαν εγκλήματα που όφειλαν να τιμωρηθούν με την ειρκτή και το μαρτυρικό θάνατο. Μπορούσαν να συγκατατεθούν στο να προσδιορισθούν γεωγραφικά οροθέσια στην ελευθερία της συνείδησης; Στο να ανακοινωθεί ότι η Μεταρρύθμιση είχε φθάσει στον τελευταίο της προσήλυτο; Ότι είχε κατακτήσει το τελευταίο στρέμμα γής; Και ότι τα προσωρινα κυριαρχικά δικαιώματα της Ρώμης θα διαιωνίζονταν; Θα μπορούσαν οι Μεταρρυθμιστές αρχηγοί να ισχυρισθσύν ότι είναι αθώοι από το αίμα των εκατοντάδων και χιλιάδων ψυχών που, σύμφωνα με το ψήφισμα αυτό θα ήταν αναγκασμένοι να χάσουν τη ζωή τους αν τύχαινε να βρίσκονται στα Ρωμαιοκαθολικά εδάφη; Αυτό θα σήμαινε ότι πρόδιδαν στην υπέρτατη εκείνη ώρα το βασικό σκοπό του ευαγγελίου και τα ιδεώδη των χριστιανικών ελευθεριών.» (Wylie, τομ. 9, κεφ. 15.) Προτιμότερο «να θυσιάσουν το παν, ακόμη και τα κράτη τους, τα διαδήματά τους και τη ζωή τους.» (D’Aubigné, Τόμ. 13, κεφ. 5.)TΠ88 234.1

«Το διάταγμα αυτό πρέπει να το απορρίψομε,” αποφάνθηκαν οι πρίγκηπες. «Όταν πρόκειται γιά ζητήματα της συνείδησης, η πλειοψηφία δεν έχει καμία ισχύ.» Και οι λοιποί απεσταλμένοι δήλωσαν: «Την ειρήνη την οποία απολαμβάνει το κράτος την οφείλει στο νομοθετικό διάταγμα του 1526. Η κατάλυση του διατάγματος αυτού θα βύθιζε τη Γερμανία στις ταραχές και στο διαμελισμό. Μέχρι τη σύγκληση του συμβουλίου, η Δίαιτα δεν έχει άλλο τίποτε να κάνει παρά να υπερασπισθεί την ανεξιθρησκεία.» (’Iδιο μέρος, Τόμ. 13, κεφ. 5.) Η υπεράσπιση της ανεξι θρησκείας αποτελεί το καθήκον του κράτους και στο σημείο αυτό σταματάει η δικαιοδοσία του στην επέμβαση των θρησκευτικών ζητημάτων. Κάθε πολιτική αρχή που επιχειρεί να ρυθμίσει ή να επιβάλει με το νόμο θρησκευτικά θεσπίσματα, θυσιάζει τη μεγάλη εκείνη αρχή γιά την οποία τόσο ηρωïκά αγωνίσθηκαν οι ευαγγελικοί Χριστιανοί.TΠ88 235.1

Οι παπιστές αποφάσισαν να καταστείλουν αυτό που χαρακτήρισαν «θρασεία ισχυρογνωμοσύνη.» ‘Αχισαν με το να προσπαθούν να δημιουργήσουν διενέξεις μεταξύ των υποστηρικτών της Μεταρρύθμισης και να ενσπείρουν το φόβο σε όσους δεν είχαν ακόμη οριστικά ταχθεί με το μέρος της. Τέλος οι εκπρόσωποι των ελευθέρων πόλεων κλήθηκαν να παρουσιασθούν στη Δίαιτα όπου τους υποβλήθηκε η ερώτηση αν συναινούν με τους προτεινομένους όρους. Εκείνοι ζήτησαν τότε αναβολή, αλλά το αίτημά τους απορρίθφηκε. Κατά την ψηφοφορία, οι μισοί περίπου απ’ αυτούς τάχθηκαν με το μέρος των Μεταρρυθμιστών. Όσοι κατ’ αυτό τον τρόπο αρνήθηκαν να θυσιάσουν την ελευθερία της συνείδησης και το δικαίωμα της ατομικής κρίσης, ήξεραν πολύ καλά ότι με τη στάση τους αυτή γίνονταν ο μελλοντικός στόχος γιά σχόλια, καταδίκη και διωγμό. «Πρέπει ή να αρνηθούμε το λόγο του Θεού ή να καούμε ζωντανοί,” δήλωνε ένας από τους αντιπροσώπους. (Ίδιο μέρος, Τόμ. 13, κεφ. 5.)TΠ88 235.2

Ο βασιλιάς Φερδινάνδος, ο αυτοκρατορικός αντιπρόσωπος στο Εθνοσυμβούλιο, κατάλαβε ότι το διάταγμα θα προκαλούσε σοβαρή διάσπαση αν οι πρίγκηπες δεν παρακινούνταν να το υιοθετήσουν και να το υποστηρίξουν. Ξέροντας πολύ καλά ότι η εφαρμογή της βίας θα καθιστούσε ανθρώπους σαν κι αυτούς περισσότερο ακόμη αποφασιστικούς στις απόψεις τους, μεταχειρίσθηκε γιά όπλο την πειθώ. Άρχισε να «εκλιπαρεί τους πρίγκηπες να δεχθούν το ψήφισμα με τη διαβεβαίωση ότι η στάση τους αυτή θα προξενούσε μεγάλη χαρά στον αυτοκράτορα.» Αλλά οι πιστοί εκείνοι άνθρωποι, αναγνωρίζοντας μία εξουσία ανώτερη από τους επίγειους αρχηγούς, δήλωσαν με ηρεμία: «Θα υπακούσομε στον αυτοκράτορα σε οτιδήποτε μπορεί να συντελέσει στην εξασφάλιση της ειρήνης και της δόξας του Θεού.» (Ίδιο μέρος, Τόμ. 13, κεφ. 5.)TΠ88 236.1

Παρουσία των μελών της Συνέλευσης, ο βασιλιάς ανήγγειλε τελικά στον εκλέκτορα και στους φίλους του ότι το διάταγμα «επρόκει το τώρα να εκδοθεί υπό μορφή αυτοκρατορικού ψηφίσματος » και ότι «το μόνο που τους υπολείπονταν να κάνουν ήταν να ταχθούν με το μέρος της πλειοψηφίας.» Λέγοντας αυτά, αποσύρθηκε από τη Συνέλευση, χωρίς να δώσει την ευκαιρία στους Μεταρρυθμιστές ούτε να συσκευθούν, ούτε να δώσουν καμία απάντηση. « Άδικα έστειλαν μία αντιπροσωπεία ικετεύοντας το βασιλιά να επιστρέψει.» Η μόνη απάντηση στις διαμαρτυρίες τους ήταν: «Το ζήτημα έληξε. Το μόνο που υπολείπεται είναι η υποταγή.» (Ίδιο μέρος, Τόμ. 13, κεφ. 5.)TΠ88 236.2

Τα μέλη της αυτοκρατορικής παράταξης ήταν σίγουρα ότι οι Χριστιανοί πρίγκηπες θα επέμεναν ότι η αυθεντία των Αγίων Γραφών ήταν ανώτερη από τις διδασκαλίες και τα εντάλματα των ανθρώπων. Και γνώριζαν επίσης ότι οπουδήποτε αναγνωρίζονταν η αρχή αυτή, νωρίς ή αργά θα προξενούσε την ανατροπή του παπισμού. Αλλά όπως κάνουν και χιλιάδες άλλοι από τότε, «αποβλέποντες εις τα βλεπόμενα,» βαυκαλίζονταν και αυτοί με την ιδέα ότι του αυτοκράτορα και του πάπα η παράταξη ήταν ισχυρή, ενώ των Μεταρρυθμιστών ήταν εξασθενημένη. Αν οι Μεταρρυθμιστές στηρίζονταν αποκλειστικά στις ανθρώπινες δυνάμεις, θα αποδεικνύονταν τόσο ανήμποροι, όσο τους θεωρούσαν και οι παπιστές. Αλλά, αν και ασήμαντοι σε αριθμό και τελώντας σε διάσταση με τη Ρώμη, ήταν μολαταύτα ισχυροί. Στράφηκαν «από τα πορίσματα της Δίαιτας στο λόγο του Θεού και από τον αυτοκράτορα Κάρολο στον Ιησού Χριστό, τον Βασιλέα των Βασιλέων και Κύριο των Κυρίων.» (Ίδιο μέρος, Τόμ. 13, κεφ. 6.)TΠ88 236.3

Αγνοώντας την απουσία του Φερδινάνδου, αφού αρνήθηκε να δώσει προσοχή στα ζητήματα που πίεζαν τη συνείδησή τους, οι πρίγκηπες αποφάσισαν να υποβάλουν χωρίς χρονοτριβή Διαμαρτυρία στη Δίαιτα. Συνέταξαν λοιπόν και υπέβαλαν στην Εθνοσυνέλευση το ακόλουθο επίσημο υπόμνημα:TΠ88 237.1

«Εμείς οι παρόντες διαμαρτυρόμαστε ενώπιον του Θεού, του μόνου Δημιουργού, Προστάτη, Λυτρωτή και Σωτήρα μας, ο οποίος μία μέρα θα αποβεί Κριτής μας, καθώς και ενώπιον όλων των ανθρώπων και όλων των υπάρξεων ότι εμείς γιά το συμφέρον το δικό μας καθώς και του λαού μας, ούτε συγκατανεύομε ούτε προσχωρούμε καθ’ οιονδήποτε τρόπο στο προτεινόμενο διάταγμα εφ’ όσον αυτό αντίκειται στο Θεό, στον άγιο λόγο Του, στη συνείδησή μας και στη σωτηρία των ψυχών μας ... ”TΠ88 237.2

«Πως! Να επικυρώσομε αυτό το ψήφισμα! Να υποστηρίξομε ότι όταν ο Παντοδύναμος Θεός προσκαλεί έναν άνθρωπο να Τον γνωρίσει, ο άνθρωπος αυτός δεν είναι ελεύθερος να κάνει τη γνωριμία του Θεού; ... Δεν υπάρχει γνήσια διδαχή εκτός από εκείνη που συμφωνεί με το λόγο του Θεού ... Ο Θεός απαγορεύει τη διδασκαλία οποιασδήποτε άλλης διδαχής ... Το περιεχόμενο των Αγίων Γραφών πρέπει να ερμηνεύεται έχοντας γιά βάση άλλα ευκρινέστερα εδάφια ... Το Άγιο αυτό Βιβλίο είναι κατά πάντα απαραίτητο στο Χριστιανό, είναι ευκολονόητο και προορισμένο να διαλύει το σκότος. Αποφασίζομε λοιπόν, με τη χάρη του Θεού, να διατηρήσομε το αγνό και αποκλειστικό κήρυγμα του μοναδικού λόγου Του, έτσι όπως αυτό συμπεριλαμβάνεται στα γραφικά βιβλία της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, χωρίς να προσθέσομε τίποτε που να αντιτίθεται σ’ αυτό. Ο λόγος αυτός είναι η μοναδική αλήθεια. Είναι ο ασφαλής κανόνας της κάθε διδασκαλίας και της κάθε ατομικής ζωής και δεν μπορεί ποτέ να μας απογοητεύσει ούτε να μας παραπλανήσει. Όποιος οικοδομεί πάνω σ’ αυτό το θεμέλιο θα μπορέσει να σταθεί εναντίον όλων των δυνάμεων του άδη, ενώ ολόκληρη η ανθρώπινη ματαιοδοξία που έχει στραφεί εναντίον του θα καταρρεύσει στην παρουσία του Θεού.»TΠ88 237.3

« Γι’ αυτόν το λόγο απορρίπτομε το ζυγό που μας έχει επιβληθεί.» «Τελούμε ταυτόχρονα σε αναμονή ότι η Αυτού Αυτοκρατορική Μεγαλειότητα θα συμπεριφερθεί απέναντί μας σαν πρίγκηπας Χριστιανός που πάνω απ’ όλα αγαπά το Θεό. Και υποβάλλομε με προθυμία, τόσο σ’ Αυτόν όσο και σε Σας, Εξοχώτατοι, όλο το βαθύ σέβας και την υπακοή που μας επιβάλλει το δίκαιο και νόμιμο καθήκον μας.» (Ίδιο μέρος, Τόμ. 13, κεφ. 6.)TΠ88 238.1

Βαθειά εντύπωση προξένησε το υπόμνημα στη Δίατα. Το μεγαλύτερο μέρος των μελών απόρησε και θορυβήθηκε με την τόλμη των διαμαρτυρητών. Σκοτεινό και θυελλώδες προμηνύονταν το μέλλον. Οι διχοστασίες, οι προστριβές και η αιματοχυσία φαίνονταν αναπόφευκτες. Οι Μεταρρυθμιστές όμως πιστεύοντας ακράδαντα στο δίκαιο αγώνα τους και στηριγμένοι στο βραχίονα του Παντοδυνάμου, « είχαν εμπλησθεί με θάρρος και με αποφασιστικότητα.»TΠ88 238.2

«Οι αρχές που περιέχονταν στην πολύκροτη Διαμαρτυρία ... αποτελούν την ίδια την ουσία της Διαμαρτύρησης (του Προτεσταντισμού). Η Διαμαρτυρία αυτή στρέφεται εναντίον δύο ανθρωπίνων καταχρήσεων στον τομέα των θρησκευτικών ζητημάτων: πρώτα κατά της επέμβασης της πολιτικής δικαιοσύνης και δεύτερο κατά της απόλυτης αυθαίρετης εξουσίας της εκκλησίας. Αντί γιά τις καταχρήσεις αυτές, ο Προτεσταντισμός θεωρεί τη δύναμη της συνείδησης ανώτερη από τη δικαστική επέμβαση, και την αυθεντία του λόγου του Θεού ανώτερη από την ορατή εκκλησία. Στην πρώτη περίπτωση, αποκρούει την άσκηση της πολιτικής δύναμης σε θρησκευτικά ζητήματα και επαναλαμβάνει μαζύ με τους προφήτες και αποστόλους ότι «πρέπει να πει θαρχώμεν εις τον Θεόν μάλλον παρά εις τους ανθρώπους.» Εν όψη του στέμματος του Καρόλου Ε’, υψώνει το στέμμα του Ιησού Χριστού. Και προχωρεί ακόμη περισσότερο ορίζοντας σαν βασική αρχή ότι κάθε ανθρώπινη διδαχή υπάγεται σε δευτερεύουσα μοίρα μετά το λόγο του Θεού.» (Ίδιο μέρος, Τόμ. 13, κεφ. 6.) Επί πλέον οι διαμαρτυρητές υποστήριξαν το δικαίωμά τους να εκφράζουν ελεύθερα τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. Όχι μόνο θα πίστευαν και θα εφάρμοζαν, αλλά και θα δίδασκαν τα όσα αναφέρει ο λόγος του Θεού, χωρίς να επιτρέπουν την ανάμιξη του κλήρου ή της πολιτείας. Η Διαμαρτυρία του Spires αποτελούσε μία επίσημη πιστοποίηση κατά της θρησκευτικής αδιαλλαξίας καθώς και μία διεκδίκηση του πανανθρώπινου δικαιώματος να λατρεύει ο καθένας το Θεό σύμφωνα με τις υπαγορεύσεις της συνείδησής του.TΠ88 238.3

Η διακήρυξη είχε γίνει. Είχε χαραχθεί πάνω σε χιλιάδες διάνοιες και είχε καταχωρηθεί στα κατάστιχα του ουρανού από όπου καμία ανθρώπινη προσπάθεια δεν θα μπορούσε να την εξαλείψει. Ολόκληρη η ευαγγελική Γερμανία υιοθέτησε τη Διαμαρτυρία σαν έκφραση της πίστης της. Παντού οι άνθρωποι απέβλεπαν στο διάγγελμα αυτό σαν οιωνό μιάς καινούργιας και καλύτερης εποχής. Ένας από τους πρίγκηπες έκανε την ακόλουθη παρατήρηση στους Προτεστάντες του Spires: «Είθε ο Παντοδύναμος Θεός που σας χορήγησε τη χάρη γιά να κάνετε μία τέτοια δραστήρια, ελεύθερη και τολμηρή ομολογία, να σας διατηρήσει σ’ αυτή τη χριστιανική σταθερότητα μέχρι την αιωνιότητα.» (’Ιδιο μέρος, Τόμ. 13, κεφ.6.)TΠ88 239.1

Αν η Μεταρρύθμιση, ύστερα από μία σχετική επιτυχία συγκατατίθονταν σε προσωρινούς συμβιβασμούς με σκοπό να εξασφαλίσει την εύνοια του κόσμου, θα αποδείχνονταν ανειλικρινής τόσο απέναντι του Θεού, όσο και του εαυτού της και μ’ αυτό θα κατέληγε στην αυτοεξόντωσή της. Η στάση των ευγενών εκείνων Μεταρρυθμιστών αποτελεί μάθημα γιά όλες τις επερχόμενες γενεές. Η μέθοδος της δράσης του Σατανά εναντίον του Θεού και του λόγου Του δεν έχει αλλάξει. Εναντιώνεται και σήμερα αυτός με την ίδια σφοδρότητα στο να θεωρούνται οι Γραφές οδηγός της ζωής, όπως εναντιώνονταν και κατά το δέκατο έκτο αιώνα. Στην εποχή μας οι άνθρωποι έχουν απομακρυνθεί πολύ από τις γραφικές διδασκαλίες και εντολές. Είναι ανάγκη να επιστρέψουν στη μεγάλη αρχή της Διαμαρτύρησης: τη Γραφή και μόνο τη Γραφή γιά κανόνα πίστης και έργων. Ο Σατανάς εργάζεται και στη σημερινή εποχή με κάθε μέσο με τον οποίο μπορεί να ασκεί έλεγχο γιά να εξαλείψει τη θρησκευτική ελευθερία. Ο αντιχριστιανικός εκείνος παράγοντας που ανέτρεψαν οι διαμαρτυρητές του Spires εργάζεται τώρα εντατικά με συντονισμένες δυνάμεις γιά την απόκτηση της χαμένης υπεροχής. Η αμετάθητη προσκόλληση στο λόγο του Θεού όπως είχε εκδηλωθεί την κρίσιμη εποχή της Μεταρρύθμισης, είναι η μοναδική ελπίδα γιά την επιτυχία κάθε σύγχρονης μεταρρυθμιστικής προσπάθειας.TΠ88 239.2

Αν έχομε ενδείξεις γιά τους κινδύνους οι οποίοι απειλούσαν τους Διαμαρτυρομένους, έχομε όμως και ενδείξεις ότι το κραταιό χέρι του Θεού προστατεύει τους πιστούς. Την ίδια περίπου αυτή εποχή «ο Μελάχθων οδηγούσε εσπευσμένα ανάμεσα στους δρόμους του Spires το φίλο του Σίμωνα Γρυναίο πρός το Ρήνο ποταμό, βιάζοντάς τον να κολυμπήσει στην απέναντι όχθη. Ο τελευταίος αυτός ξαφνιάστηκε με την αδικαιολόγητη εκείνη βιασύνη. «Ένας γέροντας με σοβαρή σεβάσμια μορφή, τελείως άγνωστος σε μένα,” εξήγησε ο Μελάχθων, «παρουσιάσθηκε μπροστά μου και μου είπε ότι σ’ ένα λεπτό αστυνομικά όργανα σταλμένα από το Φερδινάνδο έρχονταν να συλλάβουν το Γρυναίο.» ”TΠ88 240.1

Τη μέρα εκείνη ο Γρυναίος είχε αγανακτήσει από το κήρυγμα του Δόκτορα Φάβερ, μιάς αναγνωρισμένης Καθολικής κορυφής. Στο τέλος του κηρύγματος, είχε πάει να διαμαρτυρηθεί σ’ αυτόν γιά «ορισμένες αποκρουστικές πλάνες» που υποστήριζε. Ο Φάβερ διατήρησε την ψυχραιμία του, αλλά αμέσως μετά προσέφυγε στο βασιλιά από τον οποίο απέσπασε την εντολή εναντίον του οχληρού καθηγητή της Χαϊδελβέργης. Ο Μελάχθων δεν αμφέβαλε ότι ήταν δάκτυλος Θεού που έσωσε το φίλο του, στέλλοντας έναν από τους αγίους αγγέλους Του να τον προειδοποιήσει γιά τη σκευωρία.TΠ88 240.2

«Ακίνητος στις όχθες του Ρήνου, περίμενε μέχρι που τα νερά του ορμητικού χειμάρρου είχαν αποσπάσει το Γρυναίο από τους διώκτες του. «Επί τέλους, » φώναξε ο Μελάχθων μόλις τον διέκρινε στην απέναντι όχθη, « επί τέλους γλύτωσε από το αδηφάγο στόμα αυτών που διψούν γιά αίμα αθώο.» Επιστρέφοντας στο σπίτι του, ο Μελάχθων έμαθε ότι οι αστυνομικοί το είχαν κάνει άνω - κάτω ψάχνοντας να ανακαλύψουν το Γρυναίο.» (Ίδιο μέρος, Τόμ. 13, κεφ. 6.)TΠ88 241.1

Η Μεταρρύθμιση επρόκειτο να παρουσιασθεί με μεγαλύτερη ακόμη επισημότητα μπροστά στους μεγάλους της γής. Ο βασιλιάς Φερδινάνδος είχε αρνηθεί να δεχθεί τους ευαγγελικούς πρίγκηπες σε ακρόαση. Αλλά εκείνοι είχαν το προνόμιο να εκθέσουν την υπόθεσή τους μπροστά στον ίδιο τον αυτοκράτορα καθώς και στις συγκεντρωμένες εκκλησιαστικές και πολιτικές προσωπικότητες. Προκειμένου να κατασιγάσει τις διχοστασίες που τάρασσαν την αυτοκρατορία, ο Κάρολος Ε’ κάλεσε, ένα χρόνο μετά τη Διαμαρτυρία του Spires, μία Συνέλευση στην Αουξβούργη (Αυγούστα) κάνοντας την ανακοίνωση ότι ο ίδιος προσωπικά θα προΐστατο σ’ αυτή. Εκεί λοιπόν κλήθηκαν να παρευρεθούν οι Διαμαρτυρόμενοι αρχηγοί.TΠ88 241.2

Σοβαροί κίνδυνοι απειλούσαν τη Μεταρρύθμιση. Οι υποστηρικτές της όμως εξακολουθούσαν να έχουν την εμπιστοσύνη τους στο Θεό, δίνοντας υπόσχεση να μείνουν πιστοί στο ευαγγέλιο. Ο εκλέκτορας της Σαξωνίας πιέζονταν από το περιβάλλον του να μή παρουσιασθεί στη Συνέλευση. Ο αυτοκράτορας, του έλεγαν, συγκέντρωνε τους πρίγκηπες εκεί με σκοπό να τους παγιδέψει. «Δεν θα διακινδύνευαν το πάν αν πήγαιναν να αποκλεισθούν πίσω από τα τείχη μιάς πόλης με ένα τόσο απηνή εχθρό;» Άλλοι όμως δήλωναν με μεγαλοψυχία: «Αν μόνο συμπερι φερθούν με θάρρος οι πρίγκηπες, η υπόθεση του Θεού είναι κερδισμένη.» Και ο Λούθηρος έλεγε: «Ο Θεός είναι πιστός. Δεν θα μας εγκαταλείψει.» (Ίδιο μέρος, Τόμ. 14, κεφ. 2.) Συνοδευόμενος από την ακολουθία του, ο εκλέκτορας ξεκίνησε γιά την Αουξβούργη. Όλοι τους γνώριζαν τον κίνδυνο που τον απειλούσε και πολλοί κατευθύνονταν στη Συνέλευση με βαρειά καρδιά και με τη λύπη ζωγραφισμένη στο πρόσωπο. Ο Λούθηρος όμως, που τους συνόδευσε μέχρι το Κόμπουργ, αναζωπύρωσε την ταλαντευόμενη πίστη τους ψάλλοντας τον ύμνο «Θεός το φρούριον ημών » που είχε συνθέσει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού εκείνου. Στο άκουσμα της εμπνευσμένης αυτής μελωδίας, πολλά κακά προαισθήματα διαλύθηκαν και πολλές θλιμμένες καρδιές σκίρτησαν από αγαλλίαση.TΠ88 241.3

Οι πρίγκηπες της Μεταρρύθμισης είχαν αποφασίσει να συντάξουν τις απόψεις τους σε μία συστηματοποιημένη έκθεση με την υποστήριξη εδαφίων της Αγίας Γραφής και να την παρουσιάσουν στη Δίαιτα. Η σύνταξη της έκθεσης αυτής είχε ανατεθεί στο Λούθηρο, στο Μελάχθονα και στους συνεργάτες τους. Την εκπονημένη Ομολογία Πίστης οι Διαμαρτυρόμενοι την υιοθέτησαν σαν έκθεση των θρησκευτικών πεποιθήσεών τους και συγκεντρώθηκαν γιά να υπογράψουν το σημαντικό εκείνο έγγραφο. Αυτή ήταν μία σοβαρή και δύσκολη περίσταση. Οι Μεταρρυθμιστές ενδιαφέρονταν πολύ να διατηρήσουν το έργο τους τελείως ανεξάρτητο από την πολιτική. Αισθάνονταν ότι η Μεταρρύθμιση δεν έπρεπε να ασκεί καμία άλλη επιρροή εκτός από εκείνη που προέρχονταν από το λόγο του Θεού. Όταν λοιπόν οι Χριστιανοί πρίγκηπες πλησίασαν να υπογράψουν την Ομολογία, ο Μελάχθων επεμβαίνοντας παρατήρησε: «Αυτά είναι πράγματα που αφορούν τους θεολόγους και τους ιεροκήρυκες. Ας φυλάξομε τη δύναμη των ισχυρών της γής γιά θέματα διαφορετικής φύσης.» «Μη γένοι το να με αποκλείσετε,» αποκρίθηκε ο Ιωάννης της Σαξωνίας. «Είμαι αποφασισμένος να κάνω το καθήκον μου χωρίς να με μέλλει γιά το στέμμα μου. Επιθυμώ να ομολογήσω τον Κύριό μου. Ο εκλεκτορικός μου πίλος και η ερμίνα μου δεν μου είναι τόσο πολύτιμοι όσο ο σταυρός του Ιησού Χριστού.» Δέγοντας αυτά, έβαλε την υπογραφή του. Ένας άλλος από τους πρίγκηπες δήλωσε παίρνοντας την πέννα στο χέρι: «Αν η τιμή του Κυρίου μου Ιησού Χριστού το απαιτεί, είμαι έτοιμος ... να απαρνηθώ τα αγαθά μου και τη ζωή μου. Προτιμότερο να αρνηθώ τους υπηκόους μου και τις κτήσεις μου, προτιμότερο να εγκαταλείπω τη χώρα των πατέρων μου με ένα οδοιπορικό ραβδί στο χέρι, παρά να δεχθώ διδαχή άλλη από αυτή που περιέχει η παρούσα Ομολογία πίστεως.» (Ίδιο μέρος, Τόμ. 14, κεφ. 6.) Τέτοια ήταν η πίστη και το θάρρος των ανθρώπων εκείνων του Θεού.TΠ88 242.1

Έφθασε κάποτε η ώρα να παρουσιασθούν μπροστά στον αυτοκράτορα. Καθισμένος στο θρόνο του και περιστοιχισμένος από πρίγκηπες και εκλέκτορες, ο Κάρολος Ε’ δέχθηκε σε ακρόαση τους Διαμαρτυρομένους Μεταρρυθμιστές. Η ομολογία της πίστης τους διαβάστηκε μεγαλόφωνα. Μπροστά στη μεγαλοπρεπή εκείνη Συνέλευση εκτέθηκαν κατηγορηματικά οι αρχές του ευαγγελίου και επεσημάνθηκαν οι πλάνες της παπικής εκκλησίας. Σωστά τιτλοφορήθηκε η μέρα εκείνη «η μεγαλύτερη μέρα της Μεταρρύθμισης και μία από τις ενδοξότερες της ιστορίας της Χριστιανωσύνης και ολόκληρης της ανθρωπότητας.» (Ίδιο μέρος, Τόμ. 14, κεφ. 7.)TΠ88 243.1

Ελάχιστα χρόνια είχαν περάσει αφότου ο μοναχός της Βυττεμβέργης είχε σταθεί μόνος του αντιμέτωπος του μεγάλου εθνικού συμβουλίου της Βόρμης. Τώρα στη θέση του έστεκαν οι ευγενέστεροι και ισχυρότεροι πρίγκηπες της αυτοκρατορίας. Στο Λούθηρο δεν είχε επιτραπεί να παρουσιασθεί στην Αουξβούργη, αλλά αυτός ήταν παρών με τα λόγια και τις προσευχές του. «Η χαρά μου είναι μεγάλη,” έγραφε, «που έζησα να ιδώ αυτή τη μέρα όπου δημοσία εξυψώθηκε ο Χριστός από τέτοιους διάσημους ομολογητές και σε μία τέτοια ένδοξη σύναξη.» (Ίδιο μέρος, Τόμ. 14, κεφ. 7.) Έτσι εκπληρώθηκε το γραφικό ρητό: « Θέλω ομιλεί περί των μαρτυρίων Σου έμπροσθεν βασιλέων.» (Ψαλμοί 119:46.)TΠ88 243.2

Την εποχή του Παύλου, το ευαγγέλιο χάρη του οποίου αυτός ρίχθηκε στη φυλακή, φέρθηκε με τον ίδιο τρόπο μπροστά σε πρίγκηπες και ευγενείς της αυτοκρατορικής πρωτεύουσας. Έτσι και στην περίπτωση αυτή. Αυτό που ο αυτοκράτορας είχε απαγορεύσει να κηρυχθεί από τον άμβωνα, αντηχούσε τώρα μέσα από το παλάτι του. Τα λόγια που πολλοί θεωρούσαν ανάξια της προσοχής και αυτών ακόμη των δούλων, αντηχούσαν στην ακοή των κυρίων και δεσποτών της αυτοκρατορίας. Βασιλείς και μεγιστάνες αποτελούσαν το ακροατήριο. Εστεμμένοι πρίγκηπες μεταβλήθηκαν σε ιεροκήρυκες. Και το θέμα του κηρύγματος ήταν η βασιλική αλήθεια του Θεού. «Από την αποστολική εποχή και δώθε ποτέ δεν παρουσιάσθηκε μεγαλύτερο έργο και μεγαλοπρεπέστερη ομολογία,” παρατηρεί ένας συγγραφέας. (D’Aubigné, Τόμ. 14, κεφ. 7.)TΠ88 243.3

«Όλα όσα δήλωσαν οι Λουθηρανοί είναι αλήθεια • αυτό δεν μπορούμε να το αρνηθούμε,» αποφάνθηκε ένας Καθολικός καρδινάλιος. «Μπορείτε να ανατρέψετε με βάσιμα επιχειρήματα την Ομολογία που έκαμαν ο εκλέκτορας και οι σύντροφοί του;» ρώτησε κάποιος άλλος το δόκτορα Έκκιο. «Σύμφωνα με τα γραπτά των αποστόλων και προφητών, όχι!» ήταν η απάντηση. «Αλλά σύμφωνα με τα γραπτά των αγίων Πατέρων και των ιερών συνόδων, ναί!» «Καταλαβαίνω,” παρατήρησε αυτός που είχε υποβάλει την ερώτηση: «Κατά σας, οι Λουθηρανοί είναι μέσα στη Γραφή κι εμείς είμαστε απ’ έξω.» (Ίδιο μέρος, Τόμ. 14, κεφ. 8.)TΠ88 244.1

Μερικοί από τους Γερμανούς πρίγκηπες προσεχώρησαν στη μεταρρυθμισμένη πίστη. Ο ίδιος ο αυτοκράτορας δήλωσε ότι τα Προτεσταντικά άρθρα δεν ήταν παρά η αλήθεια. Η Αυγουσταία ομολογία μεταφράσθηκε σε διάφορες γλώσσες και κυκλοφόρησε σε ολόκληρη την Ευρώπη. Χιλιάδες άνθρωποι από τότε την έχουν ασπασθεί στις κατοπινές γενεές σαν την έκφραση της πίστης τους.TΠ88 244.2

Οι αφοσιωμένοι δούλοι του Θεού δεν αγωνίζονταν μόνοι τους. Όταν «αι αρχαί και εξουσίαι και τα πνεύματα τα πονηρά εν τοις επουρανίοις” συμμαχούσαν εναντίον τους, ο Κύριος δεν είχε εγκαταλείψει το λαό Του. Αν μπορούσαν να ανοιχθούν τα μάτια τους, θα διέκριναν τόσο φανερά τη θεϊκή παρουσία και συμπαράσταση όπως άλλοτε τη διέκρινε ο αρχαίος προφήτης. Όταν ο δούλος του Ελισσαιέ υπέδειξε στον κύριό του τις εχθρικές ορδές που τους είχαν περικυκλώσει αποκλείοντας κάθε πιθανότητα διαφυγής, ο προφήτης προσευχήθηκε: «Κύριε, άνοιξον δέομαι τους οφθαλμούς αυτού διά να ίδη.» (Β’ Βασιλέων 6:17.) Και νά! Στη στιγμή το βουνό πλημμύρισε από φλογερά άρματα και άλογα και από τα στρατεύματα του ουρανού έτοιμα να προστατεύσουν τον άνθρωπο του Θεού. Έτσι οι άγγελοι προστάτευσαν και τους πρωτεργάτες του Μεταρρυθμιστικού έργου.TΠ88 244.3

Μία από τις αρχές στην παγίωση της οποίας έδωσε μεγάλη σημασία ο Λούθηρος ήταν ότι η Μεταρρύθμιση δεν έπρεπε να αναζητήσει ποτέ την υποστήριξη των πολιτικών αρχών ούτε να καταφύγει ποτέ στα όπλα γιά την άμυνά της. Χαίρονταν που έβλεπε τους πρίγκηπες της αυτοκρατορίας να ομολογούν το ευαγγέλιο. Όταν όμως εκείνοι πρότειναν να συμπτυχθούν σε συνασπισμό αμύνης, αποφάνθηκε ότι «μόνος ο Θεός έπρεπε να υπερασπισθεί τη διδαχή του ευαγγελίου ... Όσο λιγότερο αναμιγνύονταν οι άνθρωποι στο έργο αυτό, τόσο πιό εμφανής θα γίνονταν η επέμβαση του Θεού γιά την υποστήριξή του. Όλα τα προτεινόμενα προνοητικά πολιτικά μέτρα ήταν, κατά τη γνώμη του, ενδείξεις αδικαιολόγητης ανησυχίας και επιλήψιμης ολιγοπιστίας.» (D’Aubigné, έκδοση Λονδίνου Τόμ. 10, κεφ. 14.)TΠ88 245.1

Όταν δεινοί εχθροί συμμαχούσαν γιά την ανατροπή της μεταρρυθμισμένης πίστης και όταν χιλιάδες ξίφη φαίνονταν να ξεσπαθώνουν γιά την εξόντωσή της, ο Λούθηρος έγραφε: «Ο Σατανάς παρατάσσει την οργή του. Ανόσιοι ποντίφικες συνωμοτούν και απειλούμαστε με πόλεμο. Παροτρύνετε το λαό να αγωνισθεί με προσευχή, ώστε οι εχθροί μας, κατατροπωμένοι από το Πνεύμα του Θεού, να εξαναγκασθούν να ειρηνεύσουν. Η μεγαλύτερη ανάγκη μας, το σπουδαιότερο καθήκον μας, είναι η προσευχή. Κάμετε γνωστό στο λαό ότι βρίσκεται ανάμεσα στην κόψη του σπαθιού και στου Σατανά τη λύσσα και ότι πρέπει να προσευχηθεί.» (D’Aubigné,Τόμ. 10, κεφ. 14.)TΠ88 245.2

Αργότερα, αναφερόμενος και πάλι στο συνασπισμό τον προτεινόμενο από τους διαμαρτυρομένους πρίγκηπες, ο Λούθηρος τόνισε ότι το μοναδικό όπλο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σ’ αυτού του είδους τον πόλεμο είναι «η μάχαιρα του Πνεύματος.» Και έγραφε στον εκλέκτορα της Σαξωνίας: «Δεν μπορούμε με καθαρή συνείδηση να δεχθούμε την προτεινόμενη συμμαχία. Δέκα φορές προτιμότερο να πεθάνομε παρά να δούμε το ευαγγέλιό μας να γίνει αφορμή να χυθεί έστω και μία σταγόνα αίματος. Εμείς πρέπει να είμαστε σαν τα πρόβατα της σφαγής. Πρέπει να φέρομε το σταυρό του Χριστού. Ας μη φοβάται η Υψηλότητά Σας. Με τις προσευχές μας μπορούμε να κατορθώσομε πολύ περισσότερα πράγματα από ότι όλοι μαζύ οι εχθροί μας με την καυχησιολογία τους. Μόνο μη αφήσετε να κηλιδωθούν τα χέρια σας με αδελφικό αίμα. Αν ο αυτοκράτορας απαιτήσει να συρθούμε στα δικαστήρια, είμαστε έτοιμοι να παρουσιασθούμε. Δεν μπορείτε να υπερασπισθείτε την πίστη μας: ο καθένας οφείλει να αντιμετωπίσει μόνος του τους κινδύνους που αυτή συνεπάγεται.» (Ίδιο μέρος, Τόμ. 14, κεφ. 1.)TΠ88 246.1

Από το μυστικό θάλαμο της προσευχής προήλθε η δύναμη που έσεισε τον κόσμο τον καιρό της Μεγάλης Μεταρρύθμισης. Εκεί, με ιεροπρεπη ηρεμία οι δούλοι του Κυρίου στερέωσαν τα πόδια τους πάνω στο βράχο των υποσχέσεών Του. Κατά τη διάρκεια της Συνέλευσης της Αουξβούργης, ο Λούθηρος «δεν πέρασε ούτε μία μέρα χωρίς να αφιερώσει τουλάχιστο τρείς ώρες στην προσευχή • και τις ώρες αυτές τις ξέκοβε από τον πολυτιμότατο καιρό της μελέτης του.» Κλεισμένος στο δωμάτιό του ακούονταν να ανοίγει την καρδιά του στο Θεό με λόγια «ξέχειλα από λατρεία, φόβο και ελπίδα, όπως όταν μιλάει κανείς μ’ ένα φίλο του.» «Το ξέρω ότι είσαι ο Πατέρας και ο Θεός μας,» έλεγε, «και ότι θα σκορπίσεις τους διώκτες των παιδιών Σου. Επειδή Συ ο ίδιος εκτίθεσαι μαζύ μας στον κίνδυνο. Όλη αυτή η υπόθεση είναι δική Σου. Αν εμείς αναμιχθήκαμε σ’ αυτή, αυτό έγινε επειδή Σύ μας εξώθησες. Γι’ αυτό, Πατέρα, υπερασπίσου μας.» (Ίδιο μέρος, Τόμ. 14, κεφ. 6.)TΠ88 246.2

Όταν ο Μελάχθων φαίνονταν να συντρίβεται κάτω από την πίεση της αγωνίας και του τρόμου, ο Λούθηρος του έγραφε: «Χάρη και ειρήνη Χριστού—λέγω του Χριστού και όχι του κόσμου—Αμήν. Μισώ με μίσος αφάνταστο τις τρομερές έγνοιες που σε κατατρώγουν. Αν ο σκοπός δεν είναι δίκαιος, εγκατάλειψέ τον. Αν ο σκοπός είναι δίκαιος, τότε γιατί διαψεύδομε τις υποσχέσεις Εκείνου που μας προστάζει να κοιμούμαστε χωρίς φόβο; ... Ο Χριστός δεν θα αποτύχει στο έργο της αλήθειας και της δικαιοσύνης. Αυτός ζεί και βασιλεύει. Τι έχομε λοιπόν να φοβηθούμε;» (’Iδιο μέρος, Τόμ. 14, κεφ. 6.)TΠ88 247.1

Ο Θεός άκουσε τις κραυγές των δούλων Του. Έδωσε δύναμη και θάρρος σε πρίγκηπες και σε πολιτικά στελέχη γιά να υποστηρίξουν την αλήθεια από «τους άρχοντες του σκότους του αιώνος τούτου.» Λέγει ο Κύριος: «Ιδού, θέτω εν Σιών λίθον ακρογωνιαίον, εκλεκτόν, έντιμον • και ο πιστεύων επ’ αυτόν δεν θέλει καταισχυνθή.» (A’ Πέτρου 2:6.) Οι Διαμαρτυρόμενοι Μεταρρυθμιστές είχαν οικοδομήσει πάνω στο Χριστό και οι πύλες του άδη δεν επρόκει το να ισχύσουν εναντίον τους.TΠ88 247.2