Ang Buluhaton sa Pagbantala sang Ikaduha nga Pagkari

Kaangay sa daku nga Reformasion ang ika napulo kag anum ka siglo, ang buluhaton sa pagbantala sang Ikaduha nga pagkari nagpahayag sa nagkalainlain nga mga duta sang mga Kristohanon sa isa lang ka panag-on. Sa Europa kag sa America, ang mga tawo sa pagtoo kag pangamuyo natuytuyan sa pagtoon sang mga tagna, kag sang ginapanidpanid nila ang binugna nga sinulat, nakit-an nila ang makapatoo nga kasanagan nga ang katapusan sang tanan nga butang nagahilapit na. Sa nagkalainlain nga nga mga kadutaan may yara nga mga namuhaymuhay nga mga kinabon sang mga Kristohanon, nga bangud lamang sa sa pagtoon sang mga Kasulatan, nag-abut sa pagtoo nga ang pagkari sa Manluluwas malapit nalang.AP 238.2

Sang 1821, tatlo ka tuig sa tapus makadangat si Miller sa pagbukad sini nga mga tagna nga nagatudlo sang panagon sang paghukum, si Dr. Josep Wolff, “ang misionero sa kalibutan,” nagsugod sa pagbantala sang madali nga pagkari sang Ginoo. Ang iya pagpanaysay sang tagnaanon nga panag-on nagtudlo sang pagtapus sang tanan nga butang sa mga pila lamang ka tuig ang ginlisa sang sa gintudlo ni Miller. Sa sadtong mga nagapakigbais gikan sa kasulatan, “Sa sadtong adlaw kag oras wala sing sin-o nga nakahibalo,” nga ang tawo dili makahibalo nahanungud sang kalapiton sang pagkari ni Kristo, si Wolff nagsabat: “Nagsiling bala ang Ginoo sina nga ina nga adlaw dili gid mahibaloan? Wala bala sia maghatag sa aton sing mga tandaan sang panag-on, agud nga maliibaloan naton ang pagpalapit sang iya pagkari, subung sang pagkahibalo sang isa sang paghilapit sang pangadlaw bangud sa isa ka kahoy nga igierra nga nagapanglumbay? Mateo 24:32. Dili gid bala naton maliibaloan ina nga panag-on, kay sia gid sa iya kaugalingon naglaygay sa aton nga dili lamang naton pagbasahon ang kasulatan ni Manalagna'ng Daniel kondi nga pagbangpon gid naton sia? Wala labut sini, ang aton Ginoo walay gid hunahuna sa pagsiling nga ang paghilapit sang panag-on dili maliibaloan. kondi nga nagsiling lang sia nga ang sibo ‘ nga adlaw kag oras, walay sin-ong nakahibalo.' Tuman na, nagsiling Sia, ina maliibaloan bangud sa mga talandaan sang panag-on, agud sa pagpabaskug sa aton sa pag-aman nga sa iya pagkari. subung sang pag-aman ni Noe sang arka.”^{*Wolf, “Researches and Missionary Labors” p. 404, 405.}AP 238.3

Sa sulud sang duha ka pulo kag apat ka tuig sumunod sa 1821 tubtub sa 1845, si Wolff nagpanlakatan sing malapad: sa Africa, nga nagduaw sa Egipto kag Abysenia; sa Asia, palaktod sa Palestina, Siria, Persia, Bokhara, kag India.AP 239.1

Nagpanlakatan sia sa labing barbaro nga kaduhataan, nga wala sing pagbantay sang bisan diin nga gobierno sa Europa, nga nagbatas sang madamu nga mga kaiwatan, kag nalibutan sang dili maisip nga mga katalagman. Ginbalbal sia sa mga dapadapa kag ginpagutman, ginbaligya subung nga isa ka ulipon, kag tatlo ka beses ginhimalaut sa kamatayon. Ginbantayan sia sang mga makawat, kag kon kaisa halus sia mamatay sa kauhaw. Makaisa ginlugusan sia sang tanan nga iya, kag bayaan sa paglakat sang ginatus ka mga milyas palakbay sa mga bukid, ang yelo nagakahulog sa iya mga nawong, ang iya walay hapin nga mga tiil nagpalangusug sa lakat sa duta nga natabonan sang yelo.AP 239.2

Sang pinaaman sia sa dili paglakat nga wala sing tuming sa mga tulisan kag mga maawayon nga mga kaliwatan, nagsiling sia sa iya kaugalingon, “mag-aman pa sing hinganiban,” —-“ang pangamuyo, ang kasidla sa kay Kristo, kag ang pagsalig sa iya mga pagbulig.” Nagsiling sia, “ginpadal-an man ako sing gugma sang Dios, kag ang akon kaingod sa akon tagiposoon, kag Biblia sa akon kamut.”^{*Adams, W. H. D., “In Perils Oft.” p. 192.} Ang Biblia sa pulong nga Hebreinhon kag Ingles ginadaladala niya sa bisan diin sia makadto. Nahanungud sa isa niya ka panlakatan nga olihi nagsiling sia, “Ginabukad ko ang Biblia sa akon kamut. Ginbatyag ko nga ang akon gahum yara sa tolonan, kag nga ang iya kusug magapabaskug sa akon gihapon.”^{*ld. p. 201.}AP 240.1

Sa sini nga bagay nagpadayon sia sa iya mga pagpangabudlay tubtub nga ang balita sang paghukum nadala sa malapad nga bahin sang ginapuy-an nga kalibutan. Sa mga Judio, mga Turkos, sa mga Parsees, mga Hindoos, kag madamu pa nga nasion, mga kaliwatan, ginpanghatag niya ang pulong sang Dios sa nagkalainlain nga hambal, kag sa bisan diin lamang ibantala ang nagapalapit nga paghari sang Mesias.AP 240.2

Sa iya pagpanlakatan sa Bokhara nasapwan niya ang pagtolon-an sang madali nga pagkari sang Ginoo nga ginahuptan sang mga nalayo kag namuhaymuhay nga mga tinawo. Ang mga Arabinhon sa Yemen, ang siling niya, “nagahuput sang tolon-an nga ginatawag ‘Seera,’ nga nagapahibalo sang ikaduha nga pagkari ni Kristo kag sang Iya paghari sa himaya; kag may ginapaabut sila sang dalagku nga mga hitabu nga mahanabu sa 1840.”^{*“Journal of the Rev. Joseph Wolf,” p. 377.} “Sa Yemen ... nagpabilin ako sing anum ka adlaw sa mga anak ni Rahab. Wala sila nagainum sing alak, wala nagatanum sing kaubasan, wala nagapanggas sing binhi, kag nagapuluyo sa layanglayang kag nadumduman nila ang mga pulong ni tigulang Jonadab nga anak ni Rahab; kag nakit-an ko sa ila ang mga inanak ni Israel, sa kaliwatan ni Dan, ... nga nagapaabut kaupod sa mga inanak ni Rahab, sang madali nga pag-abut sang Mesias sa mga gal-um sang langit”^{*Journal of the “Rev. Joseph Wolf” p. 389.}AP 240.3

Ang isa ka kaangay sang amo nga pagtoo nakit-an sang isa ka misionero sa Tartaria. Isa ka pari sa Tartar nagpamangkot sa Misionero, kon san-o makari ni Kristo sing makaduha. Sang sumabat ang Misionero nga wala sia sing nahibaloan nahanungud sa iya, ang pari daw sa natingala sang amo nga pagkaignorante sang isa nga nagapakamanunudlo sang Biblia, kag ginpanaysay niya ang iya pagtoo, nga napasadsad sa tagna, nga makari si Kristo sa mga tuig 1844.AP 241.1

Desde pa sang tuig 1826 ang balita sa ikaduha nga pagkari ginsugdan sa pagwali sa Inglaterra. Ang buluhaton diri wala matukud sing maayo sang sa America; ang sibo nga dag-on sang ikaduha nga pagkari wala ginatudlo sing tama, apang ang kamatuuran sang madali nga pagkari ni Kristo sa gahum kag himaya nabantala sing malapad. Kag ini wala lamaug mahimo sa mga manugsikway kag dili magpati. Si Mourant Brook, isa ka magsusulat nga Ingles, nagsiling nga sarang sarang sa pito ka gatus ka mga ministro sa iglesia sang Inglaterra ang nagawalali sang “balita sang ginharian.” Ang balita nga nagatudlo sa 1844 nga amo ang dag-on sang pagkari sang Ginoo nahatag man sa Gran Britania. Ang mga pabantala sang ikaduha nga pagkari sa Estados Unidos naglapnag sing malapad. Ang mga tolon-an kag mga balasabon ginabantalr, sing liwanliwan sa Inglaterra. Kag sang 1842 si Robert Winter, isa ka tawo nga Ingles sing kaliwat, nga nakabaton sang pagtoo sa ikaduha nga pagkari sa America, nagbalik sa iya kaugalingon nga duta sa pagbantala sang pagkari sang Ginoo. Madamu ang nakig-upod sa iya sa sini nga bu-luhaton, kag ang balita sang paghukum nabantala sa nagkalainlain nga bahin sang Inglaterra.AP 241.2

Sa America del Sur, sa tunga sang mga barbaro kag paggahum sang mga pari, si Lacunza, isa ka katsila kag Jesuita, nakasapu sang iya dalan pakadto sa Kasulatan, kag iya nga. nabaton ang kamatuuran sang madali nga pagbalik ni kristo.AP 241.3

Sa Alemania ang pagtolon-an ginpanudlo sang ika napulo kag walo ka siglo, ni Bengel, ministro sa Iglesia Luterana, kag celebrado nga magtotoon sa Biblia kag kritieo.AP 242.1

Ang mga sinulat ni Bongol naglapnag sa bug-os nga duta nga Kristohanon. Ang iya paghangup sang mga tagna daw ginbaton sang kalabanan sa iya kaugalingon nga banwa sa Würtemberg, kag madamu man ang nagbaton sa iban nga bahin sang Alemania. Ang buluhaton nagpadayon sa tapus sang pagkamatay niya, kag ang balita sang ikaduha nga pagkari nabatian sa Alemania sa amo man nga dag-on nga ang iban nga duta nagatalupangud man sa iya. Sa temprano pa nga mga dag-on ang iban nga mga tomoloo nagkaladto sa Russia, kag didto naghimo sing mga kolonia, kag ang pagtoo sa madali nga pagkari ni Kristo ginahuptan gihapon sang iglesia nga, Alemaniahanon sina nga duta.AP 242.2

Ang kapawa nagsilak man sa Francia kag sa Suisa. Sa Geneva, sa diin ni Farel kag ni Calvino pagpalapnagon ang ka matuuran sang reformasion, si Gaussen nagwali sang balita sang ikaduha nga pagkari.AP 242.3

Sa Escandinavia ang balita sang ikaduha nga pagkari nawali man, kag malapad nga kabalaka ang nahimo. Madamu ang napamadmad gikan sa ila mahuyang nga pagpakalig-on, sa pagtuad kag sa pagsikway sang ila mga sala, kag magpangita sing kapatawaran sa ngalan ni Kristo. Apang ang eclesiastico sang iglesia sang estado nagpamatok sa sini nga buluhaton, kag bangud sa ila mga influensia ang iban nga nagwali sang balita ginpanulod sa mga bilanggoan. Sa madamu nga lugar sa diin ang mga manugwli sang madali nga pagkari sang Ginoo ginapahipus, ang Dios may kalipay sa pagpadala sing balita, sa isa ka milagroso nga bagay, bangud sa mga kabataan. Tungud kay sila mga manubu sa edad, ang kasugoan sang estado dili makapugung sa ila, kag ginapabayaan lamang sila sa paghambal nga wala ginasabdonga.AP 242.4

Ang buluhaton sing pinasahi sa mga kubus lamang nga klase sang mga tawo, kag sa mga imol nga mga puluy-anan sang mga mamumugon nagatinipon ang mga tawo sa pagpamati sang paaman. Ang mga manugwali nga kabataan, kalabanan sa ila mga imol nga kabataan sang mga mamumugon. Ang iban sa ila dili gani magkapin sa anum okon walo ka tuig ang edad: kag sang nagapamatuud ang ila kabuhi nga ginahigugma nila ang Manluluwas, kag nagatilinguha sa pagkabuhi sa pagtuman sa mga balaan nga kinahanglanon sang Dios, nagapalakita sila sing kaabtik sa hunahuna kag ikasarang nga masunsun makita sa mga kabataan nga tagsubung nga edad.AP 243.1

Sang nagatilindug sila sa atubangan sang mga tawo, masanag nga sila ginadaldal sang isa ka influensia nga labaw sa ila kinaugali nga hias. Ang ila tingug kag pamatasan nagbaylo, kag upod sang solemne nga gahum naghatag sila sing paaman sa paghukum, nga nagagamit sang amo gid nga pulong sang Kasulatan,” Pagkahadlukan ninyo ang Dios, kag ihatag ninyo sa iya ang himaya; kay nag-abut na ang oras sang Iya paghukum.” Ila nga ginsabdong ang mga sala sang mga tawo, dili lamang nga ila ginapanghimalaut ang mga malaut nga mga pagkabuhi kag mga bisio, kondi nga ginasabdong man nila ang pagkakalibutanon kag pagbulag sa pagtoo, kag ginpaamanan ang ila mga manugpalamati sa pag-aman sing madali sa pagpalagyo sa kaakig sang magaabut.AP 243.2

Ang mga tawo nagpalamati nga may pagkurug. Ang manugpabatyag nga Espiritu sang Dios naghambal sa ila mga tagiposoon. Madamu ang nadul-ong sa pag-usisa sang Kasulatan nga may bag-o kag madalum nga kabalaka, ang mga mapinatuyangon kag ang mga malaut sing pamatasan nagliliwan. ang iban nagsikway sang ila mga maluibon nga mga buhat, bisan pa sang mga ministro sang iglesia sang estado napilitan kag isa ka buluhaton ang nahimo sing makatilingala sa bagay nga bisan pa ang mga ministro sang iglesia sang istado napilitan sa pagpamatuud nga ang kamot sang Dios upod sa buluhaton.AP 243.3