Η ΠΗΓΗ ΚΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
«Επίγνωσις αγίων, φρόνησις.” (Παρ. 9:10)
Η αντίληψη που έχουμε για το θέμα της μόρφωσης, είναι πολύ στενή, πολύ περιορισμένη. Χρειαζόμαστε μια ευρύτερη αντίληψη, έναν ανώτερο σκοπό. Πραγματική μόρφωση ση-μαίνει πολύ περισσότερο από την παρακολούθηση ενός ορι-σμένου κλάδου σπουδών. Σημαίνει περισσότερο από την προετοιμασία για την παρούσα ζωή. Έχει να κάνει με ολό-κληρη την ύπαρξη και με ολόκληρη τη χρονική περίοδο ύ-παρξης που παραχωρείται στον άνθρωπο. Είναι η αρμονική ανάπτυξη των φυσικών, ψυχικών και πνευματικών δυνάμεων. Προετοιμάζει το μαθητή για τη χαρά της υπηρεσίας στον παρόντα κόσμο και για τη μεγαλύτερη ακόμη χαρά της ευρύ-τερης υπηρεσίας στον κόσμο του μέλλοντος.XE 3.1
Η πηγή μιας τέτοιας μόρφωσης γίνεται εμφανής με τα α-κόλουθα λόγια του Αγίου Πνεύματος και αποδίδεται στον ά-πειρο Θεό «εν τω οποίω είναι κεκρυμμένοι πάντες οι θησαυροί της σοφίας και της γνώσεως”. «Αυτός έχει βουλήν και σύνεσιν.» (Κολ. 2:3, Ιώβ 12:13). Ο κόσμος ανέκαθεν είχε τους μεγάλους δασκάλους του, ανθρώπους με ευρεία νοημοσύνη και εκτεταμένη διερεύνηση, ανθρώπους, των οποίων τα λόγια διέγειραν τη σκέψη και έφεραν στο φως ευρύτατα πεδία γνώσης. Και τα άτομα αυτά έχουν τιμηθεί ως οδηγοί και ευεργέτες της ανθρώπινης φυλής. Υπάρχει, μολαταύτα, Ένας που στέκει υψηλότερα από αυτούς. Μπορούμε να χαράξουμε τη γραμμή της ύπαρξης των δασκάλων του κόσμου τόσο μακριά στο παρελθόν, όσο υφίστανται ανθρώπινα αρχεία. Εντούτοις, το φως υπήρχε πριν ακόμη από αυτούς. Όπως το φεγγάρι και τα άστρα του ηλιακού μας συστήματος λάμπουν με το αντανακλαστικό φως του ήλιου, έτσι στην περίπτωση της αληθινής διδαχής οι μεγάλοι στοχαστές του κόσμου αντανακλούν τις ακτίνες του Ηλίου της Δικαιοσύνης. Κάθε αστραπιαία σκέψη, κάθε διανοητική αναλαμπή προέρχεται από το Φως του κόσμου.XE 3.2
Πολλά λέγονται στις ημέρες μας σχετικά με το ποιόν και τη σημασία της ‘‘ ανώτερης εκπαίδευσης”. Η πραγματικά ‘’ανώτερη εκπαίδευση” είναι εκείνη που χορηγείται από Αυτόν στον οποίο «είναι η σοφία και η δύναμις», και «εκ του στόματος Αυτού εξέρχεται γνώσις και σύνεσις.» (Ιώβ 12:13, Παρ. 2:6).XE 4.1
Από την επίγνωση του Θεού πηγάζει κάθε αληθινή γνώση και πραγματική ανάπτυξη. Οπουδήποτε στραφούμε στο φυσικό, πνευματικό ή ψυχικό τομέα, οτιδήποτε παρατηρούμε, εκτός από τη βλαβερότητα της αμαρτίας, ανακαλύπτουμε τη γνώση αυτή. Οποιονδήποτε κλάδο έρευνας παρακολουθούμε με τον ειλικρινή σκοπό να βρούμε την αλήθεια, ερχόμαστε σε επαφή με την ισχυρή, αόρατη εκείνη Διάνοια, η οποία ενεργεί παντού και μέσο όλων. Ο νους του ανθρώπου επικοινωνεί με το νου του Θεού, το πεπερασμένο με το ‘Απειρο. Τα αποτελέσματα μιας τέτοιας σωματικής και ψυχικής επικοινωνίας είναι ανυπολόγιστα.XE 4.2
Στην επικοινωνία αυτή απαντάται η ανώτατη εκπαίδευση. Αυτή αποτελεί τη μέθοδο του ίδιου του Θεού για την ανά-πτυξη. «Οικειώθητε λοιπόν μετ’Αυτού” (Ιώβ 22:21), είναι το μήνυμά Του στην ανθρωπότητα. Η μέθοδος που περικλείουν τα λόγια αυτά είναι η μέθοδος που εφαρμόσθηκε στην εκπαίδευση του πατέρα της φυλής μας. Με αυτό τον τρόπο εκπαίδευσε ο Θεός τον Αδάμ, όταν ένδοξος και αναμάρτητος ζούσε μέσα στο άγιο περιβάλλον της Εδέμ.XE 4.3
Για να μπορέσουμε να καταλάβουμε τι περιελάμβανε η εργασία της μόρφωσης, είναι ανάγκη να κατανοήσουμε τόσο τη φύση του ανθρώπου όσο και το θεϊκό σκοπό για τη δη-μιουργία του. Χρειαζόμαστε επίσης να αναλογισθούμε τη με-ταλλαγή που υπέστη ο άνθρωπος όταν γνώρισε το κακό, καθώς και το σχέδιο του Θεού για την εφικτή ακόμη διεκπε-ραίωση της ένδοξης πρόθεσής Του όσον αφορά στη μόρ-φωση της ανθρώπινης φυλής.XE 4.4
Βγαλμένος από το χέρι του Δημιουργού, ο Αδάμ έφερνε στη φυσική, πνευματική και ψυχική του υπόσταση την ο-μοιότητα του Πλάστη του. «Εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπον κατ’εικόνα Εαυτού» (Γέν. 1:27), με σκοπό όσο περισσότερο θα προχωρούσε ο άνθρωπος σε ηλικία, τόσο περισσότερο θα αντανακλούσε τη δόξα του Δημιουργού. Όλες οι δυνάμεις του βρίσκονταν σε ανάπτυξη. Η ικανότητα και το σφρίγος του θα αυξάνονταν διαρκώς. Αχανής η σφαίρα που προσφερόταν για την εκγύμνασή του, ένδοξος ο τομέας που ανοιγόταν για τις έρευνές του. Τα μυστήρια του ορατού σύμπαντος - «τα θαυμάσια του τελείου κατά την γνώσιν» (Ιώβ 37:16) - προσκαλούσαν τον άνθρωπο για μελέτη. Η προσωπική και ψυχική επικοινωνία με το Δημιουργό του αποτελούσε το ύψιστο προνόμιό του. Αν είχε παραμείνει αφοσιωμένος στο Θεό, όλα αυτά θα ήταν παντοτινά δικά του. Στους ατελεύτητους αιώνες θα εξακολουθούσε να κερδίζει νέους θησαυρούς γνώσης, να ανακαλύπτει καινούργιες πηγές ευ-τυχίας και να αποκτάει διαρκώς διαυγέστερη αντίληψη της σοφίας, της δύναμης και της αγάπης του Θεού. Ολοένα και πληρέστερα θα είχε πραγματοποιήσει το σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκε, ολοένα και πληρέστερα θα αντανακλούσε τη δόξα του Δημιουργού.XE 4.5
Αυτό όμως χάθηκε εξαιτίας της παρακοής. Με την αμαρτία, η θεϊκή ομοιότητα παραμορφώθηκε και εξαλείφθηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου. Οι φυσικές δυνάμεις του ανθρώπου εξασθένησαν, οι πνευματικές του ικανότητες μειώθηκαν, η ψυχική του διορατικότητα αμβλύνθηκε. Υπόκειτο τώρα στο θάνατο. Μολαταύτα, η ανθρώπινη φυλή δεν εγκαταλείφθηκε χωρίς ελπίδα. Με άπειρη αγάπη και ευσπλαχνία το σχέδιο της απολύτρωσης είχε εκπονηθεί και μια δοκιμαστική περίοδος της ζωής χορηγήθηκε. Να αποκαταστήσει στον άνθρωπο την εικόνα του Δημιουργού του, να τον επαναφέρει στην τελειότητα με την οποία είχε πλασθεί, να προάγει τη σωματική, πνευματική και ψυχική ανάπτυξη ώστε να μπορέσει να πραγματοποιηθεί η θεϊκή πρόθεση της δημιουργίας του, νά, ποιο θα ήταν το έργο της απολύτρωσης. Και αυτός είναι ο σκοπός της μόρφωσης, ο πραγματικά αντικειμενικός σκοπός της ζωής.XE 5.1
Η αγάπη, όντας η βάση της δημιουργίας και της απολύ-τρωσης, είναι επίσης και η βάση της πραγματικής μόρφωσης. Αυτό γίνεται κατανοητό από το νόμο που ο Θεός έδωσε ως οδηγό της ζωής. Η πρώτη και μεγάλη εντολή είναι: «Θέλεις αγαπά Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας σου, και εξ όλης της ψυχής σου, και εξ όλης της δυνάμεώς σου, και εξ όλης της διανοίας σου.» (Λουκά 10:27). Το να αγαπήσουμε Αυτόν, τον άπειρο και πάνσοφο Θεό με όλη μας τη δύναμη, το νου και την καρδιά, σημαίνει την ανώτερη εφικτή ανάπτυξη όλων γενικά των δυνάμεων. Σημαίνει ότι σε ολόκληρη την ύπαρξη - δηλαδή στο σώμα, στο νου και στην ψυχή - η εικόνα του Θεού πρέπει να αποκατασταθεί.XE 5.2
Την ίδια αξία με την πρώτη έχει και η δεύτερη εντολή: «Θέλεις αγαπά τον πλησίον σου ως σεαυτόν.» (Ματθ. 22: 39). Ο νόμος της αγάπης απαιτεί τη σωματική, διανοητική και ψυχική καθιέρωση στην υπηρεσία του Θεού και του συ-νανθρώπου. Και ενώ μας καθιστά ευλογία στους άλλους, η υπηρεσία αυτή προσκομίζει τη μεγαλύτερη ευλογία στον εαυτό μας. Η αφιλαυτία χαρακτηρίζει κάθε πραγματική ανάπτυξη. Με την αφιλοκερδή υπηρεσία αποκτούμε την ανώτερη καλλιέργεια κάθε ιδιότητας. Όσο πηγαίνει και περισσότερο γινόμαστε συμμέτοχοι της θείας φύσης. Γινόμαστε κατάλληλοι για τον ουρανό, επειδή δεχόμαστε τον ουρανό μέσα στην καρδιά μας.XE 6.1
Αφού ο Θεός αποτελεί την πηγή κάθε πραγματικής γνώ-σης, τότε, όπως είδαμε, ο πρώτιστος σκοπός της μόρφωσης είναι να κατευθύνουμε το νου μας στην αποκάλυψη που ο ί-διος ο Θεός δίνει για τον Εαυτό Του. Ο Αδάμ και η Εύα απο-κτούσαν γνώση με την άμεση επικοινωνία τους με το Θεό, και Τον γνώριζαν από τα έργα Του. Στην αρχική τους τελειότητα, όλα τα δημιουργημένα αντικείμενα αποτελούσαν την έμπρακτη έκφραση της σκέψης του Θεού. Για τον Αδάμ και την Εύα η φύση αφθονούσε από θεϊκή σοφία. Με την παράβαση όμως ο άνθρωπος αποκόπηκε από την άμεση επικοινωνία με το Θεό και, κατά ένα μεγάλο βαθμό, από τα έργα Του. Η γη παραμορφωμένη και μολυσμένη από την αμαρτία, ελάχιστα αντανακλά τη δόξα του Δημιουργού. Γεγονός είναι ότι δεν εξαλείφθηκαν τα μαθήματά Του από τη φύση. Επάνω σε κάθε σελίδα του μεγάλου τόμου των δημιουργικών έργων Του διακρίνεται ακόμη η σφραγίδα των χεριών Του. Η φύση εξακολουθεί να μιλάει για το Δημιουργό της. Οι αποκαλύψεις όμως αυτές είναι μερικές και ατελείς. Και με την αμαρτωλή μας υπόσταση, με τις εξασθενημένες δυνάμεις μας και την περιορισμένη διορατικότητά μας, δεν είμαστε σε θέση να τις ερμηνεύσουμε σωστά. Χρειαζόμαστε την πληρέστερη αποκάλυψη του Θεού που ο ίδιος έδωσε στο γραπτό λόγο Του.XE 6.2
Η Αγία Γραφή αποτελεί τον τέλειο γνώμονα της αλήθειας, και ως τέτοια πρέπει να της δοθεί η εξέχουσα θέση στο πεδίο της μόρφωσης. Προκειμένου να αποκτήσουμε μόρφωση άξια του ονόματος της, πρέπει να αποκτήσουμε την επίγνωση του Δημιουργού Θεού και του Λυτρωτή Χριστού, όπως Αυτοί αποκαλύπτονται στον ιερό λόγο.XE 7.1
Κάθε ανθρώπινη ύπαρξη, δημιουργημένη κατά την εικόνα του Θεού, είναι προικισμένη με μια δύναμη συγγενική με τη δύναμη του Θεού - ατομικότητα και ικανότητα για σκέψη και ενέργεια. Άνθρωποι με ανεπτυγμένη τη δύναμη αυτή, είναι άνθρωποι που αναλαμβάνουν ευθύνες, που παίρνουν πρω-τοβουλίες και που ασκούν επίδραση. Το έργο της αληθινής μόρφωσης είναι να αναπτύξει τη δύναμη αυτή, να μάθει στους νέους να σκέπτονται και όχι απλώς να αντανακλούν τη σκέψη των άλλων ανθρώπων. Αντί να περιορίζουν τη μελέτη τους σε αυτά που οι άλλοι άνθρωποι είπαν και έγραψαν, ας οδηγηθούν οι μαθητές στις πηγές της αλήθειας, στα αχανή πεδία που προσφέρονται για έρευνα της φύσης και της αποκάλυψης.XE 7.2
Ας στοχάζονται τα σημαντικά γεγονότα του καθήκοντος και της ειμαρμένης, και η διάνοια θα επεκταθεί και θα ενισχυθεί. Αντί να διαπλάθουν πνευματικούς νάνους, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα μπορούν να παράγουν ανθρώπους οι οποίοι να έχουν τη δύναμη της σκέψης και της πράξης, ανθρώπους οι οποίοι να είναι κυρίαρχοι και όχι υπόδουλοι των περιστάσεων, ανθρώπους οι οποίοι να κατέχουν ευρύτητα πνεύματος, διαύγεια σκέψης, και το θάρρος να υπερασπίζονται τις πεποιθήσεις τους.XE 7.3
Μια τέτοια μόρφωση προσφέρει περισσότερο από πνευ-ματική πειθαρχία, προσφέρει περισσότερο από σωματική εκγύμναση. Δυναμώνει το χαρακτήρα, έτσι που η αλήθεια και η ακεραιότητα να μη θυσιάζονται χάρη των εγωιστικών ε-πιθυμιών ή των κοσμικών φιλοδοξιών. Ενισχύει τη διάνοια ε-ναντίον του κακού. Αντί κάποιο κυρίαρχο πάθος να εξελιχθεί σε καταστρεπτική δύναμη, κάθε κίνητρο και πόθος προσαρ-μόζονται με τις μεγάλες αρχές της δικαιοσύνης. Καθώς οι στοχασμοί στρέφονται γύρω από την τελειότητα του χαρα-κτήρα Του, ο νους ανανεώνεται και η ψυχή αναπλάθεται σύμφωνα με την εικόνα του Θεού.XE 7.4
Ποια μόρφωση μπορεί να βγει ανώτερη από αυτή; Τι μπορεί να έχει την ίδια αξία με αυτή;XE 8.1
«Δεν δύναται να δοθή χρυσίον αντ’αυτής,
Και αργύριον δεν δύναται να ζυγισθή
Εις αντάλλαγμα αυτής.
Δεν δύναται να εκτιμηθή με το χρυσίον του Οφείρ,
Με τον πολύτιμον όνυχα και σάπφειρον.
Το χρυσίον και ο κρύσταλλος
Δεν δύνανται να εξισωθώσι με αυτήν,
Και αντάλλαγμα αυτής να γείνη
Με σκεύη καθαροτάτου χρυσίου.
Δεν θέλει μνημονευθή κοράλλιον ή μαργαρίται,
Διότι η τιμή της σοφίας είναι υπερτέρα
Των πολυτίμων λίθων.” Ιώβ 28:15-18XE 8.2
Το ιδανικό του Θεού για τα παιδιά Του μπορεί να ξεπεράσει κάθε ανθρώπινη σκέψη. Ο επιδιωκόμενος σκοπός είναι η θεοσέβεια - η ομοιότητα με το θεϊκό. Στο μαθητή πα-ρουσιάζεται ένας δρόμος από ασταμάτητη πρόοδο. Έχει να πραγματοποιήσει κάποιο σκοπό, να επιτύχει κάποιο κανόνα, να συμπεριλάβει κάθε τι το ωραίο, το αγνό, το ευγενικό. Θα προχωρεί όσο το δυνατό βαθύτερα και συντομότερα σε κάθε κλάδο της πραγματικής γνώσης. Οι προσπάθειές του όμως θα κατευθύνονται προς θέματα που σε τέτοιο βαθμό απέχουν από τα απλώς εγωκεντρικά και πρόσκαιρα ενδαφέροντα, όσο ο ουρανός απέχει από τη γη.XE 8.3
Εκείνος που συνεργάζεται με το θεϊκό σκοπό για να με-ταδώσει στους νέους την επίγνωση του Θεού και να σφυρη-λατήσει το χαρακτήρα τους σε αρμονία με το δικό Του, εκτελεί ένα εξαίσιο και ευγενικό έργο. Καθώς αφυπνίζει την επι-θυμία της προσέγγισης του θεϊκού ιδανικού, παρουσιάζει μια μόρφωση που είναι τόσο υψηλή, όσο ο ουρανός, τόσο πλατιά όσο το σύμπαν. Μια μόρφωση που δεν μπορεί να ολο-κληρωθεί στη ζωή αυτή, αλλά που θα εξακολουθήσει στη μέλλουσα ζωή. Μια μόρφωση που θα εξασφαλίσει για τον επιτυχημένο μαθητή το διαβατήριο με το οποίο θα διαβεί από το προκαταρκτικό σχολείο της γης στην ανώτερη βαθμίδα, στο σχολείο του ουρανού.XE 9.1