Loading...
Larger font
Smaller font
Copy
Print
Contents

Dohnak Lianngan

 - Contents
  • Results
  • Related
  • Featured
No results found for: "".
  • Weighted Relevancy
  • Content Sequence
  • Relevancy
  • Earliest First
  • Latest First
    Larger font
    Smaller font
    Copy
    Print
    Contents

    Dal 35—Chia ~Ha Thleidannak Hrocer A Si (Liberty Of Conscience Threatended)

    Hlanlio caan nakin a tulio caan ahhin Protestant Khirhfa hna nih Pan zumhnak hi an hnatlakpi deuh ngaingai i an upat ngai. Roman Catholic hna nih an zumhnak a “hangcho lo mi ramah pope uknak in a “hentertu Protestant zumhnak he pehtlai in lam zeimaw a sial i zei poi lonak a hung karh. Kan zumh ning kau piin aa dang tiah kan ruahmi hi a si ‘ung lo. Kanmah lei kapin kan zumhning tlawrpal te kan ‘ humh ahcun Rom he i hngalhthiamnak kan ngei kho lai ti ruahnak kha Protestant lungthin chungah hram a thla. Protestant hna nih manfak ngaiin an cawk mi chia'ha thleidannak lungthin luatnak hi an rak sunhsak ngaimi a rak si. An tale hna kha pope cawnpiaknak cu f ihnung a si i a cawnpiaknak he i rente umnak cu Pathian ah zumh awktlak lo umnak a si tiin an rak cawnpiak tawn hna. Minain kha lio an dirhmun le a tu lio kan dirhmun hi a va dang hringhran dah mu!DL 758.1

    Pope nawlngeihnak a rungvengtu hna nihcun an Khriiifabu hi thangchiat kan si an ti i cu an chimmi cu Protestant hna nih an pom piak hna. Hngalh lonak le muihnak caan a liamcia kum zabu tampi chung i Rom Khrihfabu nih zch ram lo le thil fihnung a rak tuahmi ruang men ah cu Khrihfabu a tulio can i ding lo ngai in biakhiah hi a ‘ha lo tiahmi tarrpi nih an al. Kha lio caan i puarhrang ngaiin a rak tuahmi hna kha cu a hruh lio chan i tuah mi theitlai an si i a tulio abcun a tu lio can fiimaknlh an lungthin a thlenpiak cang tiah an chim.DL 758.2

    Hi mi hna nihhin an Krifabu hi kum 800 lengluang a paih kho lo mi a si tiah ruamkai ngaiin an i hauhmi hi an phiih cang maw? An i hauhnak hi an thlah nemmam lo, kum zabu 19 ah khan hlanlionak hmanh khan a fehter chinchin. Rminihcunral'hangai in “Krifabu cu a path bal lo i Fathian Cathiang bantukin zungzal in a path kho bal lai lo” tiah an thanh. - John L. Von Masheim, Institutes of Ecclesistical History, book 3, Century 11 part. 2. Chapter. 2, Section. 9 note, 17. Hlanlio a thilti tawn ning a lamzuih mi phung cu zeitindah a hlawt khawh lai!DL 759.1

    Rom Khrihfabu nih a palh kho lani ka si a timi hi zeitikhmanh ah a thlah bal lai lo. A cawnpiaknak a hnongtu hna a hremnak hna zong hi a dik mi a si ko a ti i caan rem hei ngei sehlaw cu a tuahtawn mi cu nolh loin a urn lai lo. Cozah nawlngeihnak in a khammi hi lak ‘han hei sisehlaw Rom cu hlanlio a nawlngeihnak kha pek ‘han vun si sehlaw cu a puarhrannak le hremnak cu khulrang tein a tharchuah ‘han ko hnga.DL 759.2

    Ca’ ialtu minthang ngai mi pakhat nih cun chia'ha thleidannak luatnakhe pehtlai in pope a ruahnak le a lungput hi hlawh hei tling sehlaw cu a khunhlei in U.S a hrocemak hi hi tin a ‘ial, “Mi tanpi nihcunU.S.Aah Renan Catholic biaknak ‘ ihnak hi mah lunglawng rinh lungthin ngeihnak, a si loah ngakchia hrut hna ruahnak men ah an ruah. Cu bantuk mi hna nih cun Rom Khrihfabu sining taktak le lungthin put ning kan luatnak cawnpiaknak he a ralchanh hi anhmu kho lo i ‘hatlcnak a tlung lai tiah a langhter chungtu thil zong an hmu kho lo. A hmasa bik ah kan cozah phunghrampi le Catholic Krifabu phung ning hi zoh hna hnihusih”.DL 759.3

    “United States upadi nih cun chia le ‘ha thleidannak hi luat tein hman khawh ding bia a kamh. Cu nak mansang mi le a hrampi a simi thil zeihmanh a urn lo. Pope Pius IX nih kum 1854 August 15 a cakuat ah hitin a ‘ ial, “Zumhnak palh mi zoh rem lo ngai nihchuak mi hna hi chia'ha thleidan thiamnak, luatnak runvennak, molhmehnak hna hi ‘ ihnung bik mi zumh pialnak a si i thil ‘halo dang vialte hna nak hmanhin hi ram ahhin ‘ ihnung bik ding a si. Hi pope ‘hiam'hiam nihhin 1864 kum December 8 a cakuat ahcun chia le ‘ha thleidan thiamnak le biaknak luatnak a dirkamhtu hna le Khrihfabu nih thazang a hman awk a si lo a titu hna cu amawhchiat hna i chiat a serh hna”.DL 760.1

    U. S .A ah Ram nih lungthin nan tein a umter mi hi a lungput a thlen ruang ah a si lo. Zeihmanh a tuah khawh lo caah a in menmen mi a si. Bishop 0 Connor nihcun “Biaknak luatnak hi Catholic caah rawknak phan loin dohnak hi hrawh dih a si hlan chungte hi a in men mi a si a ti fawn. Silouis, arch bishop nih voikhat cu hitin, “Zumhnak kalsualmak le zumh lonak hna hi sualmak an si, tahchunhnak ah mi dihlak Catholic biaknak a pom mi ram Italy, Spain ahcun Catholic biaknak hi a herh ngaimi ram upadi cheukhat a si i sualmak dang a tuah mi hna bantukin hren an si” tiah atiDL 760.2

    Catholic Krifabu i cardinal, arch bishop le bishop dang vilate hna nihcun pope ah zumhawktlak urnnak ding bia an i kammi ahcun zumhnak pialmi, “hemak a chuahtertu hna le kan bawipa (pope) maw a hnu amah a vun changtu maw an doh hna ahcun ka ti khawh chungin ka hrem hna lai i ka cbh zungzal hna lai” a ti. Jasiah Strong - our Country, ch.5, para.2-4.DL 761.1

    Catholic Khriiifabu chung ahhin Khrihfa taktak an um ve ko. Ceunak an hmuh mi a ‘hatnak bik in mi thong tampi nth cu Khrihfabu ahcun Pathian rian an ‘uan. A bia chungah luhnak nawl an onh hna lo. Cu caah biadik f iang tein an hngal kho lo a si bik ko. Lungthin in Pathian rian'uannak nung le phungphai men tuah sawhsawh mi an i damak hna cu an hmu bak hna lo. Pathian nihcun lungchung rian a si lo mi le hlennak cawnpiaknak chungah zumhnak a bunh mi hna hi a zaangfah ngaingai hna. Muihnak khuadawm nih a kuih mi hna chungah ceunak tleng ko in a luhter lai. Jesuh ah a ummi biadik kha an sinah a laughter lai i mi tampi cu A mi hna he hmunkhat ahcun hmun an kxar ‘i lai.DL 761.2

    Sihmanhsehlaw Rom Khrihfabu nihhin hlan lio nakin a tu lio ahhin Thawng'habia he an i rem hlei lo Protestant Khrihfabu hna zong hi muihnak nih a tuam hna i cu ti silo sehlaw cu chinchiahnak caan hi f iang tein an hmuh ko hnga. Ron Khrihfabu aa timhmi le cucu a hlawh a tlinnak dingah fak piin aa zuam. ~ihnung ngaimi le lung'hial duh lo in dohnak a timhtuahnak dingah vawlei hi amah duh ning poah in a uk khawhnak ding le a nawingeihnak le a huham a karh khawhnak ding le Protestant thiltuahmi vialte a theih dill khawhnak dingah thil timing phunphun a kawl peng. Cuticun Catholic Khrihfabu cu ram kipah a karh cuahmah ko. Protestant ramah Catholic Khrihfabu le anbiakinn tarn ning hi zoh hmanh u. America ramah Catholic Khrihfabu College le Pathian bia cawmak sianginn an ngeihmi a karh ning le cu hna cu Protestant hna nih thazaang an hei pekning hna hi hei zoh'han hmanh u. England ramah phungphai zulhnak duhnak a karh ning le a tu le a tu an bu chuahtak in Rom Khrihfabu chungah an luhnak te hna hi zoh hna hmanh u. Hi thil hna nihhin Thawng'ha biadik a sunhsak mi hna fak piin an duhnak kha a “hanghter awk a si.DL 761.3

    Protestant Khrihfabu hna nih Rom Khrihfabu zumhning hi a tawk a za in thazang an pek hna, an zumhning an “humh deuh mi hna hi anmah Krifabu hmanh an khuaruah a harter hna i an hngalthiam lo. Rom Krifabu cu bu zumhning le a sining taktak le nawlngeitu nih a vun tlaih lainak ding ‘ihnung ngai mi ahhin an mit an i chinh hna. Mipi le biaknak luatnak ral ‘ ihnung bik a “hangcho mi hi doh ding inmipi hna hi an lungthin hlauhter a hau. Protestant tampi hna nih Catholic biaknak hi lungthin a hip lo ngai mi biaknak ah an ruah i Pathian biakning zong i biatak tak lo le sullam ngei len loah an ruah. Hi zawn ahhin an paih ngaingai. Rom cawnpiaknak ahhin hlennak a hman caah a lenglei langhnak ahcun zoh dawh lo maw palhnak maw, zeihmanh a lang lo. in biaknak hruaining hi mimit la kho ngai mi a si. Aa dawh ngaingai a thiltining le, rumra ngei ngai i a tuah mi phunglam hna nihhin mi a hamh hna i an chia'ha thleidan thiamnak awthawng daihter i an mit a vai dih. Aa dawh ngaingai mi biakinn, sui i ser mi biak'heng, artlang in kal nuahmah mi mibu, lung ar in ser mi biaknak hmunthiang hmanthlak dawhdawh le aa dawh ngaingai mi minung mui an khuar mi hna nihcun thildawh a uar ngai mi hna cu a hip khawh ngaingai hna. Hnaa in theihnak zong a dai hlei lo. in hla zong hohmanh nih tluk khawh a si lo, Organ aw ngeih nuam ngaingai mi an biakinn in a hung ring mi hna nihcun upat ‘ ihzahnak le khuaruahnak he lungthin kbah lo awk a ‘ha lo i lungthin a la ngaingai.DL 762.1

    Hi a lenglei mithlang ngai in an tuahmi puai ngan pipi le biaknak phungpbai hna hi Thlarau lei a zaw i sualtuah duhnak lungthin nihsawbnak men a si i a chunglei thutnak le ropnak langhtertu non a si. Khrih nih cu bantuk lungthin laknak cu a duh lo i a ralchanh. Vailamtahnak nih a ceuhmi cu duh a nung mi thiannak hna hi lenglei zohnak men nih a tluk khawh lo mi a si. Cucu a sunglawi mi thiannak, toidomak lungthin le daihnak a chuaipi tu Pathian nih a sunhsakmi a si.DL 763.1

    A phung bantuk sawhsawh i sunlawinak le min'hatnak te hna hi a thiangmi lungthin le mitling sinak dingah tahnak a si theng ion lo. Vawlei tisa duhnak lungthin ahcun aa dawh mi uar khunnak le, a thawtnam hngalhnak thiang a urn ‘heu tawn. Hi bantuk hna hi minih an thlarau herhmi an philh khaynnak caah hmailei thil zungzal nun hmunhnak zeirel lo nak caah le amah bawmtu ‘habik sinin pialter khawhnak dingah le vawlei thil ca lawng i nun hmannak lei ah Setan niii a hman tawn.DL 763.2

    longlei thil a uar mi biaknak nih thinlung taktak in hrinthar lo mi hna cu an lung a lak tawn hna. Catholic khawmpi tuah mi tehna, an khawm caan hmanning te hna, mit a hlang ngai i iang a ngei. Cu bantuk ahcun mi tampi cu hlen in an urn tawn. Rom Krifabu cu vanram luhnak kutka bantuk ah an ruah. Pathian Thlarau i tharchuah mi an lungthin chungah biatak cu suttung pi bantuk i a bunh lo mi hna nihcun hi dehhlennak chungin an luat kho lai lo. Jesuh Khrih hngalhnak a ngei taktak lo mi thong tampi hna cu Pathian upat mi pungsan zulin thiltikhavhnak ngei “ung lo mi tuahsemak pom dingin hlen an si. Cu bantuk biaknak cu mi hna duh mi theng te kha a si.DL 763.3

    Khrihfabu nih sualthlah khawhnak nawl a ngei a ti mi nihhin Rom Khrihfabu zultu hna cu sualtuahnak ding zalonnak a pek hna, sual an i phuan tikah Khrihfabu nih a ngaihthiam tawn hna caah sual tuah zongah a poi tinak an ngei khoti lo.DL 764.1

    Apalh khomi, a thi khomi misual, zu le sa hor duhcuaimak ziaza ah a thlahthlam mi tlangbawi hna simah sual a phuangtu nih a ziaza tahnak a niamter i a dcngh nakah a thurhhnamh tawn. Tlangbawi kha Pathian dirhmun ah an chiah i Pathian lehlam kha sualnak ah a tlumi minung lehlam ah an ruah i tangah an thlak. Hi bantukin mi nih a minung hawi sinah sualphuannak a tuah mi hi vawlei thurhhnanhnak sualnak tampi a chuahtertu tiput bantuk a si i a cbnghnak ah rawhralnak a phakter khawh. Sihmanhsehlaw mah duhnak ah ai thlahthlam mi nih cun Pathian hmai sualphuannak nakin a thi kho mi a minung hawi sin sualphuan kha an duh deuh. Minung sining ahhin sualhlawtnak nakin sualman dantat in kha an duh deuh, i tisa duhnak vailam in thahnak nakin, buri puan aibnak, thahau kung in i duahnak, thirhri he vun hawk lakin i hrem te hna hi an i thim deuh. Minung lungthin nihcun Khrih seihnam beinak in a rit deuh mi seihnam bei an duh deuh.DL 764.2

    Rom Khrihfabu le Khrih rat hmasa lio i Judah Khrifabu hna an i lawh ngaingai nak a urn. Judah mi hna nih Fathian nawlbia cu a thli tein an hlawt lio ah a lenglei langhnak ahcun a nawlbia cawnpiaknak kha har ngai in thilrit a phurmi ko an lo. Cu bantuk ‘hiam'hiam in Rom Khrihfabu zong nih vailamtabnak cu an uar tuk ko, Jesuh Khrih tern innak zong khi an sunhsak ngai ko. Sihmanhseh law a hmuhsak taktak mi Jesuh Khrih tu cu an duh fawn lo.DL 765.1

    Rom Khrihfabu hna nihcun an biakinn chung le biaktheng ah le an hnipuan hrukaih mi ah vailamtahnak kha an cuanter. Khuazei hmun poah ah vailam hmelchunhnak hmuh kbawh a si i vailam cu langhngan ngaiin an bhang” hat i upatnak an pek. Sihmanhsehlaw Khrih cawnpiaknak tu cu pupa phunglam tang ah le a hman lomi chimfiannak tangah an chiah deuh. Mah zumhnak le ruahnak “anh in thihngamh in a cawl mi Judah hna he pehtlai in Khamhtu nih a chimhhrin hna nak bia hi Rem Khrihfabu hruaitu hna sinah hmanawk ah aa tlak ngai mi chimhhrimak bia ah ruah khawh a si. Mi liang cungah thilrit ngaimi an khinh hna. Sihmanhsehlaw an nih nihcun cu thilrit phurh bomh dingah an kutzung te hmanh in an tawng duh lo (Matthai 23:4) . Upat awktlakmi Khrihfabu hruaitu hna nih taksa duhnak le nuamngai in an nun licah chia'ha thleidanbu tein a tuahmi hna nunram cu Pathian thinhunnak ‘ ihnung ngai mi ah an kharkhumh hna.DL 765.2

    Milan biaknak, thilhlun i rohmi, mithiangmi hna sin thlacamnak le pope bhang”hatnak te hna hi Pathian le a Ehpa sininmi lungthin aping ahpialter ding in Setan tuahser mi an si. Khamhtu hrnuh khawh lo in an i rawknak dingah Setan cu aa zuampeng ko “Fethei le thilrit a phuimi vialte hna ka sinah ra tuah u, dinnak kan pek hna lai” a ti tu sinin a ping ah hruai dingin an lungthin a pialter hna lai (Matthai 11:28).DL 766.1

    Setan nixun Pathian ziaza le sual a sining taktak he a hman lo in a langhter i a al nak liamgan cbnghnak zong ah rawhralnak taktak a um lai lo tiah silhnalh aa zuam peng. Setan nixun a fimzernakin Pathian nawlbia i aa tinhmi khazeiahrel lodingle sualtuah ding in a forhhna. Cuhlei ah, an lungthin chung ah Pathian dawtnak ngeih ding can ai ah ‘ihnak le huatnak ngei dingin an lungchung ah a carrier peng. Setan nih a puarhramak ziaza kha Sertu ziaza ah a puh i cucu biaknak phung chungah a telhter i Pathian biaknak ah an hman. Cuticun, Setan nih an lungthin mit a cawtter hna i Pathian dohnak ah amah lei’ ang dingin mi a sawm hna. Setan nih Pathian ziaza kha a hman lo ningin a langhter i, lawki mi hna nih Pathian lung an ton khawhnak dingahminung in raithawinak a herh ti a zumhter hna i siasal biaknak a phunphun le ‘ ihnung ngai mi suainak ah a hruai hna.DL 766.2

    Rom Khrihfabu nihcun lawki mi hna biaknak le Khrihfa biaknak fonh in, lawki mi hna pan ning in Pathian ziaza cu a ping in an langhter i tuksumngai in thil phoxphun an tuah. Rom nawlngeih lio caan ah a zumhnak an pcm pi venak ding ah hremnak phunphun hmangin mi kha a hnek hna. A zumhnak a pern duh lo mi vialte kha mei in a khangh hna. Patiiian biaceihnak a phanh hlan ahhin cun mi zeizat remruamdah an thahhna ti cu hngaih khawh a si rih lai lo. An Khrihfabu chung thiamsang mi hna le an bochan mi hna nih an bawipa Setan hruainak in an zumhnak a pom duh lo mi hna kha f awi te thi loin saupi tenhin hnuah thi dingin hren ning t±ar an ser i cubantuk tuksapur ngai i an hremnak hna cu minung fa nih tuar khawh a si lo. Mi a rap tuk caah a tuartu hna niheun tbdhnak cu an luatnak ah ruat in lunglawm tein an i thim deuh.DL 766.3

    Cu bantuk hna cu Rom a dotu hna nih an ton tawn mi a si. A zumhnak a pommi hna an ziaza a “hatnak ding ah hremnak, rawl’ am innak, khuaruah khawhnak ding ah teminnak, ngaihehiat lung retheihnak te hna a serpiak hna. Pathain lungton khawhnak dingah sual aa ngaichihmi hna niheun vawlei sining nawibuar nakin Pathian nawibia kha an buar. Vawlei cung kannun chung caan tawi te kan lung lomhtemak dingah Pathian nih minung i fonhnak dingah thluachuah a pek mi thil he i ‘henter ding in an cawnpiak hna.DL 767.1

    Mi thong tampi hna cu an duhning an hmuh khawhnak dingah an nunnak pakpalawng in a temter mi hna thlan kha biakinn kulh chungah hmuh awk tampi an urn. Cu hna niheun Pathian thinhunnak a si ti an zumhmi i chuahpi mi dawtnak daihter timhnak in an minung hawi zawnruahnak le dawtnak hnulei an chit hna.DL 767.2

    Setan chiatkhat ning hmuh awk ding aheun Pathian theihngal lo misin lawng hmanh si loin kumza tampi chung.DL 767.3

    Khrifa chung i a urani lungthin hngalh kan duh a si ahcun Pam Khrihfabu tuanbia hi zohawk a si ko. Setan cu hi hlennak thil'halo ngai hmangin minung rawknak he Fathian zeixel lcnakaatiiimLahhinahlawhatkingngaingai. Setan hi a zia a thuhnak ah a hlawh a tling i Kbrihfa hruaitu hna hmangin a rian tlinter nakah hin zeitluk in dah Baihal a huat ti cu kan hngalhthiam ko lai. Mlnih Baibal ca an rel ahcun Pathian dawtnak le vel hmuh khawh a si lai i micung ah zei thilrit hmanh khinh an si lo zong kha hngaihthiam a si lai. Pathian i a duhmi cu lungthin kekkuai i tangcbmak lungthin he Amah kawlnak hi a si.DL 768.1

    Khriii nih vancung luhtlak an si khawhnak dingah Tlangbawi cawnnak hmun ah le convent hmun ah nu le pa a dang tein i khar khumh dingin Amah nih zohchunh awk zeihmanh a pe hna lo. Eawtnak le zawnruahnak hna hi hman lo i chiah sawhsawh ding in zeitik hmanhah a cawnpiak bal hna lo. Khamhtu lungthin cu dawt nakin a khat mi a si. Minih “hatnak lungthin tlamtling in an ngeih. chinchin tikah hngalh thiamnak a karh chinchin i sual “hatlcnak a hngalh tarn poah le hamak a ing mi hna zawnruahnak thuk deuh piin a ngei. Pope niheun Khrih aiawh ka si aa ti, zeitindah Khriii ziaza he tahehunh khawh a si lai? Vancung Bawibik Jesuh Khrih nih Amah upatnak a pe lo mi hna kha zeitik hmanhah hrem in dan a tat hna kha hngalh a si bal maw? Amah a oohlang lotu hna thi dingin sual a phawtnak a aw thawng zeitik hmanhah hngalh a si bal lo. Zultu Johan niheun, Samaria khuami hna nih Khrih an rak aonglomh lo ruangah a thin a hung tuk i Elijah nih van in mei a tlak ter bantuk khan meithlak hnawh ve ding in rem na ti maw? tiah Bawipa kha a hal. Lungthin a sum kho lani Johan khaDL 768.2

    zaangfahnak lungthin in a zoh i hi ti hin a cawnpiak, “Mi Fapa cu minung nunnak hrawh dingah ra loin anmah hna khamhtu dingah A ra deuh” (Luke 9:54-56 King James) . Khriii lungthin le Khriii aiawh ka si aa timi pa lungthin putning he cun an vaa thlau hring ran dah!DL 769.1

    Rom Khriiifabu nih vawlei mi hmaiah dawhngai in a tu ah aa langhter i ‘ ih a nung ngaimi a chiatkhatnak nun cu ngaihthiam halnak in a tuam. Amah le amah Khrih thilthuam in aa thuam, sihmanhsehlaw aa thleng hlei lo. A liamcia mi caan chungah a rak hum mi nawlngeihnak kha a tulio zongah a um ‘hiam'hiam. Muihnak caanlio i an zumhnak le an thiltining kha an i thlaiii peng ko rih. A hohmanh anmah le anmah i hleng hna hlah seh. Pope nawlngeihnak hi a dik lo ning langhter dingin, Khriiifa Remh'han lioah khan Pathian mi hna nih an nunnak tiang hloh ngamh in an rak doh tawn. Cu bantuk ‘hiam'hiam in a tulio Protestent hna nih pope uknak upatnak pek dingin timbcia an si. Bspe nawlngeihnak cu aa thleng hlei lo Pathian lawng nih a ngeih khawh mi nawlngeihnak kha ka taa a si tiin aa hauh. Mi zalonnak a rialdipnak le Qmgnungbik mithiang hna a thahnak hna bantuk kha a tulio zongah ruamkainak le hngalmak lungput a ngeihmi hi a zor hlei lo. Chimchungnak bia nih caan hmanung ahcun hi Khrihfabu hi zumhnakpial a si te lai a rak timi cu pope uknak hi a si (2 Thessalon 2:3-4) . Aa tinh mi a hlawhtlin khawhnak dingah oonghrang nih a or a dum le a sen in a thlen lengmang bantuk in cucu a kal ning cheukhat a hman mi an si. Sihmanhsehlaw cu tangah cun rul siivai a thuh ziar. Zumhning hmaanlo a ngei mi hna le a hmaanlo mi zumhning a ngei ti i lunghrinh mi hna sinah zumhnak hi kenter ding an si lo. - Lenfant, Vol.l, page. 516. tiah an Khrihfabu nih an ti. Kum thongkhat chung lengluang mithiang mi hna thisen a chuahtertu Khrihfabu hi Jesuh Khrihfabu chungtel mi ah pom khawh a si hnga maw?DL 769.2

    Protestant rammi hna nih Catholic Khrihfabu hna he i damak tlawrte lawng a urn an timi hi sullam ngei lo a si lo. Ai thleng ngai kD, sihmanhsehlaw cu thlennak cupcpe uknak ah a si lo. Atu lio Protestant kalning hi Catholic kalning he an i lo ngaingai, zeicatiah Khrihfa Rsnh'hannak thokin a tulio caan tiang ahhin Protestant kal ning hi a ‘umchuk tuk cang caah a si.DL 770.1

    Protestant Khrihfabu hna nih vawlei he hnatlak ‘ inak an kawl caah datnak deuh nih anmit a cawtter hna. Thil'halo vialte a tba dih ke ti an ruahnak hi thilsual a si ti an hngalh lo caah thil'ha mi vialte zcnghi a dcnghnak ahcun thil'halo a si tiah an ruah te lai. Mithiang sinah voikhat a rak pek cangmi zumhnak runven can ah a tu ahhin Pan sinah hlanlio caan i dawtnak an rak ngeih lo mi ruahnak vialte le an zumhnak thihngamh in an ‘ anhnak vialte caah kan rak palh tiin ngeihthiamnak an hal.DL 770.2

    Mi tampi Rom he hnatlaknak a ngei bal lo mi hna tiangin Rom Khrihfa huham le thilti khawbnak ahhin ‘ ih ding a pelte lawng a urn tiah an ruah. Mi tampi nih caan karlak chan (Middle Ages), 7® 500-1450 i a tu le a tu a um lengmang mi fimnak le ziaza lei ‘hatlonak hna nih Rom Khrihfabu zumhnak cawnpiak mi, zumhnak hrut le hremnak te hna a karhter, a tu lio caan fimnak ngan deuh, hngaih khawhnak a karh mi le biaknak lei zalonnak karh mi hna nihhin Khrihfabu nih mi a hremnak hna le mi tuar in khawh lcnak nunter ‘bannak a dcnh tiah an ruah. Tu lio caan fimnak le hngalhnak caan ah cu bantuk thil hna a hung urn lai ti ruahnak thengte kha nih sawh a si. Tu lio caan i ceunak, fimnak, ziaza lei ‘batnak le biaknak lei ‘batnak hna, hi chan ah a oeu ti cu a dik ko. Vancung in Fathian Biathiang ceunak cu hi vawlei cung hmun kipah a hung urn. Siinmanhsehlaw ceunak pekmi a ngan pcah le a duh lotu le a ping in a pialtertu muihnak a tarn chinchin ti kha philh lo awk a si.DL 770.3

    Thlacam bu he Baibal relnak in Protestant hna cu pope ziaza taktak kha a hmuhsak hna lai i an fib lai i an hrial lai, sihmanhsehlaw mi tampi hna cu anmah le anmah an i porhlaw, an i zum i an i f inter tuk caah biadik chung luhnak dingah Pathian kha tangdomak he kawl a herh in an hngal lo. An hngalhnak le fimnak an i porhlaw nain Pathian thilti khawhnak le Cathiang cu zeihmanh an hngal lo. in chia'ha thleidan thiamnak daibte nak dingah zeimaw hman awk thil an kawl a berh ti an hngaih i cuticun thlarau lei le tangdomak lei thil a pelte lawng an kawl tawn. Tan duh mi taktak cu Pathian philhnak thiltining, Amah hngaih zungzal nakah an hman khawh fawn dingmi thil a si. Hi hna herh mi poahpoah hi pe ding in pope nawlngeibnak cu a remcang ngai. Hihi minung buhnih caah timhmi a si i vawlei pumpuluk dengmang a huap. Cu buhnih hna cu an tuahser ‘hat nakin khamhnak hmuh aa ruahchan mi le an sual bu he khamhnak hmuh aa timmi an si. Hi ka ahhin a thilti Mnavbnak biathli a urn.DL 771.1

    Fimnak leiah muihnak chahpi nih pope nawlngeihnak hlawhtlinnak ding ah caanrem bik a sinak kha hmuhsak a rak si cang. Fimnak le ceunak lianngan mi zong hi amah caah hlawhtlinnak caanrem a si “hiam'hiam te lai ti zong langhter a si te lai. A liamcia kum tanpi ah khan mi thong tanpi hna cu Pathian bia le biadik hngal lo in mit huh piak an si i an ke foihnak dingah rap an rak chiabmi nih a foih hna. A tu lio chan ah dik lo ngaiin fimnak tiah min an bunh mi minung khuaruahhamak cer dekduk mi nih an mit a ratter hna i rapchiahmi hngal lo in a chungah an lut i muthuh piak mi bantuk in a foih cuahmah ko hna. Pathian nih minung fimnak le thilti khawhnak cu a sertu laksawng pek mi ah an i tlaih ding hi a duhmi a si i dimak le biadik rian'uan dingin rian a pekmi hna an si. Sihmanhsehlaw porhlawtnak le cungkai duhnak lungput an thinlung chungah an i chiah peng in, Pathian bia nakin anmah ruahnak kha an hlorh deuh i hruhnak nakin fimnak nih hrawhnak ngandeuh mi a chuahter khawh deuh. Cuticun a tu lio caan a hman lomi fim thiamnak Baibal zumhnak hramphelhtu nih Muihnak Caan (Park Ages) chungah pope nawlngeihnak le rumnak ding lam a rak sial bantukin pope oohlamak dingah hlawhtling ngai in lam a sial “han ve te laiDL 772.1

    Atu lio U.S.A hmailei an kal cuahmah mi cawlcanghnak, an sianginn le Krifabu herhmi an hmuh khawhnak dingah cozah nih a banhnak hna ahhin Protestant hna cu Roman Catholic keneh an zulti hmuh khawh an si. Cu lawng hmanh si loin Europe le England ah an thlau cang mi bawi sangbik a sinak cu Protestant ram America ahhin pope nih a ngeih “han khawbnak dingah innka an hunpiak lio a si. Hi cawlcanghnak ahhin a biapi ngai mi cu Sunday hramhram in ulhtemak nawlbia ser aa timh mi hi a si i cu phunghram a thoktu cu Rom a si i a nawlngeih hmelchunhnak dingah aa ham mi a si. Hihi pope lungthin a si i cucu vawlei zulh tawn mi phunglam zulhnak a si. Pathian nawlbia hna in minung phunglam upatnak pek a si. Cu thengte nihcun Protestant Khrihfabu a ciah hna i pope nih hlan licah an hmaiah a rak ti tawn bangin, Sunday hlorhnak ah a hruai cuahmah hna.DL 772.2

    A ra zau dingmi zuamnak ah rianfial dingmi hna careltu nih hngalh a duh a si ahcun a liamcia mi caanah Run nihaatinhmi hlawhtlinnak dingah a hman mi thilri chinchiah nak kha dothlat ko seh. Roman Catholic le Protestant Khrihf abu “ang'i in an zumhnak hlawtu hna cungah an thiltuah ning hngalh a duh ahcun Sabbath le a humhalhtu hna cungah Rom Khrihf abu nih a lungthin put a rak laughter cang mi kha zoh ko hna seh.DL 773.1

    Siangpahrang nawlbia, khawmpi le Krifabu nawlbia te hna le vawlei nawlngeih nakin a rak hmanmi hna hi Khrifa ramchung ah khuachia bia pawl an puai thang'hatnak umtertu cheukhat an si. Mipi huapin Sunday hramhram uihnak hmasa bik nawlbia cu Constantine tuahmi a si i AD 321 ah a rak tuah. Hi nawlbia nih hin khuapi urn mi hna cu Sunday ni hi thiang ngaingai in ul dingin fial an si i khuate urn mi hna bel te an lo rian'uannak dingah caan an onh riii hna. Hihi khuachia biatu pawl ni sihmanhsehlaw siangpahrang nih cun a min menmen in Khrihfa a hung can hnuah a hman mi a si.DL 773.2

    Siangpahrang nawlbia cu Pathian nawlbia aiawh dingin a zalo ti theiin bawi duh piaknak hmuh aa tim mi Gonstantine hawikcm ‘ha ngai le amah a fak tawntu bishop Eusebius nih “Sabbath cu Sunday ah Khrih nih a ‘hial cang” tiah a ti. Cu a chimmi bia fehtemak dingah Pathian Cathiang langhter mi pakhat te hmanh a urn fawn ‘ung lo. Eusebius, amahhrimbrimnihhibiahi adihlo ti ahngathko. Athlengtu taktak cu hi tin a sawh. “Thil dihlak Sabbath ni ah tuah dingmi vialte cu Bawipa Ni ah kan thawn” a ti. Robert Cbz Sabbath Laws and Sabbath Duties, p. 538. Sihmanhsehlaw Sunday ulbnak dingah chirhchan mi zeihmanh urn ‘ung loin Bawipa Sabbath buar ngamhtemak mi a ngeihter hna. Vawlei thang'hatnak hmuh a duh mi hna nihcun langsar ngai mi puai Sunday cu an pom.DL 774.1

    Pope nawlngeihnak fekte a hung um bantuk in Sunday hlorhnak zong pehzulh thlauhmah a hung si. Caan zeimaw chung cu Sunday ni ah i khawm lo in an lo rian an ‘uan i ni sarih ni zong Sabbath ah an ruah peng ko rih. Sihmanhsehlaw duhsah tein a hung i thleng. Rianthiang a ‘uan mi hna cu Sunday ni ah ramchung mi, bia alnak le buainak biaceih an thlauh hna. A rauh hlanah a hopoah Sunday ni ah rian'uan an knap i, a ‘uan ahcun dantat a si lai tiah nawlbia an chuah. Cucu miluat mi hna caah a si i sinum le sal an si ahcun vuak ding an si. Cu hnu deuhah cun mirum hna nih cu nawlbia an buar ahcun an inn lo a si lo ah an thilri a cheu an lakpiak hna lai i nawl an buar peng ahcun sal ah tlaih an si lai tiah nawlbia chuah a si ‘han. Mi nauta nih Sunday an buar a si ahcun ram in a zungzal ‘bawl ding ansi.DL 774.2

    Khuaruahhar a simi thil zong a herh ve. Thil khuaruabhar an chim mi pakhat ah cun hiti hin chim a si “Lothlotu pakhat cu Sunday ni ah leithuan aa tim i a leithuannak cu thir in a ziah i thir nih a kut a chunh i ningzak bu le a fak ngai ti buin kumhnih chung a kainak kipah thir cu a kal pi paag” ti a si. — Erancia West, History and Practical Discourse on the Lords Day , p. 177.DL 775.1

    A hnu deuh ahcun pope nih tlangbawi pengkhat uktu bna cu Sunday a buar mi bna chimhhrin nak ding a hmuhsak hna, cuticun, anmah le an inn pa hna cungah vanchiat khuaruahhamak a tlunnak hnga lo biakinn ah thlacamnak ngei dingin nawlbuartu hna cu an cawnpiak tawn hna. Biaknak lei nawlngeitu hna nih cun hi kong chimceih mi hi an vun chuahpi “han i kau piin an hman caah Protestant hmanh nih an hmanpi ve hna. Sunday ni ah rian an'uan lioah mi hna cu “ek nih a tlak hna caah hihi dinhnak a hmaan mi ni a si ko lai tiin ruahnak an ngei. Tlangbawi hna nihcun hi ni hi mi nih zeirel loin an daithlanh tawn caah Pathian a lung aa lawn hrimhrim lo ti a fiang ko an ti. Cu ni cu Khrihfa sinak upatnak ding le a ra lai mi caanah fel tein an ulh khawbnak ding le hmasa ning tein upatnak dingah tlangbawi, pastor, siangpahrang bawihna le zumh awktlak mi hna cu biatak te i zuam ding in nawlpek an si. - Thomas Morer, Discourse in Six Dialogues of Name, Nothin and observation of the Lord’s day, p. 271.DL 775.2

    Council biachah mi cu a zaat lo caah vawlei lei nawlngeitu a hohmanh nih Sunday ni ah rian an ‘uan lonak dingah hrocemak nawlbia chuah dingin nawlpat an si. Rum khua civui an tuah mi ah hlanlio i bia an rak khiahmi vialte kha rumra ngei ngai le fak chinchin in an fehter ‘han, cucu Khrihfabu nawlbia chungah an telh i Khrihfa ram pumpuluk dengmang ah cozah zong nih upadi ah an vun ser. - Heylen, History of the Sabbath, pt.2, ch.5, see.7.DL 775.3

    Sunday ulhnak ding Catiiiang ah nawlpeknak a urn lo ko buin ningzah hmaichiatnak pelte hrnanh an ngei lo. Jehova nih fiang tein a chim mi, “Ni sarih ni cu Bawipa na Pathian Satbath a si” ti hlawtin cu ni can ai ah ‘Nif ni an upatnak chan kha mi hna nih an cawnpiaktu hna an hal tawn hna. Baibal in fianhnak ding an chambauh mi an chilhnalh khawhnak dingah lam dangdang kawl a herh. Kum zabu 12 nak donghnak lei ah khan Sunday ‘hatnak ‘hahnemngai in a fakmi pakhat cu England ah a Khrihfabu a vung tlawng hna. Sihmanhsehlaw biadik theihngaltu zumhawk tlak mi hna nih an rak doh i an hlawh a tlin lo tuk caah a cawnpiaknak fehter nak dingah thildang kawl in cu ram cu a chuahtak chung rih. A hung kir ‘han tikah a chambaunak chiihnalhnak cu a vun ngei ‘han i a hlawh a hung tling ngai. Pathian sin hrimhrim in a hung tla mi Cazual tcm a si a ti i cu Cazual ahcun Sunday ulhnak ding nawlbia le a ul duh lo mi hna ‘ihnung ngai mi hrocemakbia aa ‘ial. Hi a sunglawi ngai mi Cazual, Sunday ulh ding i nawlbia bantuk ‘hiam'hiam a deu men hi, “Vancung in a hung tla mi Jerusalem khua Galgotha St. Simeon biak'heng chungah charmi a si” a ti. A taktak kan ti ahcun kha thil kha Pom khua tlangbawi umnak inn in a chuakmi a rak si ‘ung ai! Pope nawlngeibnak tangah cun zeitik poah ah Khrihfabu nawlngeihnak le ‘hanchonak ding a si ahcun hlennak le midangminthut fimak te hna hi a tiiiangmi ah ruah a si ‘heu tawn.DL 776.1

    Cu cazual nihcun nazi pakuanak, zarhte ni zanlei nazi pathum thokin, cawn nikhat zing nichuah tiangin rian'uan a khap, a nawlngeihnak cu thiil khuaruahhar tanpi ah fehter a si. Hi caan tukmi chung an rian a ‘uanmi hna cu zeng zawtnak nih a tlaiii hna ti zong chim a si. Fangvoi rialnak seh a ngeitu pakhat zcng nih a fangvoi rial aa tim i, fangvoi dip chuak loin, thiisen a hung chuak zuaimai, titha cak ngai mi nih a seh cu a vun kham hnawh ko nain a seh cu i mer loin a dir ko an ti. Nu pakhat zong nih changreu rawbnak kua ah, a chang a rawh i a changreu rawbnak cu a sa tuk ko nain, amah ning tein a urn peng ko. Midang nih nazi pakua nak ah rawh ding i a chang chiahmi cun thawh'han ni ah rawh dingin a lak ‘han i a thaizing ahcun Pathian thiltikhawhnak cu chang ah a vun i cang ‘han i rawhcia in a hmuh. Zarhte ni nazi pa kuanak ah changrawtu pakhat nihcun, a thaizing ah a vun cheu tikah chang in thisen a hungluan kha a hmuh a ti. Cu bantuk nihchuak le phuahchom mi zumhnak hrut hmangin Sunday a ‘ anhtu hna nihcun, a thiamak fehter an i zuam . - Roger de Haveden, Annals, Vol.2, pp.528-530.DL 777.1

    England ram bantukin Scotland ahcun hlanlio Sabbath tinvo cu Sunday he fonh in Sunday cu an rak hafh. Sihmanhsehlaw Thiangte hmang ding cun caan dangdang a herh. Scotland siangpahrang nawlpek mi ahcun “Zarhte ni chun nazi pahleihnih in cawn nikhat zing a si hlan ahcun vawlei lei rian an ‘uan awk a si lo” a ti. - Morer, pp. 290, 291.DL 777.2

    Rom Krifabu hna nih Sunday thiannak cu fekte urn dingin biatak tein i zuam len hna hmanhsehlaw, SahbatbL cu Patbiian semii a sining le Sabbath thlennak cu minung tuahmi si kha zapi hmai zongah an i pheh lo. Kum zabu 16 nak i pope hruainak in an khawmpi ahcun, “Khrihfa vialte hna nih ni sarihnak cu Fathian nih thiangte i bman ding in a dang tein A rak chiahmi, Judah miphun ca lawng si loin midang zong nih Pathian bia ding aa timi hna nihcun an pom i an uih ti hi phiih hna hlah seh. Kannih Khrihfa hna nihcun an Sabbath ni cu Bawipa ni ah kan thlen”. - Ibid., p.281, 282. Pathian nawlbia tuaitamtu hna nih hin an rian'uan sining taktak hi a hngal lo mi an si lo. An hngafh bu in le timh ciaramam tein Pathian cungah an i chiah.DL 778.1

    Rom thiltining cu amah he aa ran lo mi kum tampi chung, Waldenses thisen chuahnak ahhin le Sabbath ufhtu cheukhat an hran hna nakah hin fiang tein a lang. Nawlbia palinak an zulh ruangah cu bantukin hremmi tarrpi an urn fawn. Etheopia le Abyssinia ram Krifabu tuanbia hi chinchiah awk tlak taktak mi an si. Muihnak caan ngaihchiatnak lakah khan Africa hmun laicir Khrihf abu hna nih, vawlei nih a phiih hna i a hmu ti hna lo. Sihnanhsehlaw kumza tampi chung an zumhnak cu zalong tein a rak hmangmi an um. Cu bantukin mi an um ti Rom nih a vun hngaih ‘han i Abysssinia siangpahrang cu pope kha Khrib aiawhtu bantukin pom dingin a lem khawh. Cu lawng cu za a ti rih lo i Sabbath ultu hna cu a fah khawh chungin hren dingin nawlbia a ser i, Sabbath uihnak cu khap a hung si. - Michael Geddes, Church history of Etheopia, pp. 311, 312. Sihmanhsehlaw pope nih amah duhnak bantuk lawnglawng in a uknak hna kha a kha tuk mi le, a rit tuk mi seihngam ah aa cang i Abyssinian hna nih an hngawng in an seihnam cu hlih dingin bia an khiah. ~ihnung ngai mi, fakpi an i doh hnuah, Rom mi hna cu an ram in an ‘hawl hna i hlanlio an zumhning kha an tharchuah ‘han. An luatnak ahcun Khrihfabu cu an lung aa lawn, an i nuam i Rem nih amah duhning lawngin mi a uknak, biaknak ai hruhchihnak le hlennak in an cawnpiak mi cu zeitik hmanah an philh kho lo. Khrihfa hna cu ramdang mi hna nih hngal pi ve loin anmah te lawng an urn nakah hin an lung a awi ngaingai.DL 778.2

    Africa Krifabu niheun Rom Krifabu nih zumhnak a pialter hlan i a rak i tlaihmi Sadeath cu aa tlaih ‘han. Edthian nawlbia ngaihnak in ni Sarih Ni an ulh lio ahhin Khrihfabu phung he i rem in Sunday ahcun an rian'uamak in an i din. Rom nih mah serchom mi Sunday hlorh dingin a nawlngeihnak sangbik hmangin Pathian Sabfcatii cu a ketang ah a chiah. Sihmanhsehlaw kum thongkhat dengmang aa thupri Africa Khrihfabu hna cu hi zumhnak pialmi ah hin an i tel ve lo. Rem kuttang ah an urn hnuah cun Sabbath dik cu hlawt dingin hrahram in an hnek hna i a diklo mi Sabbath tu kha zulhter an timh hna, sihmanhsehlaw mah te uknak, ( independence) a hmuh le cangka in nawlbia palinak zul dingin an kir ‘han.DL 779.1

    A liamcia mi chinchiah nakah, Rem nih Sabbath dik le a humhalhtu a huat ning le amah serchcm mi ni upat pek a duh ning cu fiang tein a langhter. Sunday hlorh dingin Reran Catholic le Protestant an i fonh tikah hi thil hna hi an hung lang ‘han te lai tiah Pathian bia nih a cawrpiak.DL 779.2

    Biathlam 13 nak chimchungnak i “Tuufa ki bantuk ki pahnih a ngei” mi nih a hmuhsak mi nawlngeihnak nihcun vawlei le a cung urn mi vialte hna cu pawte bantuk sahrang nih a hun langhter mi pope nawlngeihnak cu a biakter hna lai tiin a chim. Cun ki pahnih ngei mi sahrang nihcun vawlei cung a urn mi hna cu sahrang milem ser dingin nawl a pek hna hna lai, Cu lawng si loin mi vialte a hme sihnaseh, a ngan sihmaseh, a run sihmaseh, sifak sibnaseh, sal sihnaseh, a luat mi sihnaseh sahrang hmelchunhnak oohlang dingin a hnek hna lai (Biathlam 13: 11-16). Tuufa bantuk ki pahnih a ngei mi sahrang nih “United States” a hmuhsak ti cu langhter a si cang i hi chimchungnak hi Rom Khrihfabu nih a nawlngeihnak hmelchunhnak dingah ai hammi, Sunday ulhnak United States nih a hman tikah a phan te lai. Sihmanhsehlaw pope kha upatnak a petu hi United States lawng an si lai lo. Rom huham cu voikhat a rak uk cang mi hna ram ah cun aa rawk naisai lo i a hmun peng ko. Chim chungbia nih a nawlngeihnak cu hmasa a rak sining tein a si ‘han te lai a ti. Sahrang lupakhat cu voikhat cu rakhleih cang hna sehlaw a lo. Sihmanhsehlaw cu thilpi awktlak a hma cu a dam cang. Vawlei cung mi vialte cu an khuaruah a har i sahrang cu an zulh (Biathlam 13:3) . Thihpi awk tlak hliam ti mi nih hin, kum 1798 i pope nawlngeihnak a tlaknak kum kha a sawh. Hibnu ah hin thih pi awktlak a hma cu a dam i vawlei cung vialte cu an khuaruah a har i sahrang cu an zulh tiah profet nih a chim. Paul nih, “Mi ‘halcpa nih cun a rian cu Khrih a rat'han tiang a ‘uan peng lai” tiah fiang tein a chim (2 Thesalon. 2:3-8) . Caan donghnak thengte tiangin a mihlemak rian cu a ‘uan peng lai. Cun Biathlam phuangtu nih pope he pehtlai in, “Nunnak cauk chungah min ‘ial a si lo mi vawlei cung i a ummi vialte nih an biak lai” tiah a langhter ‘ban (BiatiiLam 13:8). Arerica le ramdang zong ah Rom Khrihfabu nawlngeihnak lawngah aa hngat mi Sunday ulh ding in cawnpiaknak ahhin pope nih cun thang'batnak a hmuh lai.DL 780.1

    Kum zabu 19 nak a lai hrawng ah khan America i chimchungnak bia cawngmi bna nih cun hi hngalhtemak bia hi vawlei ah phuan hram an rak thok cang. Hi chimchungnak hi a hung pban lai tihi a tu lio thil umtuning a hung phan mi hna nih an langhter. Rjm Khrihfabu hruaitu upa hna nih Pathian nawlbia thlennak ding ah khuaruahhar thil an phuahcbcmbantuk khan Protestant Khrihfabu hruaitu hna zong nih Sunday ulhnak cu Pathian nawlpek mi a si an ti ‘hiam'hiam ve. Sihmanhsehlaw Pathian Cathiang ah langhter mi zeihmanh a urn lo. Sunday buar ruangah Pathian hremnak an cungah a tlung bantukin ral ‘ha ngai in an rak chimmi bia kha an chim ‘han te lai. A tu ahhin cucu thok colh dingin timhcia an si ko. Sunday hrarrihram in ulhtemak ding cawlcanghnak cu a hlawhtling ngaingai. Rom Khrihfabu nih mah lam ‘hiam'hiam in a sial ning le a zer ninghi khuaruahhar a si ko. Hmailei thil ahungumdingmi zong a rak hngalh khawh. Protestant Khrihfabu hna nih Sunday an oohlannak ahhin a Khrihfabu upat a pek ti le a liamcia mi caan ah a Khrihfabu hrimhrim nih a rak hman bantukin Protestant Khrihfabu hna nih amah bmanmi thilri theng hmangin Sunday uknak hnekding an i timtuah ti a hmuh i caanrem a bawh ko. Biadik a hlawtu hna nih cun amah le amah a path kho lo aa ti mi le amah nih a hram a rak thok mi upat in bomhnak a hal rih lai. Protestant Khrihfabu hna rah both an hal ah cun timhcia a si i, hi rian bomh dingin ruahdamh har mi zeihmanh a urn lo. Khrihfabu nawl ngai lo mi hremnak ding cu Rom Khrihfabu hruaimak nakin a thiam deuh mi hodah urn ti hna lai?DL 781.1

    Rom Khrihfabu cu vawlei pumpuluk chuak lakin pope nawlngaihnak tangah bu nganpi a ser icu bucu pope duhning zul dingin tuah mi a si. Vawlei cung ram vialte a uk mi a member nuai tampi hna cu pope nawlngai ding le amah “anti zungzal ding in cawnpiak an si. Zei bantuk miphun, zei bantuk cozah zong si hna seh, thildang vialte nakin Khrihfabu nawlngeibnak hi a sangbik ah an pom awk a si. An cozah sinah zumhawktlak i urn dingin chiatserh in biakamnak an tuah ko lai nain cu biakamnak nak thuk deuh in Rom nawlngaih dingin biakamnak an tuah i Rom duhnak a dawn khantu cu biaknak poahpoah in an i zuhphiah awk a si. Miphun dangdang ram kongkau ah i rolh a duhnak cu tuanbia “ialnak cauk ah fiang tein hmuh khawh a si, cu chungah aa hrolh khawh hnu ahcun bawi hna le mipi rawknak ding a si hmanh ah aa tinhmi a tlamtlin khawhnak ding a si ahcun zeipcah tuah aa let hlei lai lo. Hum 1204 ah khan pope Innocent III nih Arragcn bawi, Peter II nak cuhi bantukin chiatserh in bia a kam ter. “Keimah Peter, Arragon siangpahrang nih hin, ka bawipa pope Innocent le amah a changtu Catholic mi hna le Rom krifabu nawl ngai mi, zumhawktlak um ding in le ka ram zohkhenh ding le Catholic zumbnak him tein um ter i, zumbnak dang a ngei mi misual hna cu hren dingin bia kaa kam”. - John Dowling, The History of Raranism, b.5, ch.6, sec.55. Hi chiatserhnak hi pope nih nawlngeibnak ngei i a chim mi amah caah cun siangpahrang zong a sinak a ‘humh khawh i a dinglo mi uktu hna sinah a ram mi nih an ‘ anbnak zong a zuhphiah khawh ti mi he aa ranngai. - Mosheim , b.3, cent 11, pt. 2, ch. 2, sec. 9, note. 17.DL 782.1

    Rom Khriiifabu cu zeitikhmanh ah aa thleng bal lai lo ti an i uanthlamakhi philh lo ding a si. GregoryVII le Innocent III te phung ning cu Roman Catholic Krifabu phung ning a si peng ko rih. Ihiltikbawhnak hei ngei sehlaw cu a liamcia mi kumza tanpi lio i a ti bantuk te khan fek ngai in a nawlngeihnak cu a hman ‘han hrimhrim ko bnga. Protestant hna nihhin Sunday hlorhnak dingah, Rom borihnak cohlan an i timh mi ahhin zeidah an tuah ti hi an i thei kho lo. An i tinhmi tlamtlinnak dingah Rom nih a nawlngeihnak le a thiltikhawhnak a thar in fehter le a rak sungh cangmi dirhmun sangbik kha hmuh ‘han aa tim. United States ahhin Khrihfabu nihcun cozah a roih khawhnak ding le cozah nawlngeihnak nih cun chia'ha thleidan thiamnak cungah a urn khawhnak ding le phung ning cu voikhat fehter cu sisehlaw cu hi ram (U.S .A) ah hin Ran cu teinak a hmu ti a fiang colh ko lai. Aphan dengmang mi ‘ ihnung ngai mi lakah i ralring dingin Pathian Bia nih ralrimak a pek cang. Zeirel loin an urn ahcun Protestant hna cu Rom nih aa tinhmi taktak a rapchiahnak i luatnak ding ahhin a tlai tuk bnu lawng ah an bngalh te lai. Rom Khrihfabu cu nawlngeihnak chungah a thli tein a ‘hang cuahmah ko. A zumh ning cu upadi zungkhaan ah siseh, Khrihfabu chungah siseh, mi lungthin chungah siseh umhmLXL a khuar lai i a huham nih a khuh te hna lai. Hlanlio bantukin hremnak a hman khawhnak dingah thilri a khawmh cuahmah lio a si. Caan rem a hmuh tik poah ah aa tinhmi cu a thlamtlin khawhnak dingah a hohmanh hngalh lo dingin a thli tein umhmun a khuar cuahmah ko. A duh bik mi cu hmunsang, hmun'ha a si i cucu a sinah pekcia a si cang. Pan i aa tirih taktakmi thilri cu kan hmuhzau lai i kan hngalh ko lai. Pathian Bia a zum i a nawl a ngai mi hna cungah zanhtaihnak le hrennak a tlung lai.DL 783.1

    Larger font
    Smaller font
    Copy
    Print
    Contents