Rozdział 37 — Moc nawyku

Jak wyrabiane są nawyki? — Żaden pojedynczy czyn, dobry czy zły, nie kształtuje charakteru. To myśli i uczucia przygotowują drogę odpowiadającym im czynom. — The Youth's Instructor, 15 grudzień 1886.JWD 144.3

Przez powtarzanie czynów wyrabiane są nawyki i kształtuje się charakter. — The Signs of the Times, 6 sierpień 1912.JWD 144.4

Czas wyrabiania dobrych nawyków — Charakter w znacznym stopniu jest kształtowany we wczesnych latach. Nawyki wyrabiane wtedy mają większy wpływ niż naturalne dziedzictwo, czyniąc ludzi albo olbrzymami, albo intelektualnymi karłami, gdyż nawet najlepsze talenty mogą, wskutek złych nawyków, ulec wypaczeniu i osłabieniu. Im wcześniej w życiu ktoś nabierze szkodliwych nawyków, tym pewniej będą one trzymać swoją ofiarę w niewoli i tym pewniej będą obniżać jej poziom uduchowienia. Z drugiej strony, jeśli właściwe i szlachetne nawyki zostaną ukształtowane w młodości, będą z reguły znaczyć cale życie tego, kto je posiada. W większości przypadków okaże się, że ci, którzy w późniejszym życiu czczą Boga i szanują prawość, nauczyli się tego, zanim świat zdołał odcisnąć swoje grzeszne piętno na ich duszy. Ludzie dorośli są zazwyczaj tak nieczuli na nowe wrażenia jak twarda skała, ale młodzi są bardzo wrażliwi. — Christian Temperance and Bible Hygiene 45.JWD 144.5

Nawyki mogą być modyfikowane, ale rzadko ulegają zupełnej zmianie — To, co dziecko widzi i słyszy, rysuje we wrażliwym umyśle głębokie linie, których żadne późniejsze okoliczności życia nie są w stanie całkowicie zatrzeć. Intelekt zostaje ukształtowany, a uczuciom nadawany jest kierunek i siła. Powtarzane czyny określonego rodzaju stają się nawykami. Te mogą być modyfikowane przez solidne nauczanie w późniejszym życiu, ale rzadko ulegają zupełnej zmianie. — Good Health, styczeń 1880.JWD 145.1

Gdy nawyk zostaje ukształtowany, utrwala się coraz bardziej w charakterze. Intelekt stale jest kształtowany przez okazje i możliwości, dobrze albo źle wykorzystywane. Dzień po dniu kształtujemy charaktery, które stawiają uczniów jako zdyscyplinowanych żołnierzy pod sztandarem Księcia Immanuela albo jako buntowników pod sztandarem księcia ciemności. Co wybierzemy? — Manuscript 69, 1897.JWD 145.2

Wytrwałe wysiłki są niezbędne — Co raz zdecydujemy się zrobić, to łatwiej zrobimy następnym razem. Nawyki trzeźwości, opanowania, oszczędności, użyteczności, rozsądnego postępowania, cierpliwości i prawdziwej uprzejmości nie powstają bez pilnego i nieustannego czuwania nad sobą. Znacznie łatwiej jest ulec demoralizacji i deprawacji, niż pokonać wady, zachowując opanowanie i prawdziwe zalety. Wytrwałe wysiłki są konieczne, by udoskonalić chrześcijańskie zalety w naszym życiu. — Testimonies for the Church IV, 452.JWD 145.3

Zepsute dzieci są zagrożeniem dla innych — Bogobojni rodzice będą świadomie planować, jak uczyć dzieci właściwych nawyków. Będą wybierać towarzystwo dla swoich dzieci, zamiast pozostawiać je w ich niedoświadczeniu, by same decydowały, z kim przebywają. — The Review and Herald, 24 czerwiec 1890.JWD 145.4

Jeśli we wczesnym dzieciństwie dzieci nie są wytrwale i cierpliwie uczone właściwej drogi, to ukształtują złe nawyki. Nawyki te rozwiną się w ich przyszłym życiu i będą psuć innych. Ci, których umysły zostały ukształtowane według niskiego wzorca i osłabione wskutek złych wpływów w domu przez zwodnicze praktyki, będą nieść złe nawyki ze sobą przez całe życie. Jeśli wyznają religię, nawyki te będą się przejawiać w ich religijnym życiu. — The Review and Herald, 30 marzec 1897.JWD 145.5

Król Saul smutnym przykładem — Historia pierwszego króla Izraela jest smutnym przykładem tego, jaką moc mają złe nawyki utrwalone w młodości. Gdy Saul był młody, nie kochał Pana i nie bał się Go, a jego porywczy duch, nieprzywykły do uległości, był zawsze gotowy przeciwstawiać się Bożemu autorytetowi. Ci, którzy już w młodości szanują wolę Pańską i wiernie wypełniają powierzone im obowiązki, będą w przyszłości przygotowani do pełnienia wznioślejszej służby. Człowiek nie może przez lata wypaczać otrzymanych od Boga zdolności, mniemając, że jeśli zechce się zmienić, będzie mógł je od razu i całkowicie swobodnie używać w zupełnie innym celu, a więc zmienić swój sposób postępowania. — Patriarchowie i prorocy 468.JWD 146.1

Dziecko może otrzymać właściwe religijne pouczenie, ale jeśli rodzice, nauczycie i opiekunowie pozwolą, by jego charakter został wypaczony przez zły nawyk, wówczas nawyk ten, jeśli nie zostanie pokonany, stanie się dominującą siłą, a dziecko zostanie utracone. — Testimonies for the Church V, 53.JWD 146.2

Drobne czyny są ważne — Każdy kierunek działania ma podwójny charakter i znaczenie. Może być szlachetny albo występny, dobry albo zły, stosownie do motywów, z jakich wypływa. Złe postępowanie, przez częste powtarzanie, zostawia trwałe wrażenie na umyśle tego, który je wybiera, jak również tych, którzy znajdują się pod jego wpływem, tak duchowym, jak i doczesnym. Rodzice i nauczyciele, którzy nie zwracają uwagi na drobne czyny, które nie są właściwe, pozwalają na kształtowanie takich nawyków u młodych ludzi. — The Review and Herald, 17 maj 1898.JWD 146.3

Rodzice powinni postępować wiernie z duszami powierzonymi ich opiece. Nie powinni utwierdzać w swoich dzieciach pychy, ekstrawagancji czy umiłowania poklasku. Nie powinni ich uczyć ani pozwalać na to, by uczyły się błazeństwa, które wydaje się zabawne u małych dzieci, ale z czasem musi zostać skorygowane, jeśli dzieci się go nie oduczą. — Testimonies for the Church I, 396.JWD 146.4

Pozornie niewinna błazenada i błędy mogą się wydawać zabawne u małego dziecka, a czasami wręcz bywają chwalone, ale gdy dziecko dorasta, stają się niestosowne i obraźliwe. — Letter 1, 1877.JWD 146.5

Złe nawyki kształtują się łatwiej niż dobre — Cała nauka, jaką dzieci przyjmują, nigdy nie odwróci skutków braku dyscypliny w dzieciństwie. Jedno zaniedbanie, jeśli dochodzi do niego wiele razy, kształtuje nawyk. Jeden zły czyn przygotowuje drogę dla drugiego. Złe nawyki kształtują się łatwiej niż dobre i znacznie trudniej się ich wyzbyć. — The Review and Herald, 5 grudzień 1899.JWD 147.1

Młodsze dzieci, pozostawione same sobie, uczą się zła łatwiej niż dobra. Złe nawyki bardziej pasują do ich nieodrodzonych serc, a to, co widzą i słyszą w niemowlęctwie i dzieciństwie, głęboko odciska się w ich umysłach. — Pacific Health Journal, wrzesień 1897.JWD 147.2

Wczesne nawyki decydują o zwycięstwie albo porażce — W doczesności i wieczności będziemy takimi, jakimi uczynią nas nasze nawyki. Życie tych, którzy kształtują właściwe nawyki i są wierni w wykonywaniu każdego obowiązku, będzie jak jaśniejące światło oświecające ścieżkę innych. Ale jeśli pobłaża się nawykom niewierności — jeśli lenistwo, nieróbstwo i niedbałość stają się nawykami i wzmacniają się — wówczas chmura ciemniejsza niż noc otacza życie człowieka i wyklucza go na zawsze z życia wiecznego. — Testimonies for the Church IV, 452.JWD 147.3

W dzieciństwie i w młodości charakter człowieka jest najbardziej podatny na różne wpływy. Jest to okres, w którym należy osiągnąć umiejętność samokontroli. Atmosfera domowego ogniska wywiera wpływ tak trwały jak wieczność. Zwyczaje nabyte w najwcześniejszych latach życia mają większy wpływ na powodzenia albo niepowodzenia życiowe niż wszelkie naturalne uzdolnienia człowieka. — Życie Jezusa 62.JWD 147.4