Sa Atubangan sang Dieta

Sang iya pagdangat sa Worms, isa ka daku nga kadam-an ang nagdinagoso sa ganhaan sa pagbaton sa iya. Bisan pa ang emperador wala makabaton sini nga kadamoon sang tawo.AP 138.3

Ang mga sumulonod sang papa dili magpati nga si Lutero magapangahas sa pagpahayag sa Worms, kag ang iya pagabut nagpuno sa ila sing kahangawa. Ang emperador sa gilayon nagpatawag sang iya mga konsejales sa pagtapat kon ano ang ila pagahimcon. Ang isa sang mga obispo, ang labing panatiko nga sumulonod gid sa papa, nagsiling: “Nahambalan 11a naton sing malawig ini nga butang. Dulaa sa imo pagkahalangdon gilayon ini nga tawo. Wala bala ni Sigismundo igpasunog si Huss? Wala kami katungdanan sa paghatag okon sa pagtahud sang salvo-conducto sang isa ka erejes.” “Indi,” ang siling sang emperador; “tumanon namon ang ainon saad.”^{*D'Aubigne, lib. 7, cap. 8.} Busa gintapatan nga pamatian ang reformador.AP 138.4

Sa madason nga adlaw si Lutero ginpatawag sa pagtambong sa Dieta. Ang isa ka opisial sang ginharian ginpili sa pag-upod sa iya sa hulut sang nagkatipon; apang bisan pa iniwatan sia sa pagdangat sa sadto nga lugar. Ang kada dalan nagaginutok sing mga tawo nga tumalan-aw nga may daku gid nga handum sa pagtan-aw sa monje nga nagkahas sa pagbat— sa kagamhanan sang papa.AP 139.1

Sang olihi si Lutero nagtindug sa atubangan sang konsilyo. Ang emperador nagpungko sa trono. Ginalibutan sia sang labing halangdon nga mga tawo sa emperio. Wala gid sing tawo sang una nga nagtindug sa atubangan sang labing kalahadlukan nga katilingban nga nagsubung sining kay Martin Lutero sa pagsabat tungud sa iya pagtoo. “Ini nga pagpahayag sa iya kaugalingon amo ang tanda sa pagdaug sa ibabaw sang papanhon. Ang papa naghimalaut sa tawo, kag nagatindug na sia karon sa atubangan sang hukmanan, nga tungud sini nga buhat, ang hukmanan nagbutang sang iya kaugalingon sa ibabaw sang papa. Ang papa nagbutang sa iya sa idalum sang pagdumili, kag bulagon sia sa tanan nga katilingban sang mga tawo; apang ginpatawag sa isa ka talahuron nga pulong, kag ginbaton sa atubangan sang labing daku nga katiponan sa kalibutan. Ang papa naghimalaut sa iya sa paghipus sing dayon, kag handa na sia karon maghambal sa atubangan sang linibolibo nga mga mabinalak-on nga manugpamati nga nagkatipon gikan sa labing malayo nga mga bahin sang ginharian nga Kristohanon. Ang isa ka daku nga rebuk nahimo bangud sa kay Lutero. Ang Roma nagapanaug na gikan sa iya trono, kag ang tingug sang isa ka monje amo ang nabangdanan sini nga pagpakaubus.^{*D'Aubigne, lib. 7, cap. 8.}AP 139.2

Si Lutero gindala sa lugar nga yara gid sa atubangan sang trono sang emperador. Ang isa ka daku nga kalinong nahulog sa nagkatipon. Niyan ang opisial sang ginharian nagtindug, kag sang sia tumudlo sa mga sinulat ni Lutero, nagpilit nga ang Reformador magsabat lamang sang duha ka pakiana,—matud-on bala niya nga iya ini sila, kag kon nagahunahuna bala sia sa pagbawi kag pagsikway sang mga hunahuna nga iya ginadala. Ang titolo sang tolon-an ginbasa, si Lutero nagsabat nga sa nahauna nga pakiana ginamatuud niya nga ang amo nga mga tolon-an iya. “Sa ikaduha,” ang siling niya, “sang iya ginatan-aw nga ini isa ka pakiana nga nahanungud sa pagtoo kag kaluwasan sang mga kalag, kag sa iya ang pulong sang Dios, ang labing daku kag labing hamili nga manggad sa langit kag sa duta, nasakup, magahimo ako sing dili mainalamon kon akon sabton sa wala sing pagpanghunahuna. Ayhan akon matud-on sing kulang sang sa ginakinahanglan, okon sing kapin man sang sa kamatuuran nga kinahanglan, kag sa sini nga buhat makasala ako batok sa ginasiling ni Kristo: “Apang bisan sin-o nga magpanghiwala sa akon sa atubangan sang mga tawo, igapanghiwala ko man sia sa atubangan sang akon Amay, nga ara sa mga langit.” Mateo 10:33. Tungud sa sini nga katarungan ginaampo ko sa imo halangdon nga emperador, kaupod sang tanan nga pagpaubus, nga imo ako tugutan sing dag-on, agud nga masabat ko sa wala sing pagpakasala batok sa Pulong sang Dios.“^{*D'Aubigne, lib. 7, cap. 8.}AP 140.1

Sang madason nga adlaw magapahayag sia sa paghatag sang iya katapusan nga sabat. Sa isa ka tion ang iya tagiposoon nagbug-at sa sulud sang iya ginapanghunahuna ang mga gahum nga gintingub batok sa kamatuuran. Ang iya pagtoo nagbuhin angkahadluk kag ang pagkurug nag-abut sa iya, kag ang kulba nagtabon sa iya. Ang mga katalagman nagadamu sa atubangan niya; ang iya mga kaaway daw sa magadaug, kag ang gahum sang kadudulman magalabaw. Ang gal-um nagtipon sa palibut niya, kag daw sa magapabulag sa iya gikan .sa Dios. Naghandum sia sing pagkalig-on nga ang Ginoo sang kasoldadosan manginkaupod niya. Sa kahanusbu sang espiritu ginhaboy niya ang iya kaugalingon kag maghapa sa duta, kag paawason yadtong mga nagabuung sa tagiposoon nga panangison, nga wala sing iban kondi ang Dios lamang nga nakahangup sing bug-os.AP 140.2

“O makagagahum kag walay katubtuban nga Dios,” ang ampo niya, “daw ano ka kalahadlukan ini nga kalibutan! Tamda karon, nagabuka sia sang iya baba sa paglamon sa akon, kag may diutay gid lamang ako nga pagsalig sa Imo ... kon yara lamang sa kusug sini nga kalibutan nakon ginbutang ang akon pagsalig natapus 11a ang tanan ... Ang katapusan ko nga oras nag-abut, ang paghimalaut sa akon namitlang na. ... O Dios, buligi ako batok sa tanan nga kaalam sini nga kalibutan. Himo-a ini, ... Ikaw lamang; ... tungud kay ini dili akon buluhaton, kondi Imo. Wala-ako sing pagahimoon diri, wala sing pagapakigbaisan sa sining labing kadalagkuan sang kalibutan. ... Apang ang buluhaton imo ... kag ini isa ka matarung kag walay katubtuban nga buluhaton. O, Ginoo, buligi ako! Matutum kag wala nagabaylo nga Dios, wala ko ginabutang sa bisan kay sin-o nga tawo ang akon pagsalig ... ang tanan nga iya sang tawo walay kalig-onan; ang tanan nga nagagikan sa tawo ginkabus ... Ikaw ang nagpili sa akon sa sini nga buluhaton ... Tindug ka sa luyo ko, tungud sa Imo hinigugma nga Anak nga si Jesuskristo, nga amo ang akon palalipdan, akon taming kag kuta nga maligon.”^{*D'Aubigne, lib. 7, cap. 8.}AP 141.1

Ang labing maalam nga Makaako nagtugut sa kay Lutero sa pagkilala sang iya katalagman, agud nga dili sia magpanalig sa iya kaugalingon nga kusug, kag magdaso- daso sa iya katalagman. Apang dili kay kahadluk yadto sa mga butang nga iya pagaantuson, kahadluk sa pagsakit okon sang kamatayon, nga daw sa madali na lang mahulog sa iya, ang naglumus sa iya sing kakugmat. Nakaabut na sia sa kapiotan, kag binatyag niya ang iya dili pagkatakus sa pagsugata sa iya. Bangud sa iya kaluya ang buluhaton sang kamatuuran magaantus sing kapierdehan. Dili tungud sa iya kaugalingon nga kaluwasan, kondi agud ang magdaug ang balita nga nakigdumug sia sa Dios. Sa iya bug-os nga pagkaluya ang iya pagtoo naunay sa kay Kristo, ang labing makusug nga Manluluwas. Ginpabaskug sia sa pagsalig nga dili sia magpahayag nga isa lamang sa atubangan sang konsilyo. Ang paghidaet nagbalik sa iya kalag, kag nagkalipay nga sia gintugutan sa pagbayaw sang pulong sang Dios sa atubangan sang mga gumalahum sang nasion.AP 141.2

Sang gindapit sia liwan pakadto sa atubangan sang dieta, sa iya nawong wala sing makita nga bisan diutay lamang nga agi sang kahadluk okon kulba. Malinong, mahidaeton, apang sa daku nga kaisug kag kahalangdon, nagtindug sia subung nga saksi sang Dios sa tunga sang kadalagkuan sang Duta. Ang opisial sang ginharian sa karon nagpilit sa iya sa pagbungat sang iya pagtapat kon nagahandum bala sia sa pagsikway sang iya pagtolon-an. Si Lutero nagsabat sa labing mahinay, malolo nga tingug, sa wala sing kaakig bisan mainit nga balatiagon. Ang iya pagginawi mahuluy-on kag matinahoron; apang nagpahayag sia sing pagsalig kag kalipay nga nagpatingala sa nagkatipon.AP 142.1

“Labing malinong nga emperador, dungganon nga mga principe, puno sing bugay nga mga kaginoohan,” ang siling ni Lutero, “Nagapahayag ako sa atubangan ninyo sa karon nga adlaw, sa pagtuman sang sugo nga ginhatag sa akon kahapon, kag sa kalooy sang Dios nagaampo ako sang inyo pagkahalangdon kag sang inyo pagkalabing mataas nga inyo dunggon sing matinalupangdon ang pag-apin sa isa ka kasaba nga akon ginapangalig-onan nga matarung kag totoo. Kon, bangud sa pagkadili maalam, malapas ko ang paggamit kag ang katarungan sang hukmanan, nagapakilooy ako sa inyo nga inyo ako pagpatawaron; tungud kay wala ako mapatubu sa mga palasio sang hari, kondi sa tinago nga hulat. sang konbento.”^{*D'Aubigne, lib. 7, cap. 8.}AP 142.2

Niyan, sa pagsugod sang halambalanon, nagsiling sia nga ang iya mga binuhatan nga ginbantala dili nagaalangay tanan. Sa iban nagsulat sia sang nahanungud sang pagtoo kag sang maayo nga buhat, kag bisan pa gani ang iya mga kaaway nagasiling nga dili lamang kay wala sila nagadala sing katalagman kondi nga mga maayo. Ang pagsikway sini nagakahulogan sang paghimalaut sang kamatuuran nga ginapamatud-an sang tanan nga pihak. Ang ikaduha ka klase puno sang mga sinulat nga nagabuyagyag sang mga kaduluntan kag mga abuso nga ginahimo sang mga papanhon. Kon isikway ini nga mga sinulat magapabaskug sang pagkamalinupigon nga paggahum sang Roma, kag magabukas sing masangkad nga gawang sa pagpasulud sang madamu kag mga dalagku nga pasipala. Sa ikatlo nga klase sang iya tolon-an ginasumpong niya ang mga tawo nga nagaapin sa nagapadayon nga kalautan. Nahanungud sini iya nga gintuad sing hilway nga naglabi sia ka baskug sang nagakaigo. Wala sia magsiling nga hilway sia sa mga sayup; apang bisan pa ini nga tolon-an dili niya makabig nga walay pulus tungud kay ina nga buhat magapabaskug sa mga kaawav sang kamatuuran, kag niyan nagapaninguha sila sa paglapak sang mga tinawo sang Dios nga may lahi pagid ka daku nga kapintas.AP 145.1

“Isa lamang ako ka tawo, kag dili Dios,” ang pinadayon niya. “Busa akon nga apinan ang akon kaugalingon subung sang ginhimo ni Kristo: ‘Kon malaut ang akon ginhambal, pamatud-an mo ang kalaut.’” Juan 18:23. ... Bangud sa kalooy sang Dios, nagaampo ako sa imo, labing halangdon nga emperador, kag sa inyo, labing dungganon nga mga principe, kag sa tanan nga mga tawo sa nagkalainlain nga kadungganan, nga inyo pamatud-an gikan sa mga sinulat sang mga manalagna kag apostoles nga nagsayup ako. Kon ako na ang mapatalupangud sini, isikway ko ang tanan nga sayup, kag ako ang magauna sa pagdakup sang akon mga tolon-an kag ihaboy sila sa kalayo.AP 145.2

Si Lutero namulong sa hambal nga Alemaniahanon; ginpangabay na sia sa karon sa pagsulit sang sang man nga mga pulong sa hambal nga Latin. Bisan nga lapio na sia, gintuman niya, kag sa liwan iya nga ginhambal ang iya ginpamulong, sa amo man nga kaathag kag kabaskug sang sa una. Ang kaako sang Dios amo ang nagtuytuy sa sini nga butang. Ang mga painoino sang madamu nga mga principe nadulman sang mga kasaypanan kag kababaylan sa bagay nga sa iya una nga paghambal wala nila makita ang kabaskug sang mga pagmatarung ni Lutero; apang ang pagsulit sa iya liwan nagpatakus sa ila sa paghangup sing maathag sang mga katarungan nga iya ginpahayag.AP 146.1

Yadtong nagapatig-a gid sa pagpiyong sang ila mga mata sa kapawa, kag nagtapat sa dili pagbatyag sang kamatuuran, pinaakig sa gahum sang mga pulong ni Lutero. Sang umuntat sia sa pagpamulong, ang humalambal sang dieta nagsiling nga nagapangakig, “Wala nimo masabat ang pakiana nga ginhatag sa imo ... Pilit ikaw sa paghatag sing maathag kag malip-ot nga sabat ... Magabawi bala ikaw okon indi?” Ang Reformador nagsabat: “Tungud kay ang imo labing malinong nga pagkahalangdon kag ang kataas sang imo pagkadaku nagakinahanglan gikan sa akon sing maathag, sinsilyo, kag malip-ot nga sabat, hatagan ko ikaw sing isa, kag amo ini: Dili ko ma panugyan ang akon pagtoo sa papa ni sa mga konsilyo, tungud kay maathag subung sa adlaw nga dalayon lamang sila ka sayup kag nagabinatukay sa isa kag isa. Busa luwas lamang kon mapatalupangud ako bangud sa pagpamatuud sang Kasulatan okon bangud sa labing maathag nga katarungan, luwas lamang kon mapapati ako nga ang akon mga sinambit nga Kasulatan mga sayop, kag tubtub nga indi ninyo mapatalupangud ang akon konsiensia sang mga pulong sang Dios, dili ako magbawi kag dili gid magabawi, tungud kay dili matarung sa isa ka Kristianos ang paghambal batok sa iya konsiensia. Yari nagatindug ako, wala na ako sing mahimo; kabay ang Dios magbulig sa akon. Amen.”^{*D'Aubigne, Lib. 7, cap. 8.}AP 146.2

SI iya nahauna nga sabat. mahinay ang pagpamulong ni Lutero, nga may pagtahud. nga daw sa magapasugot. Ang mga Romanista naghangup nga ini pamuno na sang pagka hulog sang iya pagkaisug. Ginkabig nila ang pangabay ni Lutero sa paghulathulat nga pamuno lamang sang iya pagpanawi. Ang kaisug kag ang kalig-on sa karon nga iya ginapakita, subung man sang gahum kag kaathag sang iya pagmatarung, nagpuno sang tanan sing kattingala. Ang emperador bumatyag sing pagdayaw, nagsiling. “Ini nga monje nagahambal sa walay kahadluk nga tagiposoon kag dili malingkang nga kaisug.” Madamu sang mga Alemaniahanon nga mga principe nagatamud sing may bugal kag kalipay sa sining manganga tubang sang ila nasion.AP 147.1

Ang mga tulugyanan sang Roma naglain pagid; ang iya kasaba naggowa sa dili maayo nga kapawa. Gintinguhaan nila ang pagbayaw sang ila gahum. dili sa pagdangup sa mga Kasulatan, kondi bangud sa pagpahadluk, nga amo ang dili mahulog nga katarungan sang Roma. Ang siling sang manughambal sang Dieta, “Kon dili ka magbawi, ang emperador kag ang estado sang emperio magakatipon kag tapatan kon ano ang pagahimoon sa isa ka dili magpalaygay nga erejes.”AP 147.2

Ang mga abyan ni Lutero, nga sa daku nga kalipay nagpamati sa iya dungganon nga pag-apin. nagkulurug sa sini nga mga pulong; apang ang doktor sa iya kaugalingon nagsiling sing malolo. “Kabay ang Dios manginkabulig nakon, tungud kay wala ako sing isa nga ikasikway.”^{*D'Aubigne, lib. 7, cap. 8.}AP 147.3

May isa nga nagpagowa sa iya sa Dieta, sang nagahilisapul ang mga principe sing tingub. Ginbatyag nila nga nag-abut ang daku nga katalagman. Ang mabaskug nga pagdumili ni Lutero sa pagpanugyan, magaliwan sang istoria sang iglesia sa sulud sang madamu nga dag-on. Ila gintapatan nga hatagan sia sing isa pa ka kahigayonan sa pagpanumdum sa pagbawi. Sa katapusan gindala sia liwan sa atubangan sang Dieta. Sa liwan ila ginpamangkot kon igasikway bala niya ang iya mga pagtolon-an. “Walay liwan ako nga sabat nga pagahimoon,” ang siling niya, “sang sa sadtong akon na nahimo.” Masanag nga dili gid sia mapabuyok, bisan bangud sa saad okon sa pagpahadluk, sa pagpanugyan sa gahum sang Roma.AP 147.4

Ang mga pangolo sang papa naurungan nga ang ila gahum, nga nagpakurug sa mga hari kag sa mga dungganon, pagtamayon sining kubus nga monje; naghandum sila sa pagbatyag sa iya sang ila kaakig. Apang si Lutero nga nakahangup sini nga katalagman, naghambal sa tanan upod sang katahuran nga Kristohanon, kag kalolo. Ang iya mga pulong luwas sa bugal, sa kaakig, kag sa pahambog. Nalipatan niya ang iya kaugalingon, kag sang mga kadalagkuan nga yara sa palibut niya, kag nagbatyag lamang nga yara sia sa atubangan sang Isa ka tawo nga labing mataas sa mga papa, obispo, mga liari kag mga emperador. Si Kristo naghambal bangud sa mga pagpamatuud ni Lutero nga may gahum kag kadaku nga nagpakulba kag nagpatingala sa iya mga abyan kag mga kaaway. Ang espiritu sang Dios nakatambong sa sadto nga konsilyo, nga nagadaldal sang mga tagiposoon sang mga pangolo sang emperio. Madamu sang mga principe ang nagkilala nga may kaisug sang pagkatarung sang ginatindugan ni Lutero. Madamu ang pinabatyag sang kamatuuran; apang sa iban ang mga pagbatyag nga ila nabaton wala nakapadayon sing madugay. May yara man nga mga tawo nga sa sadto nga tion wala magpahayag sang ila balatiagon, apang sang ila imisisa ang Kasulatan sa ila kaugalingon, sang olihi nangindili man mahadlukon nga manug-apin sang Reformasion.AP 148.1

Si principe Federico nagatolok sing may kabalaka sang pagpahayag ni Lutero sa atubangan sang Dieta, kag sa daku nga balatiagon nagpamati sia sa iya mga pagpamulong. Upod sang kalipay kag bugal nasaksihan niya ang kasidla sang doktor kag pagkaagalon sang iya kaugalingon kag nagtapat sia nga iya tindugan kag apinan sing labi ka lig-on. Iya nga ginbagaybagay ang duha ka nagasumponganay, kag iya nakit-an nga ang kaalam sang mga papa, sang mga hari, kag sang mga obispo linapak sang gahum sang kamatuuran. Ang papanhon nagagum sing pagkapierde nga pagadunggon sa tanan nga mga nasion kag sa tanan nga katuigan.AP 148.2