Dal 17—Jesuh Ratnak Kong Tlangau Tu Hna (Hearald Of The Morning)

Baibal biaphuanmi lakah rumra a urn bikmi le sunpamak bik biadik cu tlanhnak rian ngarpi tlinter dingin Jesuh voihnihnak a ratnak ding hi a si. Pathian bia ruangah thihnak thladem i caan saupi a vakvai mi hna sinah thawh'hannak le numak a simi Jesuh nih Amah ruangah ‘ hawlnak a tong mi hna Amah sinah hruai dingin a hung langhnak cu a man a sunglawi tuk mi, lunglomhnak thawhtertu ruahchannak biakamnak pekmi cu a si. Jesuh voihnihnak a ratnak zumhnak cu Pathian Cathiang i a biapi bik ca'ial mi a si. Adam le Evi nib Eden dum an chuahtaknak thokin zumtu hna cu Biakamh mipa, Jesuh Khrih a rat i hrawktu thilti khawhnak a khuai i Paradise tharah a hruai ‘hamak ding caan kha an hngak. Hlanlio mithiang hna nib sunglawi ngaiin Messiah a ratnak an i ruahchannak a tlimak ding kha an rak i hngah hlang ngaingai. Enok, Adam thokin a pasarihnak, Pathian he kum 300 chung a tlong leng mi nib, “Zohhmanh, mi vialte kha an biaceib awk le Pathian zei i a rel lami misual vialte kha Pathian zeirel loin an urn ruang i an tuahmi suainak vialte le Pathian kha zei rel loin an thangchiatnak vialte ruang i sualphawt awkah, Bawipa cu a vancung mi mithiang thonghra he an ra” (Judah 14,15) . Job nib zan i nganfahnak a in licah khan, aa hninsai lo mi zumhnak he “A ka Tlanhtu a nung ti ka hngalh. .. ni hmanung ah vawlei ah a dir lai i ka taksa nih Pathian a hmuh lai. Amah cu keimah caah ka hmuh lai, midang si loin keimah mit nih a hmuh lai” (Job 19:25-27) .DL 387.1

Jesuh a rat i ding tein bia a aeih ding hi Thlarau hruaimi ca'ialtuhnanih davhngai inarak ‘ial. Hlaphuahtu le profet hna zcng nih duhnung ngai in an ‘ial fawn. Israel siangpahrang a lianhngan ning cu Salm ca’ ialtu nih hi tin a ‘ ial, “Pathian cu Zicn in ni bangin a rung tlang. Kan Pathian cu a ra lio, sihmanhsehlaw dai tein a rat cu a si lai lo. A hmai ah a alh hluahmah mi mei, a urn i ‘ ih a nung mi thlichia nih a zual. Ami kha bia a aeih hna i van le vawlei kha tette ah a auh hna” (Salm 50:2-4) . “Vawlei le van i lawm u... Bawipa hmaiah vawlei baiceih dingin a ra lai. Vawlei hi ding tein bia a aeih lai i mi hna cu - Abiadik in bia a aeih hna lai (Salm 96:11-13).DL 388.1

Profet Isaiah nih, “Na mithi hna cu an nung ‘han lai i ka miruak hna cu an tho ‘han lai, an thlan i a it mi vialte kha an i hlau lai i lunglawn inhla an sa lai. Dapti nih vawlei a hnawnter ‘han bantukin a thicia mi cu Bawipa nih a renter ‘han hna lai (Isaiah 26:19) . “Bawipa nih thihnak cu zungzal ca in a hrawh lai. Mi vialte cu an mitthli a hnawhpiak hna lai i a miphun nih vawlei cung khuazakipah zomhtaihnak an in mi kha a lakpiak hna lai. Hi bia cu Bawipa hrimhrim nih a chim mi bia a si. Cu bantukin thil a hung si tikah mikip nih an i thawh lai i, ‘Amah cu kan Pathian a si. Anah cu kan i bochan i a kan khamh caaah a tu cu lunglawm in kan urn i kan tha a nuam” an ti lai (Isaiah 25:8-9).DL 388.2

Habakuk nih aa langh'hannak ding lamak in a rak hmuh. “Fathian cu Taman in a ra, Mithiang cu Faran tlangin a ra, a oeunak kha van a khat i a sunpamak cu vawlei kha a khat. A ceunak cu niceunak bantuk a si, amah sin cun ceunak kha an chuak, cu hna hnulei ahcun a ‘hawnnak kha aa thup. A dir tikah vawlei kha aa bnin, a zohhna tikah miphun kha an ther. Zungzal in a hmunmi tlang hna cu an i cheu i zungzal in a hmunmi fing hna cu an cim. Maw Bawipa, tiva hna cungah na thin a hung maw? Na thin a hun hnawh mi cu tiva cu an si maw? Nangmah nih na teinak rangleng a hnuktu rangtum hna cu na chiah hna tikah na thinhunnak cu rili cungah a si maw? Tlang nih an in hmuh tikah an i ngerh cukmak. Titian hna cu an luang hluahmah. A thuk mi rili hna cu an awn. A khul a rang mi na cantiang an hmuh tikah, a cer zukmak mi na fei an hmuh tikah, ni nih mer a phiih i thlapa nih a dimak hmunah a dir peng. Na mi hna khamh awk ahkhan na kal i na chiti thuh mi khamh awk ah khan na ra. Mi ‘halopa inn cu a cunglei in na vun ‘heh i a hram lung a langh ritret tiang na hlai” (Habakuk 3:3,4,6,8,10,11,13) .DL 389.1

Jesuh nih a ngaih a chia mi a zultu hna he an i ‘hen lai ah khan a rat'han hrimhrimnak ding kha hi ti hin a hneih hna. “Khuaruahhar lungrethei in urn hlah u, Pathian kha zum u law keimah zong ka zum ve u. Ka Pa innchung ahcun khaan tanpi a urn ko i cu ka i nan caah hmun va tirnh awkah ka rak kal lai. Cuti a si lo ah cun hi tihin kan chimhna hnga lo. Cun ka va kal lai i nan ca i ka va timh hnuah ka rak kir ‘han lai i ka sinah kan lak hna lai, cun ka umnak ahcun nannih zong nan urn ve lai” (Johan 14:1-3) . “Mi Fapa cu siangpahrang bantukin vancung mi vialte hna he a rat tikah a Bawi ‘hutdan cungah cun a ‘hu lai i vawlei cungmi vialte cu a hmaiah pumh an si lai. Cun tuukhal nih tuu cu meheh sinin a ‘hen hna bantuk khan buhnih ah a ‘hen hna lai. Tuu cu orh leiah a chiah hna lai i meheh cu a kehlei ah a chiah hna lai” (Mattbai 25:31-32).DL 389.2

Bawi Jesuh vancung a kai tikah khan vancung mi nih Jesuh a rat'hannak kong a zultu an chimh hna. “Galili mi hna zeicadah van lei zoh in nan dir ko. Nan sin in vanah a kai mi Jesuh hi, van ah a kai nan hmuh bantuk tein a rak kir ‘han lai” tiah an ti hna (lamkaltu 1:11). Apostle Paul nih Thiang Thlarau thawchuah bnawbnak in hi tihin a rak chimve. “Authawng, vancung Bawibik authawng, Pathian muko awthawng cu a hung thang lai i Bawipa hrimhrim cu vancung khin a rung'urn lai. Khrih zum buin a rak thimi kha nunnak ah thawhter an si hmasa lai” (IThesalon 4:16). Johan nih cun, “Zohhmanh u, khuadawm sinah khin a ra lio! Mikip nih an hmuh lai, a rak chuntu hna zong nih khan an hmuh lai” tiin a rak chim ve (Biathlam 1:7).DL 390.1

A rat'han tikah cun “Pathian nih a thiangmi profet hna sinin hlanlio piah a rak thanh cang bantukin zeizong vialte a thar in ser caan a phak hlan tiang vancung ah cun a um ko lai” (Lamkaltu 3:21) . Caan saupi chung sual nawlngeihnak cu hrawh a si cang lai i “Hi vawlei cungram cu kan Bawipa le a Khrih ram a si cang lai. Amah nih zungzal in zungzal tiang a uk cang lai” (Biathlam 11:15) . “Cun Bawipa sunpamak cu a lang lai i mi vialte nih an hrauh lai, hi biakamnak cu Bawipa hrimhrim nih a tuah mi a si” (Isaiah 40:5). “Ihlaici cu an keuh i an ‘hanbantukin Bawipa nih a mi cu a khamh hrimhrim hna lai. Cun miphun vialte nih an thang'hat lai” (Isaiah 61:11). “Khi niah liannganbik Bawipa cu a tangmi a mi hna caah a sunglawi mi Bawi luchinpangpar in ‘amhmi bantuk a si lai” (Isaiah 28:5).DL 390.2

Khi tikah hnangam daihnak le i hngahhlang mi messiah Bawi ram cu vancung punpuluk tangah dirh a si cang lai. Zion cungah zaangfahnak ka laughter lai, a ram cu these ram a sinain dumah ka ser lai. Eden chung i ka chiabmi dumbantuk ah khan ka ser lai” (Isaiah 51:3). “These ram cu hla a sa lai i lambnak in a au lai, Lebanon tlang bantukin aa dawh lai i Garmel tlang le Sharon nelrawn bantukin a ‘ha lai”. Isaiah 35;2 “HLawtmi na si ti lai lo i na ram zong kaltak mi nupi ti a si ti lai lo. Na min thar cu Habzibah ti a si lai i, na ramcuBeaulah ti a si lai. Hi bantukin thil a si cu Bawipa kha na cungah aa lawmh caah a si i na ram caah va bantuk a si lai. Bawipa nih nupi bantukin an ‘hit lai i lunglawn tein hmunkhat ah nan urn lai. Nu le va lunglawn tein an urn bantukin nan urn lai (Isaiah 62:2-5) .DL 391.1

Bawipa Rat’ hannak hi a zumtu zumhawktlak i a ummi hna nih hlanlio piin an i ngaihbik mi asi. Olive tlangcung a kai lai i ka ra han lai a ti i a hmanungbikbia a kamhmi hna nih khan an hna a ngamter i a zultu hna lungthin cu lawihnak le ruahchannak he a khat i cucu ngaihchiatnak le buainak zong nih a lohter kho lo. Tuamak le hramnak lak zongah Pathian liamgan le a kan Khamhtu a hun langh hannak ding cu an i ruahchan bikmi a si. Thesalonica mi hna nih Jesuh Khrih a Rat'han tiang nun an i ruahchan. Sihmanhsehlaw an dawtmi hna a vun phum hna tikah an ngaih a chiat tuk i a cawnpiaktu Paul nih Jesuh a Rat ‘han tikah thawh'han a urn lai tiin a hmuhsak hna. “Khrih zum buin a rak thimi kha nunnak ah thawhter an si hmasa lai i, cu caan i a nungrih mi kan nih pawl cu khuadawm lakah khin Bawipa cu van i hung ton awkah pumh kan si dih lai. Cun Bawipa sinah cun zungzal in kan um lai. Cu caah pakhat le pakhat hi bia hin nan tha i nuamter cio u” (1 Thesolon 4:16-18).DL 391.2

Patmos tikulh ah a zultu Johan nih cun biakam a theih, “Rianrang tein ka ra lai” timi cu i ngaih ngaingai i a lehnak awthawng cu, “Cubantuk cun si ko seh, Bawipa Jesuh, ra ko cang” (Biathlam 22:20) ti kha a si i cucu Khrihfabu vahvaih lio caan chung i an thlacamnak i an hman zungzal mi kha asi. Vawlei tang thonginn, meikhanghnak, thahnak ‘hang cung i lutannak i mithiang le martar hna nih kum tanpi chung biadik tette an rak khamak bia hna cu an zumhnak le an i ruahchannakbiachimmi a si. Hi hna lakah Khrihfa pakhat nih cun, “Jesuh cu a tho ‘han hrimhrim ti an hngalh caah le, a rat tikah anmah zong thawhter an si ding an hngalh ruangah, thihnak an nehsawh i thihnak cungah an um” a ti. - Daniel T. Taylor, The sign of Christian Earth (or) the voice of the Church in all ages Page 33. “Tbawh'han an si khawhnak dingah thih an ‘ ih lo, thlanchung luh zong an ‘ih lo”. - Ibid., page. 54. “An Bawipa cu khuadawm cungah A Pa sunpamak he a ratnak le a ding mi hna caah Pathian pennak a hung phak tik caan zong an cuan. Waldenses hna zong nih hi bantuk ‘hiam'hiam in an rak zumhve. - Ibid., p.129-132. Wycliff zong nih, “Khrihfabu an i ruahchan mi, Khamhtu a hung langhnak cu a rak i hngah hlangngai ve”. - Ibid., P.132 -134.DL 392.1

Luther nih hi tihin a rak chim, “Biaceihnak Ni cu kum 300 hlan hrimhrim ah a urn ka zumh. Pathian nih vawlei sualnak hi caan saupi a ing kbo ti lai lo. Cu ni ‘ ihnung a si mi ramhrawhnakni cuanai cang”. - Ibid., P.158, 134.DL 393.1

Melancthcnnihhi vawlei thar hi a rawk zau lai a ti. Kalvin zong nih “Jesuh Rat'hannak hi ‘ib loin lunglawmh awktu a si” tiin i ngaih ngai dingin a forh hna. Zumhawktlak i a ummi innchungkhar dihlak nih cu ni cu an cuanh peng awk a si. Khrih cu i biatak tein kan duh, kan kawl i, saupi kan ruah awk hrimhrim a si. A ram sunpamak Bawipa nih tlingte a langhter mi ni liamgan a phak tiangin,” a ti -Ibid p. 151,145.DL 393.2

Scotch Remh'bantu, Johnknox nih “Kan Bawi Jesuh nih kan taksa hi vancung ah a kaipi ko lo maw kha? A hungkir ‘han ko hnga lo maw?” a ti. Ribley le latimer nih, Bawi Jesuh Rat'han ding hi an rak zumh ve. Ribley nih “zumh lo awk zeihmanh urn lo tein vawlei cu a donghnak lei a naih cang tihi ka zumh taktak. Cu caah ka chim. Pathian rian'uan cu John bantukin Bawipa Jesuh ra ko cang tiin kan thinlung in Khamhtu Jesuh Khrih cu au cio hna u sib” a ti. - Ibid., pp. 151,145.DL 393.3

Richarh Baxter zong nih, “Jesuh a Rat'hannak kong ka ruahnak hi ka caah a nuambik le lunglawmh awk bik a si” a ti. -Richarh Baxter works vol: 17, p.555. Hihi a mithiang hna ziaza le zumhnak rian'uannak an si i a Rat'hannak cu duh i thar chuahmi i ruahchannak cu a si hrim lai tiin kan orh awk a si. Thawh'hannak ah thihnak cu hrawbding mi, a donghnak ral a si ahcun Khrih Rat'hannak ding caah zumtu hna nih i biatak tein thla kan cam awk asi. Cu tik lawngah a tlingmi le a dcnghnak ral cu teikhawh a si telai. - Ibid., vol. 1,7 p. 100.DL 393.4

Hi ni hi zumtu vialte nih an i hngahhlang ding a si, an i ruahchan lai, an i hngah hlang lai i an khamhnak ni tlamtlingnak ni a si, an saduhthah bik tlamtlinnak ni zeng a si fawn. “Hi lunglawmh ding ni hi van phakter zau ko Bawipa”. Ibid., Vol.17, p.182,183. Hihi Khrihfa hmasa pawl nih an i ruahchan mi a si i these ram Khrihfabu le Remh'hantu hna ruahmi a si fawn.DL 394.1

Chimhchungnak bia nih hin Jesuh a ratnak chan le a ratning lawng a chim lo i a ratnak naih tikah a hmelchunhnak urn ding tiang an rak chim. Jesuh nih, “Ni le thlapa le arfi ahkhin hmelchunhnak an lang lai a ti” (Luke 21.25) . “Cu hamak caan hnu ahcun ni cu a mui lai i thlapa cu a tiang lai lo. Van in arfi hna cu an tla lai i van ‘hawnmak cu an i hnin lai. Mi Fapa cu a lang lai i khuadawm chungin liamgamak le sunpamakhe a ra lai” (Markal3:24-26). Biathlam ‘ialtu nih cun a Rat'hannak hmelchunhnak cu hitin a ‘ial. “A fak ngai mi lihnin a um i ni cu puanchia nak bantukin a nak i thlapa cu thisen bantukin a sen dih” (Biathlam 6:12).DL 394.2

Hi hmelchunhnak hna hi kumzabu 19 thokka hrawngah an rak um cang. Hi chimchung mi bia hi kum 1755 ah a tling i fakpi in li aa hnin i vawleicung ah ‘ ih a nungbikmi lihninmi tiinphilhlo dingin an ‘ial. Lisbon ah li aa hnin tihi zapi theih a si ko nain Europe ram dihlak deng le Africa le America tiang a va phan. Greenland ram, West Indies, Madeira, Norway, Sweden, Great Britain le Ireland ram tiang a hninh. Meng square Nuaih 4 chung a hlanh dih. Africa ram aa hnin mi cu Europe ram aa hninh tluk dengmang in aa hnin ve. Algiers ram, hmun tarn deuh a hrawh i Morocco ramkam khua pakhat mi thonghra tluk urnnak cu leitangah a pil dih. Rili tilet tho nih Spian ram le Africa tiva pikam urn khuapi a khuh dih hna i an i rawk dih.DL 394.3

Aa hninh f ahnak bik cu Spian le Rcrtucal ram an si. Cadiz khua tilet tho a hung lut mi cu pe 60 tluk in a sang an ti. “Protugal ram tlangngan pipi hna cu a thlcngh dih rua lai ti tlukin aa hnin i tlangzik cheukhat cu fakpi an kuai, aa ‘ hekdarh dih i leitlang ngan pipi hna cu a pawngkam horkuang khat in an tla. Hi tlangin meiaih an hung chuak”. - Sir Charles Lyell, Principle of Theology, p. 495.DL 395.1

Lisbon khua ahcun vawlei tangin khua a hung tor i a rauh hlanah khuapi zat ceu tluk a cim. Minute 6 chungah mi 60000 an thi manh. Rili ti a hung kiang duak i, lawng dinhnak hmun a hul i tilet a hung tho ‘han i a hlan ti nih a khuhnak nak sang in a vun khuh ‘han. Hi lio caan i Lisbon khua khuaruahhar mi thil pakhat cu - hi lawng dinhnak hmun rilikam kainak caah tangka tanpi dih i an tuah mi Marble cu tangah a ‘urn zuahmah hi a si. Cu ka ahcun tilet a hung thawh tikah a kan phan lai lo ti ruahchannak he himnak duh in mi tanpi an dir i ruahlo piin an dimak hmun cu a pil ruangmang i miruak pakhat hmanh ti cung a vuan mi an urn lo”. - Ibid., p. 495.DL 395.2

Lihninh aa thokka ahhin biakinn vialte Convent le zapi inn lian pipi dihlak dengnang le khuachung inn cheuli cheukhat nak tarn a rawk. Lihninh hnu suimilam pahnih ah ka dangdang in meiaih a hungchuak i nithum chung tluk an khua cu a kang i a rawk dih. Cu lihninh ni cu Sunday ni a si i biakinn vialte le nubu umnak vialte a khat in mi an um. Mi tlawmte lawng an luat. - Encyclodipedia, Anerica Art Lisbon, Noted. 1831. Mi an ‘ ihnak cu chimkhawh a si lo, a ‘ap kho mi zong an um lo i mitthli zong a um Mno lo. Mi hna lungthin cu mawlhmehnak, tuksapumak le khuaruahharnak he an khat i hmunkip ah an tli, an hmai le an ‘ ang an i cum i, ML3ericDdial, “vawlei a cbngcang” tiin an “ap i, nu le nih an tale an philh hna i vailamtah milem i put in heh le heh tiah an tli. Himnak duh in mi tanpi cu biakinn ah an lut. Bawipa zanriah nih a khamh kho hna lo i, biak'heng an pom, an him hlei lo. Milem le tlangbawi an i tlaih, sihmanhsehlaw an dih lakin hmunkhat ah an thi dih. Cu ni a thi mi cu 90,000 hrawng an si tiah an tuak.DL 395.3

Chimchungbia ahkhan lihnih hnuah khan thildang a phan dingmi - ni ka a muihnak ding le thlapa a van lonak ding a rak chim mi kha - kum 25 hnu ah a hungphan ‘han. Khuaruah awk ngaimi pakhat cu - a phaknak ding caan f iang tein a rak hmuhsak mi hi a si. Jesuh nih Olive tlang i a cawnpiak mi hna bia a rak chimh hna tikah khan kum tanpi chung Khrihfabu nih hremnak a tuar lai i kum 1260 chung pope nih a hrem hnanak tawiter ding a chim dih hnu hna ah a Rat ‘han hlan ah thil a hung um ding a chimh aoih hna i cu ka ahcun hmelchunhnak hmasa bik a um dingmi caan kha a chim “Cu hamak caan hnu ahcun ni cu amui lai i thlapa cu a vang ti lai lo” (Marka 13:24). Kum 1260 kha AD 1798 ah a dong. Hi hlan deuh te ahhin hremak cu a dih tiah ti khawh a si. Jesuh chimbantuk tein hi hremnak a dih ah nika cu a mui lai. Hi chimchungmi bia hi May 19, 1780 kum ah a tling.DL 396.1

A hohmanh nih an chim fianh khawh lo mi thil khuaruahhar cu, May 19, 1780 nika a muihnak kong a si. New England cung van le hmuh khawh mi van pumpaluk cu f ianter khawh lo mi muihnak nih a khuhnak kha a si. - R. Mdevens, Our first century, p. 89. Massachusetts i hi thil hmutu nih a chimning ahcun, “Zingka ni chuak mi cu a thiang ngaingai ko. Sihmanhsehlaw nicu minmei nih a zelh, khuadawm cu a hung niam zuahmah i cu khuadawm hna cun a nakmi le thil ‘halo tlung ding hmelchunhnak a hung lang i cu lio ahmintlau a lek, khua a tur i ruah tlawnte a sur. Suimilam 9 hrawngin khuadawm cu a hung pan deuh i darsen a si lo ah, dar eng bantukin a hung lang i hi khuaruahhar mi, vawlei cung thil a si lcmi nih vawlei, lung, thingkung, inn, ti le minungvialte a thlendihhna. Caan tlawrte chungah vankil a kam bite dah ti lo cu van cu a ning piin khuadawu nih chah piin a vun khuh i ‘halcaan zanlei suimilam 9 tluk in chun cu a mui dih.DL 397.1

Mikip an thin a phang. Nu hna cu innka ah dir in khua an hoi i, lo rian'uan hna an hung tlung. Lettama ‘uantu nih an thilri an chiah. Sodeng nih a scbul a chiah, Chawjawr a awng mi pawl nih an dawr an khar, sianginn an khar, ngakchia thinphan buin an lawi. Khualtlawng hna nih inn an hmuh hmasa mi an panh i mikip nih “Zeitin hme a si ne lai” an ti. Thlipi hrang ding dawh zong a lo i vawlei donghnak ni si dawh zong a lo ngaingai.DL 397.2

Phazawngdan an van i sikpar (Sep - Nov ) zanlei thlapa oeu lo lio hei ti cha in - tappi ahmeiphu an kau. Ar nih archiar an panh i, an riak. Satil hna zcng im lei panh in an hung tlung, uitlak an hram, zan i a hram tawn mi vate an hram i papalak an zuang. Minung belte nih zan a si lo ti an hngalh.DL 398.1

Salem khua Tabernacle church pastor, Dr. Nathanael Whittaker ho in pumhnak an tuah icukaa phungchim mi cu hi muihnak hi “Pathian kutchuak mi a si” tiin a chim. Hmun dang tampi ah khomhnak an rak ngei cio hna i cu hna i an phungchim cio mi cu hi muihnak hi chimxirungbia tlingtemak a si’ ti hi an chim cio mi a si. Chunnazi hlei 11 hnu deuh teah khuadawm cu a hung chah khun. - The Essex Antiquarian, -April 1899-Vol. Ill, No.4, pp.53,54. Hmuntampi ahcun khuadawm cu a dum tuk caah meivan lo cun zeihmanh an ti kho lo.DL 398.2

“Cu muihnak i a khuhmi cu hawi hlei in khuaruahhar ngai a si. Muihnak cu Ehimouth tiang apha i, nitlak lei ahcun Connecticut le Albany cbngh tiang a phan. Thlanglei ahcun rili kam tiang a phan i chaklei ah cun America mi hna umnak donghnak tiang a phan”. - William Gordon, History of the Rise,Progress, and Esablishment of the Independence of USA, Vol.3, p.57.DL 398.3

Cu ni muihnak nganpi nih rian'uan cun a ti ding mi cu hlawhtling ngai in a lim cang. Nitlak hlan suimilam 1-2 hlanah van cheuchum cu a hung thiang deuh i minmei chahpi, a nak mi nih a khuh rih ko nain, nika a hung lang. Nitlak hnuah khuadawm a ra ‘han i khulrang ngaiin a hung mui “han. Zan khua muihnak cu, cu ni chun khuamuihnak bantuk ‘hiam cun ‘ih a nung tuk. Thlapa laizan a si dengmang nain meivan locun thil zeihmanh hrnuh khawh a si lo. Ceunak nih laranaite lawng a ceuh khawh. Izipt ramchung inuihnak chah ngaingai a tlung mi bantuk a si. Isaiah Thomas, Massachusetts Spy, or American Orade of Liberty , vol. 10, No. 472, May 25, 1780. Mit hrimhrim in a rak hmutu pakhat nihcun, ‘Vawlei cung a oeu kho mi vialte hi hei khuh hna sehlaw, a si loah hrawk dih hei sisehlaw cu zan muihnak nakin a muih hlei ka zum lo” a ti. - letter by Samuel Tenny, Massachussette Historical Society Collections, 1792, 1st Series, Vol.l, p.97. Zan suimilam pakua ah thlapa a hung chuak, sihmanhsehlaw zeihmanh a ‘hahnam lo. Zanlai ahmuihnak chatpi cu a vun i kau i thlapa cu thisen bantukin a hung lang.DL 398.4

May 19, 1780 cu “Khuamuih Ni” tiin tuanbia ah ‘ial a si. Messiah caan lio hmanhah hi bantuk muihnak kau le sau hi a urn bal lo. Hi thil a mit hrimhrim in a hmuh i a chimmi hi kum 2500 hlan ah profet Joel i a chimmi “A lian a ngan i ‘ih a nung mi ni, Bawipa ni cu a phak hlanah, Ni cu a nui lai i thlapa cu thisen bantukin a senlai” (Joel 2:31) tiatlimakasi.DL 399.1

Jesuh nih a mi hna cu a Rat'hannak ding hmelchunhnak rak hngak dingin le A ratnak hmelchunhnak an hmuh tikah lunglawm in urn dingin a forh hna. “Mah hi vialte hi urn hram a thok tikah dir u law cunglei kha zoh tuah u, zeicatiah nan luatnak cu a nai cang” tiah a ti. ” Hnahno an hun oorh nan hmuh tikah thal a chuak dengmang cang ti kha nan hngalh, cu bantukin hi thil hna an hung urn kha nan hmuh tikah Pathian pennak cu a nai cang ti kha nan hngalh lai,” tiah a ti (Luke 21:28, 30-31).DL 399.2

Sihmanhsehlaw Khriiifabu toidomak lungput le i pumpeknak hmunah porhlawtnak, a lenglei phungphai zulhnak nih a rolh. Khrih an dawtnak le a rat'han nak zumhnak cu a dai cang. Vawlei cung thil tlaihchannak le taksa nuamhnak nlh an lung a lak hna i Pathian mi ka si aa timi hna cu A langhnak ding hmelchunhnak he pehtlai in Khamhtu nih a hmuhsaknak ah an mit a caw. Jesuh Khrih voihnih ratnak zumhnak an daithlang i a Rat'hannak he pehtlai in Baibal a ‘iaimLcuasiloninginanmerhiahngal lo bantukin an i umter i an philh. Hi kong hi America Khrihfabu chungah a zual khun. Mibu chung urn, miphun kip niii luatnak le hnangamnak cu a nuamh an theih i, rumnak le i nuam ngai nunnak a hrin i, tangka tongh thamnak ah an lung a lut i thiltikhawhnak le milang sar si duhnak an dihlak i an phak khawh dawh mi, hi vawlei cung thilri ah an i ruahchannak le duhnak cu a biapi chiabding in a hruai hna i a tulio a unrni thil vialte umtuning a liam dih tikah a ra laimi ni sunglawi cu lamhla pi ah an chiah.DL 400.1

Khamhtu nih Azultu hna sinah A Rat'hannak hmelchunhnak a hmuhsak tik hna ah A rat hlan te ah tluk rilhnak a urn te lai ti a rak chim chung hna. Ncah chan i thil umtuning bantukin mi hna cu vawlei lei rian'uannak le i nuamhnak ah ‘hahnem an ngai lai - an lung a tho lai i cawknak, zuamak, phunnak, imsaknak, ‘hitumhnak an tuah lai i an i ‘hitumhnak nih thih. hnu umtuning le Pathian a philhter hna lai. Hi lio caan a nung mi hna Pathian i a chimhhrin hnanak cu “i ralring tuah u, zudin sa einak le khuasak tintuk bamak lawng kha ruat hlah u, cuti nan si ah cun cu Ni nih cun ruah lo piin an tlun hnawh sual hna lai. Hi a tlung hnga ding mi thil vialte hi him tein chuaklak in nan tan khawhnak hnga, thazaang nan ngeihnak hnga le Mi Fapa hmaiah nan dir khawbnak hnga, ralring tein urn u law thla va cam zungzal ko u” tiah a ti (Luke 21:34, 36) .DL 400.2

Hi lio caan i Khrihfabu umtuning cu Khamhtu nih Biathlam phuanmi bia ah hi tin a ‘ ial, “Na tuahmi kha ka hngalh, anungmi a si tiah na min a thang nain na thi ko. Cu caah cun zeidah an in cawnpiak mi kha a si ti le zeitindah na rak theih ti kha philh hlah, cucu zul law na sualnak kha mer tak hna. Naa hlauh loah cun mif ir bantukin kan rat hnawh lai i ka rat caan kha a hngalh hmanh na hngal lai lo” (Biathlam3:l,3).DL 401.1

Mikip nih an ‘ ihnak in an i hlauh i zaangfahnak imka khamak be a pehtlai mi rumra ngei ngaiin thil a hung chuak dingmi caah an i timhtuah khawhnak dingah an i hlauh a herh ngaingai. Fathian profet nih hi tin a thanh, “Bawlpa ni cu zeitluk in ‘ ih a nung mi le a lianngan mi dah a si, A hodah a ing kho lai?” (Joel 2:11) . “~hatlonak kha zohawk ah na mit cu a thiang tuk i.a si kun ah cun, zeicadah a mi ‘ha lo bna nih anmah nak in a ding deuh mi kha an thah len ko hna tikah hin dai tein na urn ziar ko” (Habakuk 1:13). A au mi bna nih “Ka Pathian, nang cu kan in bngalh an ti nain A biakam cu an hlawt, Pathian dang sinah khulrang tein an kal, ‘hatlonak cu an thinlung chungh an thuh, cu hna caah cun Bawipa ni cu ceunak si lo, muihnak, a mui tuk mi a chungah ceunak a urn lo mi a si” (Hosea 8:2,1; Salm 16:4; Amos 5:20) . “Khi caanah Jerusalem cu meiinn he ka kawl lai i, An zu ne a rak ri i a rak i ‘hutpi ko i, Bawipa nihcun a ‘ha zong a chia zong zeihmanh a tuah lai lo” tiah a timi hna kha dan ka tat hna lai” (Zefaniah 1:12). “Bawipa nih aa thawh i “Vawlei cung ah rawhralnak ka timber lai i mi ‘halo vialte cu an sualnak ruangah khan dan ka tat dih hna lai. Aa porhlaw mi poahpoah kha ka ‘humh hna lai i a lung a puammi le ruam a kai mi vialte cu dan ka tat hna lai” (Isaiah 13:11). “Annih khamhnak caah an ngm siseh, an sui siseh zeihmanh a ‘hahnem lai lo. An chawva vialte kba ramhpiak an si lai i an inn cu hrawhpiak an si lai” (Zefaniah 1:18,13) . Profet Jeremiah nih hi ‘ihnungmi caan a van chuah tikah “Maw ka thin aw, maw ka thin aw! ka ngan a fah tuk caah a ngerh in kaa ngerh. Ka lung cu a tur dutmat i dai tein ka urn kbo lo. Zeicatiah raltuk bawbaw thawng le muko thawng kha ka theih. Chiatnak nih chiatnak kha ahmg zulhcolh” (Jeremiah 4:19,20). Cu ni cu thinhunnak ni a si. Cu ni cu vansang aunak le hrennak ni a si. Cuni cumuihnak le Mnuachiat ni a si. Cuni cu khuadawn le minmei zalhni a si. “Bawipa ni cu a ra lio, a thinhunnak le a thin linhni, ni ‘ ihnung cu a pban dengmang cang. Vawlei cu ranking ah a cang lai i misual mi poahpoah cu thah an si lai” (Isaiah 13:9).DL 401.2

Cuni ‘ihnmning ruahbuin Fathiannihcun abiatak ngai mi le lung la kho ngai holh hmangin A mi hna cu Thlarau lei i hngilhnak in i ‘hangh i ngaihchihnak le ningzahnak he A mithmai kawl dingin a kawh hna. “Zion ah cun muko turn u law ka tlangthiang ahcun ralrinnak thawng thanh hna u. Hi ramchung a urn mi vialte hna ther dih hna seh. Bawipa ni cu a nai cang” (Joel 21:1). Zion ah muko turn u law, rawlulhnak thiang tuah dingin i biatak ngai in tuah awk, pumhkhomhnak ah sawm hna u, mi khawm hna u law aa pumkhawm mi cu thianter hna u, putar, ngakchia, hnukding lio zong khawm hna u law, nupi “hitu cu a innkhan chungin hung chuak sehlaw, a nupi zong, a hnipuan chiahnak khan hmete chungin hung chuak ve seh. Tlangbawi, Pathian rian'uantu hna cu biak'heng le innleng karlak ah “ap hna sehlaw” cu caah a tu zongah nan thinlung dihlakinrawl ulh in ‘ahbuin, ngaihchia in, kalei vunhoiu law hnipuan si loin nan thinlung thlek u law Bawipa nan Pathian lei hoih u, a nih cu vel a ngei mi le zaangfahnak a ngeimi a thinhun a fan i zaangfahnaknganpi nei i thil'halo lakinaalet tawnmiasi” (Joel 2:1; 15-17; 12,13).DL 402.1

Mi nih Pathian ni ah an dir khavhnak ding an i timh tuahnak dingah Rsmh'hannak rian nganpi lim dih ding a si. Pathian nih amah mi ka si aa timi -mi tanpi hna zungzal lu nunnak co dingah an i timh lamh lo kha a hmuh i cu caah an i hngilhnak in an i ‘hangh i Bawipa a rat tikah ralring i urn khavhnak dingah ralrin peknak biacah a vun ratter lai.DL 403.1

Hi ralrimak biacah hi Biathlam dal 14 ah an lang. Hi biacah hi vancung mi pathum nih an chiirmi a si i vawlei rawl ‘uan dingin Mi Fapa ratnak nih a vun zulh colh. Hi ralrinnak petu pakhatnak nih biaceihnak a naih cangnak kcng a thanh. Profet Johan nih ‘Vawlei cung a urami vialte, phunkip, ramkip, holh kip le mikip sin i thanh awk a simi zungzal Thawng'ha aa phorh i van lai i a zuangmi vancung mi pakhat kha a hmuh. Aw thangpi in “Pathian kha ‘ih u law, minung vialte bia a ceih hna lai caan kha a phan cang. Van le vawlei le rill le tiput sertu kba bia u” a ti (Biathlam 14:6,7).DL 403.2

Hi biacah hi “Zungzal Thawng ~ha” ah thanhmi a si. Thawng'habia phuannak hi vancung mi kutchungah zohkhenh dingin pek a si lo i, minung sinah pek mi asi. Hi rian'uannak hi vancung mi nih an bomh tawn hna i khomhnak ding kong ahcun ‘uanvo cu anngei, sihmanhsehlaw thanhnak rian taktak cu vawlei cung urn Khrih rian'uantu hna cungah a urn.DL 404.1

Pathian hruainak in a bia ngaiin a cawnpiaknak zultu, zumbawktlak zumtu hna nih hi ralrimak bia hi vawlei cungah an thanh awk a si. Cu hna cu chimchungbia hi a si hrimhrim ti ‘ha tein a rak ngaitu an si. Cu caah cun profet hna nih an rak chimmi bia kha kan zumh chinchin. Cu bia cu nannih zong nih ‘ha tein nan ngeih ahcun a ‘ha lai. Zeicahtiah khua a hung dei i deirel arfi nan lungchung i a hung ceu hlan tiang muihnak hmun i a ceu mi meiin bantuk a si (2 Peter 1:19). Ro an thuh mi vialte nakin Pathian hngalhnak an rak kawl deuh. Zeicatiah fimnak cu ngunnak in a ‘ha deuh, miaknak a chuaipi mi cu suimak in a ‘ha deuh (Phungthlukbia 3:14) . Bawipa nih a ram thil lianngan hna an sinah a phuan. “Bawipa biathli cu amah ‘ ihzahtu hna sinah a urn i A biakam cu anmah a hngaihter hna lai” (Salm25:14).DL 404.2

Hi biadik hngaihthiam ding le phuangdingin Pathian biacawnnak leiah sangpi cawn zong a hau lo. Baibal ca thlacam bu le teimak tein an kawl ahcun zan hi zei caan dah a si cang ti an hngalh lai i thil tling ding zei tikah dah a tlin lai timi chimchungbia zong an caah hun fianter piak a si ko hnga. Sihmanhsehlaw hi hmunah anuralo caah biacah cu nauta hna nih an phuan. “Ceunak nan sin iaum chung cu muihnak nih an phanhnak hnga lo hmailei ah kal lengmang ko u” a ti (Johan 12:35). Pathian nih ceunak a pek mi hna a zamtaktu le an banhphak a urn lio i zeiah a rel lotu hna cu khuamui chungah kaltak an si lai. Sihmanhsehlaw Jesuh nih, “Keicu vawlei ceunak ka si, keimah a ka zulmi poah cu nunnak ceunak kha an ngei lai i mui lakah an vai lai lo” tiah a ti (Johan 8:12). Pathian duhning lungthin dihlak i ceunak an ngeihcia mi ‘ha te i aa tlaihmi nih cun ceunak ngan chin a hmuh lai i, a sinah vancung ceunak arfi pek a si lai i cunihcunbiadikdihlakahahruai lai.DL 404.3

Khrih a rat hmasat lioah khan khuathiang i a urn mi tlangbawi le ca’ ialtu hna cu Pathian bia zohkhenh dingah pek an si i cu hna nih cun (biakamh mi Pa) Jesuh ratnak ding caan hmelchunhnak cu f iang tein rak hmu kho ding an si i, A ratnak ding zong rak chim ding an si. Mikah nih a chuahnak hmun a rak chim chung (Mikah 5:2). Eaniel nih a ratnak caan a rak chim ve (Eaniel 9:25). Pathian nih Judah hruaitu hna sinah hi chimchung bia hi zohkhenh dingin a pek hna i Messiah ratnak caan a nai cang ti mi hna sinah thanhding an rak hngalh lo ahcun sonhtarhnak ding an rak ngei kho hrimhrim lo. An hngalh lonak cu suainak chungah thlahdahngai inanumcaaha si. JlxMiminihPathianprofet an thah mi hna caah philh lonak lung an phun i vawlei cung milian hna he an i lawh lonak cu - Setan rian'uantu upatnak an pek hna nak hi a si. Mi hna lakah nawlngeihnak le mi nak sang urn hmun cuhnak nih a ciah hna i Pathian nih an hmai i a pek mi hna vancung hmaizahnak an hmu kho lo. Vawlei cung thil a hung tlungmi vialte lak i a biapi bikmi minung khamhawk i a ratnak a hmun, a caan le thil umtuning tiang in Israel hruaituhna nih cun thukpi le upatnak lungthin he ruah i hngalh an i zuam awk a si. Mi vialte zong nih vawlei Tlanhtu chuahnak cu an bawh, an hngah i an conglomh hmasabik mi siter an i zuam awk a si. Sihmnahsehlaw ngai hmanh u! Nazaret khua hmete in khualtlawng pahnih tha baa in Bethlehem an phan i riahnak kawlin lamkip an kawl nain an hmu lo. A hohmanh nih tluninn an sianh hna lo i a donghnak ah innchia te satil khumhnak ding i an sak mi hmunah an i dor i cu hmunah cun vawlei Khamhtu cu a hung chuak ai!DL 405.1

Vancung mi nih Pathian Fapa nih vawlei a urn hlanin a pa sunpamak aa hrawm ning an rak hmuh i vawlei i a langh caan le mikip ca i lomhnak chimkhawh lo a phan ding caan kha an i hngahhlang ngaingai. Vancung mi hna cu lunglawmhnak thawngpang cohlan aa tim mi hna sinah le cu a cohlangtu hna nih vawlei cungmi hna lunglawm tha nuam tein an hngalh temak dingah rian pek an si. Khrih nih a sunpamak chiah ta in minung sining aa lak i sual raithawinak ah a thlarau a thlah tikah chim khawh lo ngaihchiat lungretheihnak thilrit nih a nenh lai. Sihmanhsehlaw vancung mi nih Pathian Fapa a mualpho bik lio zcngah a sinak le a ziaza he aa tlakmi bhang” hatnak cu mi hmaiah langhter an duh. Vawlei cung milian hna cu Israel khuapi ah a ratnak dongin an i pum khawm hnga maw? Rel cawk lo vancung mi nih a rak i ruahchannak cu mi hna sinah an phuang hnga maw?DL 406.1

Vancung mi pakhat cu Jesuh cohlang ding aa timtuah mi hmuh duh ah vawlei a tlawng. Sihmanhsehlaw a ratmak i ruahchannak thawngpang zeihmanh a hmu lo. Messiah chuahnak a nai cang ti i lavmhnak le thang'hatnak aw zong zeihmanh a thei lo. Kum saupi chung Pathian umnak tenple le khuapi chungah a ra i hi ka zongah hin- ramdang tluk ceo in zei an rel lo kha a hmuh. Ehrasi mi hna nih aw thang ngai in mibu sinah phung an chim, lampawng ah porhlaw ngai in thla an cam. Vancung cu Khamhtu vawlei ah a hung chuah lai caah thang'hatnak le lunglawmhnak in a khat. Sihmanhsehlaw siangpahrang inn, mifim an umnak hmun ah Rabi pawl sianginn ah, khua zeihmanh ah cu thil sunglawi a tuaktan mi a hohmanh an umlo.DL 407.1

Khrih i ruahchannak nehnang zeihmanh a hmu lo i nunnak bawi dong dingin i timhlamhnak zong a um fawn lo. Vancung mi cu ningzak ngai in vanlei panh in kir aa timh lioah, zan ah an tuu a vengtu tuukhal a hmuh hna i cu hna cu vanlei hoih in messiah vawlei a ratnak chimchungbia an ruat i vawlei Tlanhtu a rat ding caan cu an i hngah hlang ngaingai. Hi ka hin vancung biacah cohlan aa tim mi hna an rak um. Chikkhat te ah Bawipa vancungmi cu a rung lang i lunglawmhnak thawng'ha cu a chimh hna. Van sunpamak nih hmunrawn cu a ceuh dih. Vancung in Thawng'habia- vancung mi pakhat lawng nih vun phuan cu kan siang hrim lo hei ti cha in rel cawk lo vancung mi an hung lang i hmailei caanah miphun kiplakin khamhmi hna nih an sak ding mi hla: “Cungnunbik ah Pathian thang'hat si ko seh. A dawt tuk mi minung sinah daihnak um ko seh,” ti cu an sak (Luke 2:14).DL 407.2

Bethlehem tuanbia nih hin cawn ding tanpi a kan pek. Mah le mah i uannak, porhlawtnak le kan zumh lo nak a kan mawhchiat . Ralring te um dingin a kan fial i sualtuahnak zei poi lo nakin hmelchunhnak can hngalhnak kan tlolh sual lai. Cu caah kan sin a ratnak ni thei lo in kan umsual lai.DL 408.1

Judia ram, tlang cung i tuukhal hna lawng kha Messiah ratnak ruahchannak ngeitu an si lo ti vancung mi nih an hngalh. Lawki hna sin zongah ruahchannak a ngeimi an um. Mifim an si, mirum le zohawktlak mi an si i nichuahnak mifim an si. Vawlei thilser cawngmi mifimhna niii a thilser mi in Pathian an hmuh. Hebru Cathiang ah, Jacob thlahmi chungin arfi a hung chuahnak ding kha an hngaih (Namber 24:17) . A ratnak ding cu i hngahhlang ngai in an hngah. Anah cu “Israel hnangamter tu lawng si loin Gentail mi hna Ceutertu Ceunak a si i vawlei cung dihlak ca i Khamhtu zong a si fawn (Luke 22:25,32; Lamkaltu 13:47). Ceunak a kawlmi an si i , an lam cu Pathian thutdan in a chuakmi ceunak nih a ceuh hna. Jerusalem khua i tlangbawi le rahbi, biadik zohkhenhtu le chimhfianhtu ding i rian pek mi hna cu muihnak nih a tuam hna i vancung in a hung chuak mi arfi nih theih bal lo Gentail mi hna cu bawithar chuahnak hmunah a hruai hna.DL 408.2

Khrib cu amah a hngaktu hna sinah suainak tel loin voihnihnak a lang “han te lai (Hebru 9:28) . “Cu bantuk thiamthiam in mi tampi suainak lakpiak awkah Khrih cu voikhat raithawinak ah pek a si. Cun a hunglang ‘han lai i cu a hung langh'han cu sualnak kong ah si ti loin amah a hngakmi hna khamhawk ah a si lai” (Hebru 9:28) . Khamhtu a chuahnak thawngpang bantukin voihnih a ratnak biacah zong biaknak lei hruaitu hna sinah zohkhenh dingin rian pek a si lo. Pathian he an i pehtlaihnak an chah i, vancung in a rami ceunak cu an mertak i Paul nih a rak chimmi bia lakah an i tel ve lo. “Sihmanhsehlaw u le nau hna namih cu mui padap chung i khuasa mi nan si lo i mifir bantukin cu Ni nih cun nan dihlak an hlauh hna awk a si lo.DL 408.3

Nannih cu nan dihlak in chunmi nan si, zanmi kan si lo, muihnakmi zong kan si lo” (I Thesalon 5:4-5) .DL 409.1

Zion kulhnak vampang cungi ralvengtu hna cu Khamhtu ratnak thawngpang thei hmasatu ding an si. A ratnak caan a nai cang tiin thawng a thanhtu ding zong an si i a ratnak caah i timhtuah a herh tiin mi sinah ralrinnak pe hmasatu ding zong an si. Sihmanhsehlaw zaang dam in an urn i himnak le daihnak saduh an that i cu lioah mi hna cu an sualnak ah an i hngilh fawn ‘ung. Jesuh nih a Khrihfabu cu theipi kung a ‘han ‘ha ngai ‘ung i a tlai pakhat hmanh ngei ‘ung lo mi bantukin a rak hmuh. Pathian cohlan khawhmi biaknak: toidomak taktak, suaingaihchihnak le zumhnak urn loin a phung men biaknak, porhlawtnak he phungzuihnak men ah an urn i Pathian duhning an chambau. PathianThlarau numemnak langhter lo in porhlawtnak, a phungmen zumtu sinak, ruamkainak, mah zawnruahnak le mi serhsat duhnak thinlung tu an langhter. Hnulei a tolh mi, Khrihfabu nih cun hmelchunhnak hna cu an mit an chinh kanh. Pathian nih a hlaw hna lo i zumh awktlak a sinak tlolhter a siang hna lo. Sihmanhsehlaw a sinin an kal i a dawtnak in anmah tein an i ‘hen. Abiakamh mi umtuning zulh an duh lo i, a biakamhmi hna a tling kho lo.DL 409.2

Pathian nih a pekmi hna tinvo hmuhmi le ceunak ‘hatter deuhnak le rak lcmhpinak a daithlanhmi hna cu cu bantuk an si hrimhrim tawn. Khrihfabu nih Pathian zohkhenhnak, ceunak a pek mi poahpoah le tuahding a hmuhsak mi rian poahpoah cu zulh lo ah cun biaknak cu hrial khawh loin a ‘umch.uk lai i, tuah ding a si caah a phungmen in tuah a si lai i, a biapi ngaingai mi Pathian upatnak a lo lai. Hi biadik hi Khrihfabu tuanbia chungah a tu le a tu a lang lengmang mi tahchunhnak a si. Pathian nih thluachuahnak le tinvo a pek hna ning tein a mi hna nih zumhnak in'uan ding le a nawlzul dingin a phut hna. Nawlngaih dingah cun pumpeknak a herh i vailam put a herh fawn i hi ruangah hin Khrih zultu tampi hna nih vancung in a rami ceunak cu an al ‘heu i hlanlio Judah hna bangin Pathian anmah khamhawk a rat caan kha an hngal lo (Luke 19:44). An zumh lonak le an i porhlawtnak ruangah Pathian nih a lanhtak hna i a biadik hna cu Bethlehem tuukhal hna le nichuahnak lei mifim hna, ceunak an hmuh mi vialte a zohkhenh duhtu hna sinah phuan a si.DL 410.1