Dal 25—Aa Thleng Kho Lomi Path Ian Nawlbia (God’s Law Immutable)

Vancung i a urami Pathian biakimn cu aa hung i a chung i biakamnak an chiabnak kuang kha a lang (Biathlm 11:19) . Pathian biakamnak kuang cu bmunthiang bik khaanhnih nak ahaum. Van lei thil hna zohchunhawk le thla den, hmuhsaktu vawlei puan thlam rian'uannak khaan cu bmun thiang thenhnak dingah Remnak Ni lian Ngan lawng ah hun a si. Cucaah vancung ah Pathian biakinn hun a si ti thanhnak le A biakamnak kuang hmuh mi nih hin Khrih cu vancung hmunthiang bik hun dingin le a hmanung bik tlanhnak rian'uan dingin kum 1844 ah cu hmun ah A lut ti a laughter. Hmunthiang bik ah A rian'uan dingin a luh lio ah Amah zumtu hna nih an Tlangbawi ngan bik cu zumhnak he an zulh i A biakamnak kuang cu an hmuh. Hmun thiang kong an cawn batukin, Khamhtu i a rian'uan a thlennak kha an hngalhthiam i, misual aiawh in A thisen in Pathian kuang hmai ah rian a ‘uan lio kha an hmuh.DL 576.1

Vawlei puan biakinn khaan chung ah khan lung tlap pahnih, Pathian Nawlbia ‘ ialmi a urn. Kuang cu nawlbia chiahnak menmen a si i, hi Pathian nawlbia thiang chiahnak khan nih hin bawm cu thiannak le man a ngeih ter. Vancung Pathian biakinn hun a si tikah, A biakamnak bawm cu a hung lang. Vancung Hmunthiang- hmunthiang bik chung ah cun Ehthian nawlbia cu thiiang tein chiah a si, Sinai tlang in khuari lakah Pathiian nih a phuan mi Amah kut hrimhrim in a ‘ial mi nawlbia a si.DL 576.2

Vancung hmunthiang a urn mi Pathian nawlbia cu a hmasabik lungtlap cung ‘ ial mi nawlbia a si i Moses cauk panga ah philh lo dingin ‘ ial mi a palh lo mi ‘ ial chin mi nawlbia a si. Hi biapi ngai mi hmun bngalh “hannak a pha mi hna cu-Pat±iian nawlbia cu a thiiang i aa thleng kho lo mi a si kha an hmuh ter hna. Bia ngai tein kan chimh hna, van le vawlei a rawh hlan lo Nawlbia chung i cafang hme bik siseh, rin khat te siseh zeizong vialte a cbnghnak a phanh hlan ah cun an rawk lai lo (Matthai 5:18) tiin Khamhtu nih a rak chim mi bia hmual ngei mi cu hlan lio nakin f iang deuh in an hngalh. Pathian nawibia, A duh ning phuannak, A nuncan langhter nak cu vancung ah zumhawktlak mi tette bantukin zungzal in a hun lai. Nawlpek mi pakhat te hmanh thlen a si lo. Salm ca'ialtu nih hi tin a chim, ‘'MawBawipa na bia cu zungzal in a hmun lai, vancung ah khin fek tein a urn. A nawlbia hna cu i bochan awktlak an si. Zungzal in an hmun” (Salm 119:89, 111:7-8).DL 577.1

Nawlbia pahra laimacir ah nawlbia pa li nakcu a hmasa bik thanh mi bantukin a urn. “Sabbath ni kha philh hlah u, Bawipa caah va hmang u, nan rian vialte kha niruk chung nan “uan lai, sihmanhsehlaw ni sarih ni cu dinh ni a si i Pathian caah nan hman lai, cu ni ah cun a hohmanh rian nan “uan lai lo, nanmah siseh, nan tale sihnaseh, nan salpa sihnaseh, nan salnu sihnaseh, nan sa'il sihnaseh, nan khual sihnaseh a ho hman rian nan ‘uan lai lo. Nuruk chung ah Bawipa nih van le vawlei le rili le an chung i a ummi thil vialte kha a ser hna i ni sarih ni ah cun aa din. Cucaah cun Bawipa nih dinh ni cu thluachuah a pek i amah ca rian'uannak ah a duh (Exodus 20:8-11)DL 577.2

Pathian Thlarau nih A bia a cawngtu hna cu an lungthin chung ah Abia cu fek tein a tuh. Sertu dimhnak ni cu zei rel lo nak in hi cawnpiaknak hi hngalh lo bu tein an rak buar ti kha an lung a hung fiang. Pathian nih a thian ter mi ul loin zarhkhat chung i a hmasa bik ni an ulh nak a chan ‘ha tein zohnak an thok. Nawlbia pa linak hrawhnak le Satbath ni thlemak Cathiang nih a langhter nak zeihmanh an hmu lo i, ni sarih ni a hmasa rak thian ter mi thlawchuahnak zong ‘hial a rak si bal ti zong an hngalh. Pathian duh ning tuah ding le hnal dingin hmaan tein an kawl i a tu ah Anawlbia buartu an si an vun i hngalh tikah cun an lungthin ngaihchiatnak he a khat i, cuticun A Satbath ni cu hmang in Pathian sin ah zumhawktlak an si nak an larrbter.DL 578.1

Mi tanpi hna cu an zumhnak ‘hing kha hlonh dingin lung tho ngai le fak piin an i zuam. Vawlei hmun thiang cu vancung hmun thiang zohchunh in sak mi a si ah cun vawlei Pathian kuang chung ah an chiah mi nawl bia cu vancung kuang chung i an chiah mi aa lo hrimhrim mi, ‘ ial chin mi nawlbia cu a si i, cuticun vancung hmun thiang biatak pomnak he pehtlai in, Pathian nawibia nih phut mi cu pom in nawibia palinak Sabbath hi zulh dingin pern awk a si ti hi a hohmanh nih hmuh lo khawh a si lo. Hi ka ah hin Pathian bia he aa rem ngai in langhter mi vancung hmun thiang i Khrih rian'uannak langhtertu dchnak biathli kha a ngai mi le lungthin ‘hial lo mi an urn. Pathian nih a hun cang mi innka cu khar in, a khar cang mi innka hun aa tim mi an urn. Sihmansehlaw, “A hohmanh nih khar lo dingin a hung tu le, a hohmanh nih hung lo dingin a khartu nih cun, zohhmanh, na hmai ah hun cang mi innka, a hohmanh nih khar khawh lo ding mi ka urn ter” (Biathlam 3:7,8) . Khrih nih innka cu a hun cang, a si lo ah hmun thiang bik rian'uannak cu a hun cang i cu vancung hmun thiang innka aa hung mi in ceunak cu a hung ceu i, nawlbia palinak cu nawlbia pahra lakah aa tel i Pathian nih f ek tein a rak dirh mi cu a hohmanh nih an hlonh kho lo.DL 578.2

Khrih lamkal rian'uannak he pehtlai in ceunak a rak oohlangtu hna nih cun Pathian nawlbia cu zungzal in a hmun mi a si i, cu biadik hna cu Biathlam 14 ah langhter a si ti an hngalh. Hi dal 14 biacah mi ah hin ralrin peknak thuatthum a urn i, cu hna cu Bawipa voikhat ratnak ding caah vawlei cung urn mi hna, i timhtuahnak ding ca i pek mi ralrinnak an si. A biaceihnak caan a phan cang ti thanhnak nih khamhnak ding ah Khrih i a rian'uannak caan knar a si cang ti a sawh. Hi biacah hi Khamhtu nawlpiaknak a dongh tiang thawng tbanh ding a si i, cuticun Ami hna lak dingin vawlei ah a ra kir ‘han lai. Kuml844 in aa tbok cang mi biaceihnak cu, mi thi hna le a nung rih mi hna an kong biakhiah dih tiang le minung caa velngeihnak caan khar tiang peh ding a si. Mi hna cu biaceihnak hmai ah dir dingin an i timhtuah awk a si bantukin Van, vawlei, rili le tiput sertu Pathian cu ‘ihi thang'hat dingin fial ansi. Hi biacah pcmtu hna theitlai cu hi ti hin chim a si. “Hi ka ah hin Pathian nawlbia a ngai mi le Jesuh cung ah zumhawktlak in ummi an um” tiin. Biaceihnak caah an i timtuahnak dingah Pathian nawlbia an zulh a herh. Cu nawibia cu biaceihnak ah ziaza tahnak a si lai. lamkaltu Paul nih, “A bobmanh nawlbia ngei lo i thil a tuah sual ah cun, nawibia loin a thi lai, cun a hohmanh nawibia ngei in thil a tuah sual ah cun nawibia in biaceih piak a si lai. Nawibia bngalh menmen nak cu Pathian mit hmuh ah miding a si lo. Jesuh Khrih hmangin Pathian nih mi hna a thlithup te an tuah mi bia a ceih ni ah cun ka thawng'babia bantukin bia a ceih lai i, nawibia tuah tu hna cu thiam ooter an si lai (Rom 2:12-16) . Pathian nawibia zulhnak dingah zumhnak a herh, zeicatiah zumhnak tel loin Amah cu lunglawmh ter khawh a si lo. Cun thil zei poah zumhnak thawng in tuah a si lcmi cu sual a si (Hebru 11:6; Rom 14:23).DL 579.1

Vancung mi pakhat nak hmangin mi hna cu Pathian ‘ ih ding, thang'hat ding le Arah cu vawlei sertu a si caah biak dingin kawh an si. Hihi tuah ding in A nawibia cu an zuihawkasi. Mifimnihhi tinarakchim, “Pathiancu ‘ihu law Amah bia kha zul u, zeicatiah minung cu hi nawlbia hna tuah awk caah hin pei rak ser a si cu” (Phungchimtu 12:14) . A nawlbia ngaihnak tel lo cun, Pahian lunglawmh ter kho tu biaknak zeibmanh a um kho lo. “Zeicatiah, Pathian kan dawt ti cu a nawlbia kan zuih ti nak a si ko” Nawlbia kha ngai duh loin a mer tak ahcun a thlacamnak hmanh kha fihnung a si (1 John 5:3; Phungthlukbia 28:9) .DL 580.1

Pathian biaknak ding rian cu Sertu a sinak ah aa bngat i nunnak a ngeitu vialte nih an nunnak ah bat mi an ngei. Lawki mi pathian hna nakin Amah ‘ ihzah ding le thang'hat dingin Aa hauh mi Baibal chung hmun kipah Amah cu thil vialte sertu a sinak kha a langhter. Miphun dang hna pathian cu siasal men a si, sihmanhselaw Bawipa nih cun van khi a ser hna (Salm 96:5). Pathian tiiiang cu a ho he dah tahchunh khawh a si lai? Amah bantuk a ho tal nan urn maw? Van khi zoh tuah u, nan hmuh mi arf i khi a ho nih dah a ser hna? Ralkapbu bantukin a hruaitu hna nih khin a ser hna. Zeizat an si kha a hngalh i an dihlak in an min in a auh hna. A “hawnnak cu a lianngan hringhran ko, pakhat hmanh an tlau bal lo (Isaiah 40:25-26) . “Van cu Bawipa nih a ser hna, amah cu Pathian a si. Vawlei kha a ser i a siam. Fek te le saupi nguh in a ser, vawlei cu these ram, ram pakpalawng ah a ser lo, minung umnak caah a ser keimah hi Bawipa cu ka si, keimah hlei ah pathian dang an urn lo” (Isaiah 45:18) . Thang'hatnak hla phuahtu nih, “Bawipa cu Pathian a si kha zeitikhmanhah philh hlah u. A kan sertu cu amah a si i, amah ta kan si. Ra tuah u, kun u si law bia u sih, a ka sertu Bawipa hmai ah cun kan khuk i bil u sill” (Salm 100:3, 95:6) . Vancung mithiang, vancung i Amah thang'hattu hna nih cun Amah an ‘ ihzahnak langhter in, “kan Bawipa le kan Pathian, Nangmah cu sunpamak le upatnak le lianhngannak kha hmuh awkah aa tlak mi na si. Zeicatiah zei zong vialte kha nangmah nih na ser hna i Nangmah duhnak bang in an nih cu ser an si i nunnak an ngei” (Biathlam 4:11) .DL 580.2

Biathlam 14 ah mi hna cu Sertu bia dingin sawh an si i, biacah thuatthum theitlai, Ehthian nawlbia zultubukhat cu langhter a si. Hi nawlbia lakah pakhat nih cun Pathian cu Sertu a si kha fiang tein a sawh. Nawlbia pali nak nih “Nisarih ni cu Bawipa nan Pathian Sabbath ni a si. Zeicatiah Bawipa rah nixuk dung ah van le vawlei le rili le a dung a ummi vialte a ser i, ni sarih ni ah aa din, cu caah Bawipa nih Satfcath ni cu thlua a duah i, a thian ter” tiah a ti (Exodus 20:10-11) . Bawipa nih Satfcath ni he pehtlai in hi tin a chim chap, “Ka Sabbath cu nannih le keimah karlak i hmelchunhnak a si lai, cuticun keimah cu Bawipa nan Pathian ka si Mu nan hngalh lai” (Ezekial 20:20). A fianter mi cu “Ni ruk chung ah Bawipa nih van le vawlei a ser hna i a ni sarih nakni ah aa din i a thianter ” (Exodus 31:17).DL 581.1

Thil ser philh lonak ding Sabbath a biapitnak cu, Pathian cu biak awktlak taktak a si nak Mu a langh ter peng. Zeicatiah Amah cu sertu a si i kamih cu a ser mi kan si. “Cucaah Sabbath cu Pathian biaknak i, i hngahchannak theng te ah a urn i hi biadik lianngan a dang cawnpiaknak ah a urn ve lo mi cu i lung hmuih ngai dingin a cawnpiak. Pathian biaknak dik, ni sarih ni ah a menmen dinh si loin biaknak vialte cu sertu le A thil ser mi karlak an i dannak ah hmuh a si. Hi thil ser mi taktak hi, caan nih a liarrpi bal lai lo i a zungzal philh lo ding a si” - JN Andrews History of the Sabbath, ch. 27. Hi biadik hi mi lungthin chungah a caam peng ding mi, Pathian nih Eden ah a rak ser mi a si. Sertu a sinak hi, amah kan biaknak ding a chan a urn dung poah cu, Sabbath ni hi philh lo ding le hmelchunhnak a si zung zal lai. Satfcath hi vawlei cung dihlak ah rak ul hna sehlaw cu, mi lungthin ruahnak i duhnak cu sertu ‘ihzahnak le biaknak tinhmi lei ah a rak hruai hna hnga i, Pathian urn a zum lo mi, siasal bia mi le Khrifa biaknak zei a rel lo mi a urn hnga lo. Sabbath ulh nak cu Pathian dik, van le vawlei rili le tiput hna sertu sin ah znnhawktlak an sinak langhtertu hmelchunhnak a si. Pathian thang'hat dingle Anawlbia zul dingin mi hna sin ah nawl a petu biacah nih a hlei ce in nawibia pali nak zul dingin a sawn hna.DL 582.1

Pathian nawibia le Jesuh cung ah zumbawktlak te a um mi hna le cu hna he aa dang tuk mi bu dang hna cu, vancung mi pathumnak nih an palhnak kha ‘ ihnung ngai le lungtak te ralrinpeknakhe a savh i hi tinchima si. “Sabrang le a milem a bia i a hmelchunhnak kha an cal ah siseh, an kut ah siseh, a ngei mi pcah nih cun Pathian zu, a thinhunnak zu, a thinhunnak hrai chung i ticawh hrimhrim lo in thlet mi khaandinlai. Cu a ding mi vialte hna cu vancung mi thiang hna le Tuufa hmai ah mei chung le kat chung ah hrem an si lai” (Biathlam 14:9-10). Biacah hngaihthiamnak dingah, a dik mi sullam lehnak hmelchunhnak hman a herh. Sahrang le a milem le a hmelchunhnak nih zei dah a hmuhsak?DL 583.1

Hi chimchungnak nih a rak chim mi, hi hmelchunhnak hna cu Biathlam 12 i Khrih a chuah lio ah hrawk ding i a kawl tu Limkeng ah aa thok ti hmuh an si. Rulpi cu Setan tiah kawh a si i (Biathlam 12:9) Khamhtu that dingin Herod hmangtu kha amah ‘hiam'hiam a si. Sihmanhsehlaw, kum zabu pakhat nak chung ah Khrih le Ami hna ralcbhnak a tuah tu Setan rian fial mi lubik cu, cu caan lio Khrifa a si lo mi biaknak hmun Rom ram a si. Cuticun rulpi nih Setan a hmuhsak hrnasa i a pahnih nak ah cun Pathian bia lo mi Rom ram zong a hmuhsak ve.DL 583.2

Biathlam 13:1-10 ah rulpi nih sahrang dang, pawlai bantuk a thiltikhawh nak, a bawl ‘hutdan le a nawlngeihnak a pek mi cu a chim. Hi hmelchunhnak nih hin hlan lio Rone ram thiltikhawhnak, bawi “hutdan le nawlngeihnak hun rolhtu pope uknak a hmuhsak tiah Protestant a dihlak nawn nih an zumh. Pawlai a lord, sahrang cu hi tin chim a si. Pathian le Pathian min le Pathian a umnak hmun vancung khua i aummi vialte kha a volh pamh hna. Pathian mi kha dohawk le tei awkah onh a si i phun kip, ram kip, holh kip cung ah nawlngeihnak nawlpek a si. Hi chimchungnak hi Daniel 7 i Ki hmete kong a chim ning he khan an i lo dengmang i, zumh loawk zeihmanh urn loin pope uknak a hmuhsak.DL 583.3

Thla sawmli le thlahnih chung nawlngeihnak pek a si. Profet nih aa thawh i, “A lu pakhat cu voikhat cu rak that cang hna sehlaw a lo ti ka hmuh” tiah a ti. “Cun a hchnanh sal ah ahruaitu cu sal ahhruai an si ve lai i, vainam in mi a thah ah cun vainam in thah a si ve lai”. “Thla 42 cu” caan khat le, can hna le, can cheu ( 1+2+1/2=31/2 kum) a si lo ah ni 1260 Daniel dal 7 a chimmi he khan aa khat mi an si. Cu caan chung ah Pathian mi hna cu pope nawlngeihnak in hrem ding an si cang . Hmasa ah chim a rak si bantukin hi caan hi AD 538 in aa thawk i AD 1798 ah a dong. Cu caan ah cun Drench ralkap nih pope cu sal ah an tan ter i, thihpi awktlak a si mi hma ing tu pope uknak, “Sal ah a tan ter tu cu sal ah tan ter a si ve lai” ti mi chim chung mi cu a tling.DL 584.1

Hi a sawh mi nih hin hmelchunhnak dang a langter ‘han. Profet nih aa thawh i, “Sahrang dang vawlei in a hung chuak mi ka hmuh, Tuufa no bantukin Ki pahnih a ngei” a ti (Biathlam 13:11). Hi sahrang langhnak le a hung chuah ning nih hin hmelchunhnak hmasa rak chim mi hna he aa lo lo mi ram a hmuhsak. Ram lianngan vawlei a uktu hna cu profet Eaniel sinah sahrang, ram bantukin hmuh ter a si. Cu hna cu vancung thli pali hna rili nganpi cung an hran lio ah an hung chuak” (Daniel 7:2) . Biathlam 17 ah rilipi timi nih, miphunhna le ramhna le boih hna le mi hna a hmuhsak ti vancung mi nih a fian ter (Biathlam 17:15) . Thli cu raldohnak- hmelchunhnak a si. Vancung thli pali rili cungahrangminihhin ‘ihanungngaimi raldchnak in, ram uktu hna nih nawlngeihnak an hmuh mi ram kha an hmuhsak.DL 584.2

Sihmanhsehlaw tuufa bantuk ki a ngei mi sahrang cu vawlei in a hung chuak. Amah fek te i a urn khawhnak dingah nawlngeihnak dang, tei can ah hi ram hi hlan deuh ah cun a lawng mi, urn hnawhlo mi ram in duhsah tein, daite le hnangam tein a hung ‘hang mi ram a si. Cu caah hi ram cu vawlei hlun umcia i mi tarrpi an i butnak le ral aa do lengmang mi ram miphun, holh kip le mikip, hnahnok ngai mi rili lakin a chuakmi ram a si kbo lo. Hi ram cu nitlak lei ram lawng ah kawl ding a si.DL 585.1

Kum 1798 ah vawlei thar i nawlngeihnak he a hung tho i, ‘hawnnak le lianhngannak he biakamnak pe in, vawlei mit la bik ram cu zei ram hi dah a si hnga? Hnelchunhnak ca i hmanmi hi kawl len a hau lo. Hi chimchungnak i cu ti set siseh ti tuaknak a tlin tertu cu rampakhat lawng a urn i chimchung bia nih palh kho lo in U S A a sawh. Cathiang ‘ialtu i a nolh ‘ban lengmangmi ruahnak le a ‘ial mi bantuk dengmang bia hmangin, biachimtu le vawlei tuanbia ‘ ialtu nih bngalh hleng loin hi ram a hung i thawbnak ding le a 'hannak ding hi an rak ‘ ial. Sahrang cu vawlei in a hung chuah kha hmuh a si i holhlettu hna nih an chim ning ah cun “a hung chuak” ti hman mi nih hin thlai bantukin a keu i a ‘hang ti a bia fang ning tein a sullam an langh ter. Kan bngalh cang bantukin hi ram hi, hlan lio ah mi rolh lo mi- ram in a tho ding mi a si. USA ram a hung thawhnak ca’ ialtu minthang ngai mi pakhat niii, “hmun lawng in a hung thawhnak biathli” tiin a chim. Cun aa thawh i “dai zirziar tein thlaici a ‘han bantukin, ram ngarpi ah kan hung ‘hang” tiah a ‘ial. - GA Townsend, The New world Compared with the Old, p.46. Europe ram thawngthanhtu pakhat nih cun kum 1850 ah, “USAcu ram khuaruahhar a hung chuak mi le vawlei daihnak chung in, ni fatin a thiltikhawhnak le hlawhtlinnak chapchih lengmang mi” tiin a rak ‘ ial. - The Dublin Nation, Edward Evereth nih hi ram thoktu, biaknak lei hmun thiang a tlawng mi hna kong a chim nakah: “Dinhnak hmun him, a hohmanh nih hnahnawknak pek khawh lo mi hmun, mah duhnak lawng hmang in uknak nih a phak khawh lomi lam hlapi a urn mi ram, Leyden Khrifabu hmete nih chia'ha thleidan luatnak he lunglawm tein an rak kawl ko lo maw? Zohhmanh u, a kau mi le a lianngan mi hmun, cu hmun thengte ah, hnangam ngai in teinak he vailampuan zar an tad’ tiin a chim.DL 585.2

“Tuufa no ki bantukin ki pahnih a ngei” tuufa no ki nih cun, ngakchia no nak, nunnemnak le sual lonak a hmuhsak i 1798 i a hung chuak mi bantukin profet sin i pek mi nih hin USA nun can ning he i remthlap in a hmuhsak. Khrifa ‘hawl mi hna lakah, America ah a zam hmasa mi tanpi nih siangpahrang hremnak le tlangbawi hna i midang an in khawh lonak in himnak an kawl i biaknak lei luatnak le ram chung urn mi sawhsawh hna cung ah a kau ngai mi hrambunhtu, oozah dirh dingin bia an khiah. Mah te in i uk khawhnak thawngthanhnak an phuan mi nih mi dihlak aa tluk in ser an si ti a langhter i nunnak luatnak le lunglawmbnak zuihnak, chuh khawh lo mi covo cu a ngeih ter hna. Upadi phunghrampi nih cu mi hna cu mah te i uknak bia a kamh hna i zapi aiawh dingin an thiirmi hna nih cun nawlbia zohkhenh ding le upadi ser dingin nawl a pek hna.DL 586.1

Mi poahpoaoh cu a chia'ha thleidannak ning zuih in Pathian biak dingin nawl a onh hna i, biaknak lei zumhnak zong ah zalong tein zumhnak nawl a pek hna. Protestant Khrifa zumh ning le mi zapi thirn mi uknak cu ram uknak phung ning hrampi ah a cang. Hi phungning hna hi a nawlngeihnak le a tlawhtlimak biathli a si. Khrihfa ram vialte ah hremnak a tuar mi hna le tang i lamhchih mi hna cu hi ram hi ruahchannak le dubnak lungthin he an panh. Mi nuai tanpi nih an rili kam phak an i zal i cuticun USA cu vawlei cung nawlngeitu bik hna ram lakah a hung dir.DL 587.1

Sihmanhsehlaw tuufa ki bantuk ngei mi sahrang cu Limkeng holh in a holh i, sahrang hmasa nawlngeihnak vialte kha a mit hrauh ah a hman i, vawlei le a chung a urn mi vialte hna cu thihpi tlak bma a pu i a dam “banmi sahrang hmasa cu a biak ter hna i vawlei cung a urn mi hna cu vainam hliamnak in a dam “han mi sahrang bia dingin le amah milem ser dingin bia a chimh hna (Biathlam 13:11- 14) tiachim.DL 587.2

Tuufa ki bantuk ki hmete le Limkeng holh nih cun a tahchunh mi ram nih a rian'uan mi le thilti mi he cun fak piin an i ralchanh. A ram upadi le biaceihnak nawlngeihnak in a tuahmi cu, cu ram i a chimmi a si. Aram policy hrarrpi dirhmun, daihnak le zalonnak phunglam cu hi bantuk tuah ser nak nih lihbia ah a can ter lai. Chimchungnak i Limkeng holh in a holh lai a timi le sahrang hmasa nawlngeihnak vialte a bman lai timi nih hinruipi lepawlai aalomi sahrang hmuhsaktu ram nih a langh ter mi hremnak le mi in khawh lcmak lungthin ‘handxnak ding fiang tein a rak chim chung. Sahrang ki pehnih ngei mi hi vawlei le a chung urn mi vialte hna cu, sahrang hmasa a biakter hna ti mi bia nih hin, hi ram nawlngeihnak nih pope uknak ‘ ihzahnak pek dingin, ulh amh nak zeimaw a tuah lai ti a hmuhsak.DL 588.1

Cu bantuk tuah ser nak nih hi cozah phunging zalcng tein saupi an rak hman cang mi phunglam mi zapi theih in mah te i uknak, i biatak ngai in an thanh mi le ram uknak upadi kha khulrang tein a ralchanh. Ram dirhtu hna nih Khrifabu chung ah vawlei lei nawlngeihnak rian'uannak le hrial khawh lo mi theitlai tuar innak le hremnak ralchanh in fim ngai in Khrifabu runven ding an i zuam. Ram uknak upadi nih upadi sertu bu cu biaknak dirbnak he pehtlai in zei nawlbia hmanh a tuah lai lo, a si lo ah kha chung in a urn bang in zalong te hmannak zong a thlauh lai lo i U S A ram chung ah zapi bochan mi, zei rian poah ah ‘uan tlak a si maw si lo timak dingah biaknak lei hneksak zcng a hath lai lo tiin a ruah piak. Ram luatnak ah hi runvennak hna hi mualpho ngai in nawl an buar leng ah biaknak lei ulh amh nak zeipoah hi cozah nawlngeihnak nih a hnek khawh. Sihmanhsehlaw cu bantuk tuabnak aa thleng lengmang kho mi cu hmelchunbnak hmuhsak mi nakin a ngan hlei lo. Hi hi tuufa ki bantuk a ngei mi sahrang cu a si i, a langh ning ah cun a thiang, nunnem le sualnak tuah lo tu a si. Sihmanhsehlaw rulpi bantukin a holh.DL 588.2

Vawlei cung a urn mi hna sinah sahrang milem an ser awk a si tiin a chim. Hi ka ah hin upadi sertu nawlngeihnak zapi sinah a urn mi cozah phung cu f iang tein langh ter a si i, chimchungnak ah a langhter mi ram cu USA a si ti f iang tein hngaih khawh a si.DL 589.1

Sihmanhsehlaw sahrang milem cu zeidah a si? Cu cu zeitindah ser a si lai? Milan cu ki pahnih ngei mi sahrang nih a ser i cu cu sahrang hmasa milan cu a si. Cucu sahrang milem ti zong in kawh khawh a si. Sahrang milem cu zei bantuk dah a si ti le zeitindah ser a si lai ti hngaih kbas/kmak dingah sahrang pope nuncan kan cawn a hau.DL 589.2

Hlan lio caan i a rak um mi Khrihfa bu cu thawng'habia he an i ‘hennak nih a hrawk tikah lawki mi hna zulh tawn mi phunglam le ulh amh mi phung an co hlan i Fathian thiltikhawhnak le Thlarau cu a thlau, cuticun mi hna i an chia ‘ha thleidan Mnavhnak uknak dingah vawlei lei nawlngeihnak bawmhnak a kawl. A phi chuak cu pope uk mi Khrifabu a si i cu nih cun cozah nawlngeihnak vialte a uk i aa tinh mi hlawhtlinnak dingah, a bik in anmah zumhning in a zum lo mi hna hremnak dingah a nawlngeihnak a hman. USA nih sahrang milem a ser khawhnak dingah biaknak nawlngeihnak nih cozah nawlngeihnak uk in, Khrifabu nih aa tinh mi rian a lim khawhnak dingah cozah nawlngeihnak zong a hman lai.DL 589.3

Khrifabu nih oozah nawlngeihnak a hman tik poah ah a zumhnak lei cawnpiaknak he lung aa khat lo mi poah a hren hna. Protestant Khrihfabu hna, Rome keneh a zul mi hna nih, vawlei lei nawlngeihnak he lungrual in an urn tikah chia ‘ha thleidan luatnak kham duhnak lungthin ‘hiam'hiam an ngei lai ti fiang tein a lang. Hihi England Khrihfabu nih a Khrifabu he ruahnak aa dang mi caan saupi chung a hremnak a peh lengmang mi ah hin zohchun awk a um. Kum zabu 16 le 17 chung ah an cawnpiaknak zul duh lo mi, fehtemak a hmumi pastor thong tampi hna cu an Khrihfabu in zam dingin an hnek hna i, cuticun pastor hna le zaran hna cu dantat, thongthlak, hremnak le martar nak an in ter hna.DL 590.1

Zumhnak kalsualnak nih cun cozah nawlngeihnak bawmhnak a hal ter i, cu nih cun, sahrang, pope nawlngeihnak ‘hanchonak ding ah lam a sial piak. Paul nih a thawh i “Tluknak a hung phan lai i nawibuar pa cu a lang lai” a ti (2 Thesalcn 2:3)*. Cu bantukin zumhnak hlawtnak in Khrihfabu nih sahrang milen caah lam a sial piak lai.DL 590.2

Bawipa a rat hlan ah kum zabu pakhat nak i biaknak lei ‘umchuknak a rak um mi bantuk kha a um ‘han lai tiah Baibal nih a chim. “Ni hmanung bik kha an phak tikah hamak caan a si lai ti kha philh hlah. Mi cu an amah zawn lawng aa ruat mi a hak a kau mi, aa porhlaw mi le lung a puammi an si lai, an nu le an pa kha an zamhtaih hna lai i an nawl an ngai duh hna lai lo. lawmh a hngal lo mi leDL 590.3

*Bu ‘hennak a umhmasa lai i ML'balqpa cu a lang lai. biaknak zeibmanh i a rel lo mi an si lai, zangfahnak an ngei lai lo, mi zawnruahnak an ngei lai lo, mi tbangchait duh mi an si lai, ruru hranghrang in khua a sa mi an si lai i, ‘ih a nung mi an si lai, ‘batnak kba an huat lai, bawi raw! a bmang mi an si lai duh poah khuasa an si lai i porhlawtnak in an khat lai, Pathian nakin nuamhnak kha an duh deuh lai, kan biaknak phung hi a leng lei in an i tlaih, sihmanhsehlaw a chung i a urn mi ‘hawnnak kha cu an duh lai lo, cu hna cu hrial i zuam bna” (2 Timote 3:1-5) . Huai lei ah cun mi a cheu nih zumhnak kha an hlawt lai i lih a chimmi tiilarau tu kha an bia an ngaih hna lai i khuachia cawnpiaknak kha an zuih lai, tiah Ihlarau nih fiangteina chim (1 Timote 4:1). Mi ‘halopa cu Setan ‘hawnnak in a ra lai i khuaruabhamak a phunphun le hlennak hmelchunhnak phurphun kha a tuah hna lai i, a rawk ding mi bna cung ah cun hlennak a phunphun kha a hman lai. Cu hna cu an rawk lai, zeicatiah khamhnak an hmuhnak hnga ding ca i biatak kha an rak oohlang duh lo. Cu caah Pathian nih palhnak ‘hawnnak kha a thlah hnawh hna i a bman lo mi thil kha an zumh (2 Theslon 2:9-10) . Cuticun cu bantuk Pathian zei rel lonak caan a phak tikah, kum zabu pakhat nak i a tlung mi bantuk nih khan a vun zuih lai.DL 590.4

Protestant Khrifabu hna i dang lengluang in an umnak hi bukhat chung ah hnangam te um ding cun zeitikhmanhah tuah khawh a si lai lo ti laughter tu ah mi tampi nih an ruah. Sihmanhsehlaw Portestant Khrihfabu zumhnak ah hin zumhnak i hrawm khawh mi cung hrambunh in hmunkhat te um dingin a ‘hawng le a ‘hang mi ruabnak lungthin kum tampi chung a rak um diam cang. Cu bantukin bmunkhat i fonh khawhnak dingah mi dihlak hnatlak pi lo mi kong ceih ‘i nakBaibal dirhmun in abiapi ngai mi a si zong ah a berh ning bantukin hlawt ding a si te ai.DL 591.1

Charles Bucher nih kum 1846 a phungchimnak ah protestant Khrifabu i thawng'habia chimtu hna an rian'uamak hi tin a rak chim, “An rian'uamak hi minung ‘ ihnak ruang men i fak pi hneknak in an ser mi lawng si loin, an nung, an cawl cang i a hram thok in a rcpcar mi thil kong chim in an thaw an chuah i biadik thawng daih ter dingin an sining ning zah awktlak thil hrawm pi poahpoah kha suimilam fa tin nawl in zumhnak pial thiltikhawbnak ah an khup an bil i an kun. Hihi Pom thiltining a si ko lo maw? A nunning in kan nung ‘han ko lo maw? Kan hmai te ah khin zeidah kan hmuh? Mi zapi khawmpi maw! Vawlei cung upadi sertu pumh maw! Thawng'habia phuangtu ‘ang ti mi le vawlei khua zakip zumhnak hrampi maw! Hihi a hung phanh tikah cun, bukhat ah tluang tein an i fonh khawhnak ding an i zuamnak lam cu hramhram in hman a sitelai.DL 592.1

USA Khrifabu hruaitu hna cu - cu bantukin an i hrawm khawh mi zumhnak ah an i fonh i caan saupi an rak hman cang mi le an nawlbia chuah mi hmunh ter dingin oozah an tuah ter khawh tikah cun Protestant America nih Rom tlangbawi milem cu an ser lai i cuticun an Khrihfabu chung in anmah zumh ning a zum duh lo mi hna tuarter dingin oozah dantatnak cu hrial khawh lo in a hung phan lai.DL 592.2

Sahrang ki pahnih a ngei mi nih cun mi vialte a hme sihnaseh, a ngan sihnaseh, a rum sihnaseh, sifak sihnaseh, sal sihnaseh, a luatmi sihnaseh an dihlak inanorhlei kut le an cal ah hmelchunhnak hramhram in a ngeiii ter hna. Cu hmelchunhnak an ngeiii lo ah cun a hohmanh nih thil kha a cawk zong an caw kho lai lo i a zuar zong an zuar kho lai lo, cu hmelchunhnak cu sahrang min a si lo ah, sahrang ca i hmanmi nambar a si (Biathlam 13:16-17) . Vancung mi pathum nak i ralrin pek mi cu, “Sahrang le a milam a bia i a hmelchunhnak kha a cal ah siseh, a kut ah siseh, a ngei mi poah nih cun, Pathian zu, a thinhunnak zu, a thiinhunnak hrai chung i ti cawh hrimhrim loin thlet mi kha an din lai” (Biathlam 14:9-10) . Hi biacah i “sahrang” ti a chimmi hi Biathlam 13 i sahrang ki pahnih ngei mi nih, hramhram in a biak ter mi sahrang hmasa pawlai a lo mi sahrang -pope uknak kha a si. Sahrang milam nih cun Protestant Khrihf abu hna nih an zumh mi thil cawnpiaknak zulh ter dingin hramhram hnek dingin, cozah nawlngeihnak bawmhnak a hal tikah a “hangcho dingmi protestant zumhnak pial mi kha a hmuhsak. Sahrang hmelchunhnak a sullam fian ter ding a tangrih.DL 593.1

Sahrang le a milem biak lo dingin ralrin a pek hnu ah chimchungnak nih hi tin a rak thanh, “Hi ka ah hin Pathian nawibia a ngai i Jesuh cung ah zumhawktlak in khua a sa mi an urn” (Biathlam 14:12) . Pathian nawibia a zul mi le sahrang le a milem biak i hmelchunhnak a ngei mi an i damak langhter a si cash Pathian nawibia zuihnak le Pathian nawibia buamak nih cun, Pathian a bia tu hna le sahrang a bia mi hna karlak an i damak a tuah lai.DL 593.2

Sahrang sining ti a hlei ce in a langhter tule amilem biaknak cu Pathian nawibia buamak a si. Cu ki hmete pope kong cu Eaneil nih hi tin a rak chim, “Can hna le nawibia thlen a timh lai” (Daniel 7:25). Paul nih cu nawlngeibnak ‘hiam'hiam cu, Pathian cung ah amah le amah a hlorh tu, “Nawibia buarpa” tiah min a bunh.DL 594.1

Mi'halopa chimchungnak pakhat cu chimichungnak dang tlin ter tu a si. Pathian nawibia a thlemak lawng nih pope cu Pathian cung ah a hlorh ter khawh i, a hohmanh nih nawibia cu, cuticun thlen a si ti hngal thiam bu in, a zulh ah cun nawibia thlengtu kha upatnak sang bik a pek lai. Cu bantukin pope nawibia ser mi a zultu cu, Pathian nak in Pope a ‘anti deuh ti hmelchunhnak a si.DL 594.2

Pope nih Pathian nawibia thlen a rak zalh cang. Nawibia pahnihnak milem biaknak thlauhtu cu nawibia chung in a hlawnh, nawibia pali nak, nisarihnak Sahbath ni ulhnak cu a thlen i cu ni can ah nikhat ni cu a ulh ter hna. Reman Catholic nih nawibia pahnihnak an telh lonak chan langhter mi nawibia pakhatnak nih a huap cang caah a herh ti lo i Pathian nih cucuhngalh thiam dingin a ‘inhningtein nawibia kan pek tiah an al. Hihi chimchungnak nih a rak chimchungmi thlennak a si kho lo. Timh ciarrmam tein ‘ha te ruah hmasa hnu ah thlennak kha a sawh duh mi a si. “Can hna le nawibia cu thlen a timh lai” nawibia palinak thlennak cu chimchungnak ning tein a tling. Hi caah hin nawlngeihnak ka ta a ti mi cu Khrihfabu nawlngeihnak hi a si. Hi ka ah hin pope nawlngeihnak cu Pathian cung ah amah le amah hlang fang ngai in aa chia.DL 594.3

Pathian abiatu hna cu nawlbia palinak an upatnak nihakhun hlei in a tiileidan hna lio ah nawlbia palinak cu Sertu a “hawnnak hmelchunhnak le minung i an ‘ ihzahnak le bhang”hatnak ding a phutmi tehte a si caah sahrang biatu hna cu Sertu philh lo nak hrawk ding le Pare uknak hlawh ding an i zuamnak nih a thleidan hna lai.DL 595.1

Hihi pope nib Sunday cu keimah ta a si tiin i porhlaw ngai in a thanh hmasat bikmi a si. Cozah nawlngeihnak a hman hmasat bikmi cu Sunday cu Bawipa ni ah ulh dingin a hneknak hi a si. Sihimanhsehlaw Baibal nih cun Bawipa ni cu nikhatnak ni siloin, ni sarih nak ni Mna a sawh. Khrih nih, “Mi fapa cu Satbath Bawi zong a si” tiah a ti. Nawlbia palinak nib ni sarih ni cu Bawipa Sabbath a si tiah a chim. Profet Isaiah hmang in Bawipa nih “Ka Ni Thiang” tiah minapek (Mark 2:28; Isaiah 58:13) .DL 595.2

Khrih nib Sabbath ni cu a thlen cang tiah an chim lengmang mi hi amah bia lila nib a si lo ning a langhter. Tlangcung a bia chirami ah khan nawlbia le Profet ‘ ial mi hravh dingin a ra tiah ka ruat hlah u, a tlintertu dingah^{*to fulfill =tlinter dingah ti nakin, ‘nawlbia bangin tuah dingah’ ti hi a sallam a sic deuh} ka ra. Bia ngai tein kan chimh hna van le vawlei a rawk hlan lo cu nawlbia chung i bia hme bik siseh, rinkhat te siseh, a dihlak a donghnak an phak hlan ah cun an rawk hrimhrim lai lo. Cucaah cun a hchmanh nib nawlbia lak i a hme bik te hmanh kha zul loin a urn i midang zong kha cu bantukin a cawrpiak hna ah cun cu pa cu vancung pennak chung ah a hme bik a si lai. Cun nawlbia kha a zulh i midang zong kha cu bantukin zumhawk tiah a cawnpiakmi hna cu vancung pennak ahmi ngan a si lai (Matthai 5:17-19) .DL 595.3

Sabbath thlennak ding caah Cathiang nih nawlngeihnak a pe lo ti hi Protestant hna nih a tlang piin an zumh. Hihi American Sunday School Union le American Tract Society nih an cauk chuahmi ah fiang tein an chim. Hi ca'ialtuhna lakahpakbat nih “biakam thar ahhin Satbath Sunday, (zarhkhat i ni hmasa bik ) ulh dingin nawlbia pekmi a urn lo ning le ulh dingin a fiangmi nawlbia a um lo ning a hngaihpi” tiah a ti.-George Elliot, the Abiding Sabbath, P.184.DL 596.1

Khrih tiang ah khan ni thlennak zeihmanh a um lo ah cun chinchiahnak hmuhmi vial ah cun a zultu hna nih ni sarih ni Sabbath hlawtnak le zarhkhat chung ni hmasa bik Sunday ulhnak forhfialnak nawlpek fiang te chimmi a um lo tiah midang nih an chim ve. - AE waffal, The Lord’s day, p.186-188 .DL 596.2

Roman Catholic hna nih Sabbath thlennak cu an Khrihfabu nih a tuah tiah an ti i Protestant Sunday a ul mi hna cu a nawlngeihnak pom pitu an si tiah an thanh fawn. The Catholic Catechism of Christian Religion cauk ah cun nawlbia palinak ni ulhnak he pehtlai in biahalnak an lehnak cu hi tihin an ti “nawlbia hlun zulh lio ah khan Sabbath cu ni thiang a si. Sihmanhsehlaw Khrihf abu nih Khrih cawnpiaknak zulh in le Pathian Thlarau lam hruainak zulhin Sunday cu Sabbath can ah a hman i cuticun a tu ah cun ni sarih nak ni si ti loin nikhat ni cu kan thian ter. Sunday nih atu a langhter mi cu Bawipa ni a si tiin”.DL 596.3

Catholic Khrihf abu nawlngeihnak hmelchunhnak bantukin Catholic ca'ialtu hna nih, “Sabbath ni cu Sunday ni ah thlen a si i cu an thlennak thengte cu Protestant Khrihfabu hna nth an hnatlakpi mi a si. Zeicatiah Sunday uihnak in Catholic Khrihfabu nawlngeihnak in puai fehter ding le sualnak tang ah um dingin a f ial hna kha ran an ti pi hna” tiah an ‘ ial. - Henry Tuberville, Anbridynent of the Christian Doctrine,_P. 58. Cu ti a si ah cun Sabbath thlennak cu hmelchunhnak a si lo ah chinchiahnak maw Rom Khrihfabu nawlngeihnak maw, sahrang hmelchunhnak maw zeidah a si lai?DL 596.4

Ron Khrihfabu nih sang bik aa chiabnak cu a thlah duh lo i a ser charmi dimh ni vawlei le Protestant Khrihfabu hna nih an cohlan tikah le Baibal Sahbath an hlawt lio ah Rom Khrihfabu nih sang bik aa chiahnak cu an pompi. Sahbath thlennak ah hin chankhat hnu chankhat an i roh lengmangmi phunglam le pu le hna nawlngeihnak cu ka ta aa si a ti men lai. Sihmanhsehlaw Ran he a ‘hen tertu thil a hranpi a si mi thengte Baibal lawng hi Protestant biaknak a si timi kha an hngalh lo bantukin an i um ter. Catholic hna nih cun anmah le anmah an i hlen i thil a hung ummi taktak mi ah hin anmah duhnak tein an mit an i chinh ti kha an hmuh. Sunday uihnak ca i cawlcanghnak cu hnatlakpi asi ti kha a hmuh tikah a lung aa lawn i a donghnak ah cun vawlei cung Protestant Khrifa dihlak cu Rom puanzar tang ah an lut hrinhrim lai a ti.DL 597.1

Catholic hna nih Protestant nih Sunday an uihnak ah hin anmah le anmah upatnak i pek ding a si ko nain Catholic Khrihfabu nawlngeihnak ah upatnak an pek tiah an chirn. - Mgr segur, Plain Talk about the Protestantanism of today, P. 213. Nawfbia palinak nih a phutmi hngalh thiam buin Sabbath dik can ah a dik lo mi dinhnak ul dingin a thim mi hna cu cuticun hi nawlpek mi thiltikhawhnak lawnglawng ah upatnak an pek. Sihmanhsehlaw oozah nih biaknak lei rian ah upadi hmang ding a vun si ter tikah cu a sermi thengte ah Khrihfabu anmah hrimhrim nih sahrang milem an ser lai i cu ka thok in USA ah Sunday ulh ding upadi semak cu sahrang le a milen biak dingin hneknak a site lai.DL 597.2

Sihmanhsehlaw a liammi chan ah khan Sunday a rak ul mi hna nih Baibal Sabbath kan ul tiah an rak i ruah. A tu ah hin cun Khrihfabu kip, Reman Catholic Khrihfabu chung zong ah Khrihfa dik tattak an um i Sunday hi Pathian pek mi Sabbath a si tiin hmaan tein an rak zumh. Pathian nih a hmai i an ziaza ding le a taktakin an rak i timhmi cu a cohlan hna. Sihmanhsehlaw Sunday ul dingin nawlbia nih hramhram in a hnek tikah le a hmaanmi Sabbath cu zulh awk hrimhrim a si tiin ceunak nih vawlei a ceuh tikah Pathian nawlbia a buarmi poahpoah cu Rom nawlngeihnak, nakin a sang hlei lo mi nawlbia zul in Pathian nakin pope kha upatnak an pek deuh lai. Anmah cu Rom nih a feh termi tuah ning hramhram in a hnektu nawlngeihnak kha upatnak a pek. Amah cu sahrang le a milem kha a biak mi hna nih Pathian nawlngeihnak hmelchunhnak dingah a rak chimmi nawlbia cu an hlawt caah Rom nih nawlngeitu bik hmelchunhnak can ah a thimmi kha upatnak an pek. Cuticun Rom sinah zumhawktlak si nak hmelchunhnak, sahrang hmelchunhnak cu an cohlan lai. Sahrang hmelchunhnak hi mi hmai ah f iang teiniceih'inaktuahasihlanahcunaumrihlailo. Ehthian nawlbia le minung nawlbia kar lak ah duh thim dingin hruai an si tikah nawl a buar peng mi hna nih sahrang hmelchunhnak an pom lai.DL 598.1

A thi kho mi minung sinah ‘ ih a nung bik mi hrocemak biachim mi cu van cungmi pathumnak biacah ah a urn. Cucu a zaangfahnak aa cawh lani Pathian thinhunnak a autu ‘ihnung ngaimi suainak a si. Hi biapi ngaimi tiiil he pehtlai in mi hna cu khuamui chungah kaltak an si lai lo. Hi suainak ralchanh in ralrin pekmi cu Pathian biaceihnak a phak hlan ah vawlei hmaiah pek ding a si mi vialte nih zei caah hamak ing ding an si ti an hngaihkhawhnak ding le cu harnak in an luat khawhnak ding caan rem an hmuh khawhnak ding ah a si. Vancung mi pakhatnak i a tiianhmi cu chimchungnak nih vawlei cung mi vialte, ramkip, hokhkip lemikipsinahapeklaiati. Riacah thutthum si tertu vancung mi pathumnak biacah hi fak piin phuan ding a si. Vancung ah a zuang mi vancung mi nih aw thang ngai in a thanh lio bantukin chimchungnak ah a langhter i cu nih cun vawlei kha lungthinpe ngai in zehding in a fial lai.DL 599.1

Zuamnak a phi chuak nih cun vawlei cung Khrihfa vialte bu nganpi pahnih ah a ‘hen hna lai. Cu hna cu Pathian nawlbia a ngai i Jesuh cung ah zumhawktlak in khua a sa mi le sahrang le a milem a bia i a hmelchunhnak a ngeimi an si lai. Mi vialte a hme sihnaseh, a ngan sihnaseh, sal sihnaseh, a luatmi sihnaseh, an dihlak in sahrang hmelchunhnak ngeih ter dingin cozah le Khrihfabu a nawlngeihnak an fonh lai nain Pathian mi hna nih cu hmelchunhnak cu an ngei ve lai lo (Biathlam 13:16). Patmos tikulh Pcofet nih, sahrang le a milem. le a hmelchunhnak le a min number hna a teitu hna, thlalang rili cung ah an dir i Pathian “ing'ang he Moses le Tuufa hla an sak kha an hmuh (Biathlam 15:2-3).DL 599.2